چند هفته‌ای است که دولت تحرکاتی برای تحریک تقاضای خرید مردم را آغاز کرده است. موجی هم از گفت و شنودها و بپرس در بازار آغاز شده است. همه می‌خواهند بدانند آینده قیمتی کالاها در بازار چگونه است. برخی می‌گویند شاید دولت از موضع خود برای قیمت برخی کالاهایی که جهش قیمتی به خود دیده‌اند، پا پس کشد و قیمت‌ها کاهش یابد و برخی دیگر همچنان بر موضع قدیمی و سنتی خود استوار هستند که وقتی قیمت کالایی در ایران بالا رفت، پایین آمدنش تقریبا امری ناممکن است.
بازار هم راه خود را در پیش گرفته است؛ بدون اینکه نظارتی به خود گیرد و بدون اینکه نسبت به سکوت‌های خبری سازمان‌های نظارتی و حامی حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، واکنشی نشان دهد. همه چیز دست به دست هم داده است تا شاید هم بازار به رونق افتد و هم بازار در رکود غرق شود. تیغی دو لبه که این روزها بدجوری به جان بازار افتاده است اما هر چقدر که پیش می‌رود، ریشه‌های رکود در بازار عمیق‌تر می‌شود و زمان هم که می‌گذرد، مردم نه تنها برای خرید مشتاق نمی‌شوند بلکه تقاضایشان فروکش می‌کند، بنابراین تا این جای کار یا حداقل تا دو هفته پیش، زور نخریدن بر تحریک تقاضا چربیده است.
بازار دارد طرحی نو در می‌اندازد...
حال اما بازار گویا به این نتیجه رسیده است که باید خود طرحی نو دراندازد؛ طرحی که شاید گرانفروشی کالاها و افزایش قیمت، محور اصلی آن باشد. مدت‌ها بود که البته گزارش‌های آماری بانک مرکزی هم حکایت از این می کرد که قرار نیست اتفاق خاصی در بازار بیفتد؛ اتفاقی که شاید محور اصلی تحریک تقاضا باشد و به دلیل تقاضایی که در بازار بوجود آید، قیمت کالایی جابه‌جا شود. برخی کالاها حتی بیش از یکسالی بود که قیمت‌شان تغییری پیدا نکرده بود و همیشه، در فهرست گرانی و ارزانی بانک مرکزی، جایگاهی ثابت داشتند و چندان نوسانی را تجربه نمی‌کردند که بخواهد برای مردم جریان ساز شود.
حال اما گزارش اخیر بانک مرکزی، حرفهای زیادی برای گفتن دارد؛ حرف‌هایی که ناشی از گرانی برخی کالاها است و این را گوشزد می‌کند که شاید پشت پرده، توافقاتی برای افزایش قیمت میان دولت و تولیدکنندگان صورت گرفته باشد. شاید هم تولیدکنندگان به این نتیجه رسیده‌اند که باید گران‌تر بفروشند تا حتی اگر یک کالا هم فروختند، دستکم با حداقل سود نباشد.
در این میان البته برخی از فعالان بازار کالاها هم استراتژی‌های دیگری در این رابطه مطرح می‌کنند و بر این باورند که اگر کالایی اندکی گران شود، مردم از ترس گران‌تر شدن آن هم که شده، به بازار مراجعه می‌کنند و کالای مورد نیاز خود را می‌خرند. البته این فقط یک تئوری است که از سوی برخی فعالان بازار مطرح می‌شود و به نظر می‌رسد اگر بازرسی و نظارت در بازار قوی نباشد، می‌تواند جهش‌های قیمتی یکباره را هم رقم زند.
بانک مرکزی گزارش هفتگی متوسط قیمت خرده فروشی ۱۱ گروه مواد خوراکی در تهران را برای هفته منتهی به هشتم آبان ماه ۹۴ اعلام کرده که بر این اساس، نرخ پنج گروه مواد خوراکی افزایش و قیمت یک گروه کاهش یافت و نرخ پنج گروه دیگر ثابت ماند.
روایت رسمی دولت از تحرکات گرانی بازار
گزارش بانک مرکزی در هفته‌ای که گذشت، روایتی نسبتا متفاوت بود. در حالی که نرخ لبنیات، گوشت قرمز، قندو شکر، چای و روغن نباتی در هفته یادشده ثابت بود اما قیمت تخم‌مرغ، برنج، حبوبات، میوه‌ها و سبزی‌های تازه با افزایش قیمت نسبت به هفته گذشته مواجه بودند.
در گزارش‌هایی که کارشناسان بانک مرکزی از سطح بازار دریافت کرده‌اند، تخم‌مرغ شانه‌ای ۹۵۰۰ تومان به فروش می‌رفت، برنج وارداتی غیرتایلندی افزایش قیمت را تجربه کرد و البته قیمت انواع برنج‌های داخلی درجه یک و دو هم با افزایش مواجه بود، همچنین میوه فروشی های سطح شهر اقلام میوه و سبزی تازه را عرضه می کردند که در گروه میوه های تازه، قیمت پرتقال، نارنگی، خیار و سایر میوه ها به غیر از سیب زرد، لیموشیرین و کیوی این وضعیت را نداشتند.
اما همین گزارش بانک مرکزی نرخ لبنیات ۵.۵ درصد، برنج ۸.۸ درصد، حبوبات ۲۴.۲ درصد، سبزی های تازه ۱.۹ درصد، گوشت قرمز ۵.۷ درصد، گوشت مرغ ۸.۲ درصد، قند و شکر ۹.۲ درصد و روغن نباتی ۰.۷ درصد نسبت به همین مدت در سال گذشته، افزایش یافت.
البته تاز‌ه‌ترین گزارش مرکز آمار برآوردی دارد که نشان می‌دهد متوسط کل هزینه خالص سالانه یک خانوار شهری ۲۳۴ میلیون و ۸۶۵ هزار ریال بوده است که نسبت به رقم مشابه در سال قبل ۱۴ درصد افزایش نشان می دهد. بر همین اساس، از کل هزینه سالانه خانوار شهری ۵۸ میلیون و ۱۲۶ هزار ریال با سهم ۲۴.۷ درصد مربوط به هزینه های خوراکی و دخانی و ۱۷۶ میلیون و ۷۳۹ هزار ریال با سهم ۷۵.۳ درصد مربوط به هزینه های غیر خوراکی بوده است. در بین هزینه های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم با ۲۱.۶ درصد مربوط به هزینه گوشت و در بین هزینه های غیر خوراکی بیشترین سهم با ۴۴.۴ درصد مربوط به مسکن بوده است.
همچنین متوسط درآمد اظهار شده سالانه یک خانوار شهری ۲۴ میلیون و ۱۳۱ هزار تومان بوده است که نسبت به سال قبل، ۱۸ درصد افزایش داشته است. منابع تامین درآمد خانوارهای شهری نشان می دهد که ۳۲.۳ درصد درآمد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ۱۶.۳ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیر کشاورزی و ۵۱.۴ درصد از محل درآمدهای متفرقه خانوار تامین شده است.
آخرین وضعیت قیمت کالاها در بازار آزاد
بررسی های میدانی حکایت از آن دارد که قیمت کالاها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و مغازه‌های سطح شهر، با اندکی تغییرات نسبت به هفته‌های گذشته، افزایشی هم بوده است. البته این افزایش بیشتر از میزان افزایشی است که گزارش‌های رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد.
گوشت قرمز
قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز گوساله ممتاز ۳۵۴۹۰ تومان، گردن گوساله ممتاز ۳۱هزار و ۲۰۰ تومان، چرخکرده گوساله ممتاز ۲۹ هزار و ۲۰۰ تومان، ران ممتاز یک کیلویی گوساله ۳۸ هزار و ۱۰۰ تومان، آبگوشتی یک کیلویی گوسفندی ممتاز ۲۶ هزار و ۹۰۰ تومان، ماهیچه پلویی گوسفندی ۳۶ هزار تومان، فیله گوسفندی ممتاز یک کیلویی ۶۰ هزار و ۲۰۰ تومان و ران گوسفندی ممتاز یک کیلویی ۳۸ هزار و ۷۰۰ تومان است.
گوشت مرغ
قیمت هر کیلوگرم ران و سینه مرغ بدون پوست ۱۸۰۰ گرمی ۱۷ هزار و ۴۰۰ تومان، سینه مرغ بدون پوست ۱۸۰۰ گرمی ۱۸ هزار و ۴۰۰ تومان، مغز ران ۱۸۰۰ گرمی ۱۹ هزار و ۱۰۰ تومان، فیله مرغ ساده ۹۰۰ گرمی ۱۴هزار و ۷۰۰ تومان و جوجه بدون استخوان ۱۲ هزار و ۹۰۰ تومان است.
تخم مرغ
تخم مرغ ۹ عددی ۴۱۷۰ تومان، تخم مرغ ۹ عددی امگا۳ نیز ۴۲۰۰ تومان، تخم مرغ ۱۵ عددی ۶۹۵۰ تومان، تخم مرغ ۲۴ عددی ۹هزار تومان و تخم مرغ ۳۰ عددی ۱۰ هزار و ۸۰۰ تومان است، همچنین قیمت تخم مرغ ۶ عددی نیز ۲۷۸۰ تومان است.
لبنیات
قیمت پنیر یواف ۱۰۰ گرمی ۱۱۰۰ تومان، پنیر خامه ای ۱۰۰ گرمی ۱۲۰۰ تومان، پنیرفتا ۳۰۰ گرمی ۳۶۰۰ تومان، پنیر پروسس آمل ۴۰۰ گرمی ۵۰۰۰ تومان، یک بطری شیر ۹۰۰گرمی ۲۳۰۰ تومان، شیر بطری امگا۳ نیز ۲۵۲۰ تومان، شیر کم‌چرب ۹۴۲ سی‌سی ۱۷۴۰ تومان، ماست ۱۵۰۰ گرمی پروبیوتیک ۴۰۸۰ تومان، ماست ۲ کیلویی دبه ۷۰۰۰ تومان و ماست لیوانی پرچرب ۱۱۷۰ تومان است.
برنج
برنج پرمحصول ۱۰ کیلویی ۷۲هزار تومان، برنج طارم ۵ کیلویی ۴۷هزار و ۵۰۰ تومان، برنج طارم معطر ۱۰ کیلویی ۸۰هزار و ۷۵۰ تومان، برنج شیرودی ۵ کیلویی ۳۷هزار و ۵۰۰ تومان، برنج طارم دمسیاه ۵ کیلویی ۴۷هزار و ۵۰۰ تومان، برنج علی کاظمی ۱۰ کیلویی ۷۹هزار تومان، برنج هاشمی ۵ کیلویی ۴۶هزار و ۲۰۰ تومان و برنج هندی سوپرباسماتی ۴۸ هزار و ۴۵۰تومان است.
روغن
روغن مایع ۱۳۵۰ گرمی ۷۴۱۰ تومان، روغن جامد ۳۸۰۰ گرمی ۲۲هزار و ۵۰۰ تومان، روغن سبوس برنج ۲لیتری ۴۵هزار و ۵۰۰ تومان، روغن مایع ۸۱۰ گرمی ۴۹۰۰ تومان، روغن مایع کانولا ۸۱۰ گرمی ۴۹۰۰ تومان، روغن کنجد ۵۰۰ گرمی ۸۸۰۰ تومان و روغن کتان ۵۰۰ گرمی ۱۹ هزار و ۵۰۰ تومان است.
حبوبات
هر بسته نخود ۹۰۰ گرمی ۵۸۰۰ تومان، هر بسته ۹۰۰ گرمی لوبیا چیتی ۱۳ هزار و ۸۹۰ تومان، لپه ۹۰۰ گرمی ۷۷۰۰ تومان، عدس ۹۰۰ گرمی ۹۵۰۰ تومان، لوبیا قرمز ۱۱ هزار و ۹۵۰ تومان، لوبیا جگری ۹۰۰ گرمی ۷۵۰۰ تومان و لپه باقلا سبز ۱۰ هزار و ۹۵۰ تومان است.
قند و شکر، ماکارانی
قیمت هر بسته شکر ۴.۵ کیلوگرمی ۱۴هزار و ۸۰۰ تومان، قند شکسته ۷۰۰ گرمی ۳۲۰۰ تومان، شکر ۹۰۰ گرمی ۲۴۰۰ تومان، ماکارانی فرمی آشیانه ای ۳۵۰۰ تومان، ماکارانی ۵۰۰ گرمی فرمی ۲۱۰۰ تومان، اسپاگتی ۷۰۰ گرمی ۲۷۰۰ تومان و اسپاگتی غنی شده ۹۰۰گرمی ۳۷۰۰ تومان است.
حال اگر سبد مصرفی یک خانوار ۴ نفره در هر ماه را شامل چهار کیلوگرم گوشت قرمز، ۸ کیلوگرم گوشت مرغ، ۸ عدد ماکارانی، دو بسته شکر، دو بسته قند، ۲۰ بطری شیر، ۵ کیلو برنج ایرانی، یک روغن جامد ۴.۵ کیلویی، دو شانه تخم مرغ، نصف بسته نخود، نصف بسته لوبیا قرمز، نصف بسته لوبیا چیتی، نصف بسته عدس، دو دبه ماست در نظر بگیریم، قیمت یک سبد خانوار برای یک ماه این خانوار، حدود ۳۳۰ هزار تومان می‌شود.