دماوند فروریخت/ پرونده ای درباره آلودگی معروفترین آب معدنی ایران

شهریور امسال بود که با اعلام نیترات در برخی آب های معدنی، وزیر بهداشت ضرب الاجل یک ماه به سازمان غذا و دارو داد تا وضعیت آب های آشامیدنی بطری و بسته بندی شده را بررسی و اعلام کند. بعد از اعلام روغن پالم در برخی مواد لبنی این بار سازمان غذا و دارو از آلوده بودن برخی آبهای معدنی خبر داد. سرانجام مهر ماه امسال  این سازمان اعلام کرد از نیمه دوم سال 93 و بنا بر تاکید وزیربهداشت تمرکز روی کیفیت و شرایط آب های بسته بندی موجود در بازار برای بررسی وجود هرنوع آلودگی در دستور کار سازمان غذا و دارو قرار گرفت. این سازمان بیش از ۳۰۰ نمونه‌ را ارزیابی کرد که ۳۷ مورد مشکل داشتند و با تصویب کمیته فنی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در مورد ۱۲ کارخانه مقرر شد تولید و توزیعشان متوقف شود و پس از اصلاحاتی که انجام می‌دهند و نیز پس از بازرسی و نمونه برداری و تایید نمونه، مجددا بتوانند وارد بازار شوند.

چرا نام آب معدنی دماوند رسانه ای شد؟

پس از آن سازمان غذا و دارو اعلام کرد: از ۱۲ شرکتی که دستور توقف تولید به آن‌ها داده شد متاسفانه یک شرکت؛ شرکت آب معدنی دماوند با توجه به برداشت اشتباهی که داشت توزیع را متوقف نکرده بود که ما مجبور شدیم مجددا این شرکت را پلمب کنیم و اطلاع رسانی هم بکنیم.

وقتی غیراستاندارد بودن آب معدنی دماوند رسانه ای شد  حسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت اعلام کرد: وقتی نتایج را سازمان غذا و دارو اعلام کرد قرار شد تا 11 تولیدکننده آب معدنی و آشامیدنی تا سه ماه آینده مشکلات را اصلاح کنند، تا اسامی آنها اعلام نشود. وزیر بهداشت با بیان اینکه اغلب شرکت ها تذکرات ما را جدی گرفتند و با توقف روند تولید، اصلاح مشکلات را آغاز کردند، ادامه داد: فقط شرکت "دماوند" بر تخلف خود اصرار داشت و توزیع محصولات آلوده را متوقف نکرد که نام آن در رسانه‌ها اعلام شد.

بعد از رسانه ای شدن این موضوع، بهروز جنت مدیر کل بازرسی، ارزیابی عملکرد سازمان غذا و دارو گفت: مشکلات موجود در آب معدنی های دماوند مسبوق به سابقه بوده است و چشمه آب معدنی این شرکت نیز در گذشته، توقیف شده بود. وی در ادامه تاکید کرد: در حال حاضر خط تولید شرکت‌های متخلف متوقف و اجناس آنها از سطح بازار جمع‌آوری شده است

سرانجام خط تولید آب معدنی " دماوند " به علت عدم تمکین به مقررات و ضوابط سازمان غذا و دارو با حضور بازرسان این سازمان متوقف شد.

دماوند آب آشامیدنی است

هنوز مدتی از اظهار نظر سازمان غذا و دارو نگذشته بود که مدیرکل استاندارد تهران با بیان اینکه طبق تفاهمنامه با وزارت بهداشت قرار بود نتایج ارزیابی ها را جهت بررسی‌های بیشتر در اختیار یکدیگر قرار دهیم اما متاسفانه این اتفاق در این قضیه رخ نداده است،گفت:آب آشامیدنی دماوند تمامی فاکتورهای استاندارد را دارد.

مسلم بیات با اشاره به اینکه پس از اعلام غیراستاندارد بودن چند برند آب معدنی همانند "دماوند" از سوی وزارت بهداشت تمامی سوابق کیفی کارخانه دماوند مورد بررسی قرار گرفت، اظهار داشت: در این آزمون‌ها سعی شد بهترین آزمایشگاه‌هایی که دارای گواهینامه استاندارد بین‌المللی ISO/IEC17025 هستند مورد استفاده قرار گرفت.

وی گفت: امروز با استخراج نتایج آزمون مشخص شد که فراورده کارخانه مذکور کاملاً منطبق با استاندارد ملی ایران به شماره 6694 است و حتی فاکتور هایی که خارج از استاندارد هم توسط وزارت بهداشت بررسی شده بود ، مورد ارزیابی قرار گرفت که خوشبختانه هیج مشکلی در این زمینه هم وجود نداشت.

سپس حمیدرضا مشهدی عباسی در نطق میان دستور خود در جلسه علنی مجلس از وزیر بهداشت به دلیل نحوه اطلاع‌رسانی زیرمجموعه این وزارتخانه در مورد آلوده بودن آب معدنی دماوند انتقاد کرد.

اما باز هم رسول دیناروند رئیس سازمان غذا و دارو در این باره گفت: وقتی آب آشامیدنی یا معدنی را ما تایید نمی‌کنیم و بر مسئله‌دار بودن سلامت آن تاکید داریم، حتی اگر سازمان دیگری بر آن مهر تایید زند، مورد قبول ما نیست. زمانی که خود به اطمینان رسیم که فراورده‌های غذایی یا آب آشامیدنی بهداشتی است، در آن صورت اجازه می‌دهیم وارد سطح عرضه شود. )

سازمان استاندارد هم در مقابل این سخنان ساکت نماند و وحید مرندی مقدم درباره صحبت‌های رییس سازمان غذا و دارو مبنی بر اینکه نظر نهایی در زمینه محصولات غذایی از جمله آب معدنی توسط سازمان غذا و دارو اعلام می‌شود‌، اظهارکرد: در قانون آمده که هر دوی این دستگاه‌ها یعنی سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت، متولی تایید سلامت محصولات غذایی هستند.

وی با بیان اینکه ما آب آشامیدنی "دماوند" را بر اساس استانداردهای ملی آزمون کردیم، ادامه داد: از نظر استانداردهای ملی، این آب سالم است و مشکلی ندارد. در عین حال منتظریم که پاسخ آزمایشات وزارت بهداشت برای ما هم ارسال شود.

معاون سازمان ملی استاندارد با تاکید بر اینکه "دماوند" آب آشامیدنی است نه معدنی ادامه داد: استنباط ما این است که وزارت بهداشت آب آشامیدنی "دماوند" را با فاکتورهای آب معدنی بررسی کرده است.

تنها تفاوت عمده " آب معدنی" و "آب آشامیدنی" این است که در "آب معدنی" اصلاحاتی روی آن صورت نمی‌گیرد و مستقیما بعد از آزمایش‌های مختلف در بسته بندی قرار می‌گیرد، اما " آب آشامیدنی " قبل از بسته بندی حتما تحت مراحل اصلاحی مانند میکروب کشی و حذف املاح قرار می‌گیرد. 

استاندارد هستیم

با اعلام وجود میکروب "سودوموناس" در آبهای معدنی، پیمان فروهر رییس انجمن تولیدکنندگان آب های معدنی و آشامیدنی درباره وجود این میکروب در آب آشامیدنی "دماوند" گفت: حتی اگر فرض کنیم که "سودوموناس" در آب آشامیدنی این کارخانه وجود داشته، وجود این میکروب به هیچ وجه بر اساس استانداردهای جهانی آب آشامیدنی، عامل بازدارنده خط تولید نیست و تنها جزو شاخص‌های مدیریت کیفیتی به شمار می رود.

وی با بیان اینکه احترام وزیر بهداشت واجب است و سواد و تحصیلات او نیز قابل تحسین، ادامه داد: در عین حال بر اساس استانداردهای codex، FDA و WHO، میکروب "سودوموناس" اصلا شاخص آلودگی میکروبی آب های آشامدینی نبود و موردی نیست که به خاطر آن خط تولید را متوقف کنند.

رییس انجمن تولیدکنندگان آب های معدنی و آشامیدنی با بیان اینکه سطح استانداردهایی که کارخانه "دماوند" رعایت می کند بسیار بالاست، گفت: اصلا امکان عقلی وجود ندارد که آب های این شرکت آلوده باشد، چراکه هر دو ماه یکبار خودشان نمونه های آب را به "آکوا لب" فرانسه می فرستند و مورد آزمایش قرار می دهند. از سوی دیگر نمونه هایی به صورت عمدی از آب های آلوده هم می فرستند تا نوع میکروب های موجود مشخص شود، حال چگونه ممکن است این آب مشکل داشته باشد؟

فروهر با ابراز ناراحتی از مسائل بیان شده گفت: نظر جدید سازمان غذا و دارو این است که نمونه های جدید آب معدنی دماوند سالم بوده و تلاش می کنند که به زودی بازگشایی شود، اما از نظر ما برند "دماوند" دیگر نابود شده است و همه صنعت ما از این اتفاق ضربه خورد.

سرانجام پس از مدت‌ها انتظار، شرکت آب معدنی دماوند سکوت را شکست و نسبت به ماجراهای آلودگی محصولات این شرکت، واکنش نشان داد.مدیرعامل شرکت آب دماوند، روز گذشته در نشست خبری با عنوان «شفاف مثل آب»، اعلام کرد: «نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد آب آشامیدنی دماوند هیچ‌گونه آلودگی میکروبی ندارد.»

استناد میشل راسکائو، مدیر فرانسوی این شرکت، به آزمایش‌هایی است که در آزمایشگاه‌های مستقل و مورد تأیید سازمان غذا و دارو و آزمایشگاه‌های اروپایی در فرانسه انجام شده است.

او با تأکید بر این‌که توقف خط تولید دماوند به صنعت ایران ضربه زد، گفت: « تا امروز هیچ‌گونه نتیجه رسمی از آزمایش‌های سازمان غذا و دارو دریافت نکرده‌ایم، این درحالی است که پروانه آب ‌معدنی شرکت دماوند از دو‌سال قبل تمدید نشده و موضوع مربوط به روزهای اخیر نیست.»

او درباره این‌که چرا پس از اخطار سازمان غذا و دارو، از توزیع محصولات آب دماوند جلوگیری نشد؟ توضیح داد: « این اخطار به‌صورت شفاهی بود و ما برداشت درستی از آن نداشتیم و از بابت این‌که تعبیر نادرستی که از این دستور درباره عرضه محصولات شد، عذرخواهی می‌کنیم. با این حال باید تأکید کرد که شرکت دماوند، تنها محصولاتی را توزیع کرده که پیش از دستور شفاهی سازمان غذا و دارو در برنامه‌های عرضه قرار داشت، همچنین تمام محصولات براساس مستندات موجود در شرکت، مورد تأیید سازمان غذا و دارو اداره استاندارد ایران است.»

او تأکید کرد: «شرکت دماوند ادعای ادامه تولید محصول با وجود دریافت حکم توقف را کاملا رد می‌کند.»

مدرک داریم

این اظهار نظرها سبب پاسخگویی وزارت بهداشت شد.سیدحسن هاشمی در مراسم نکوداشت مجریان برتر برنامه ارتقای هتلینگ بیمارستان‌ها با حضور در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره آب معدنی دماوند که مدعی شده بود آلودگی نداشته، گفت: کسی بدون مدرک نباید حرف بزند یا ادعایی کند. ما نهایت مراقبت را در زمینه آب انجام می‌دهیم؛ چراکه این خواست مردم است. شخص رییس جمهور و معاون اول نیز نسبت به موضوع آب حساس هستند و در این مورد باید وظیفه خود را انجام دهیم که تا الان انجام داده‌ایم و بعد از این هم انجام می‌شود.

هاشمی تاکید کرد: دستگاه‌هایی مثل وزارت بهداشت نباید تحت تاثیر سلیقه‌پردازی‌ها قرار گرفته و یا تحت فشار از حق مردم بگذرند. تاکنون آنچه که توسط سازمان غذا و دارو انجام شده، درست و منطقی بوده است. در مورد آب معدنی دماوند در مرحله اول بدون اینکه مصاحبه‌ای شود و صدایی بلند شود، به آنها اخطار داده و گفتیم پلمپ شوند تا زمانی که موارد آلودگی برطرف شود.
وی با اشاره به لزوم اعلام متخلف در صورت بروز تخلف گفت: زمانی که آنها موضوع را رسانه‌ای کرده و اخطارهای ما را رعایت نکردند، طبیعی است که دولت از اقدامش دفاع می‌کند. من فکر می‌کنم بهتر است بیش از این به خودشان آسیب نزنند و تسلیم قانون شوند. ما حتما این رویه را ادامه می‌دهیم.

بعد از آن هم حسین رستگار مدیرکل آزمایشگاه مرجع کنترل غذا و داروی سازمان غذا و دارو در جمع خبرنگاران چگونگی آزمایش‌ها و بررسی‌های انجام شده در مورد آب‌های بسته‌بندی و به ویژه آب معدنی «دماوند» را تشریح کرد.

تیر خلاص

با اظهارات مدیرعامل آب معدنی دماوند، سرانجام سازمان غذا و دارو ناگفته‌های مهمی از این پرونده را افشا کرد و تیرخلاص را زد. او گفت: در آزمایش هایی که در شهریورماه بر روی آب های تولیدی این شرکت، مشخص شد که آب های این شرکت به میکروب» سودوموناس» آلوده است.

رئیس سازمان غذا و دارو ادامه داد: بعد از مدتی مسؤولان این شرکت به ما اعلام کردند که مشکلات مرتفع شده و آماده تولید هستیم که دوباره بازرسان ما با حضور در کارخانه اقدام به نمونه گیری از آب کردند که متاسفانه این بار وجود میکروب ایکولای در چاه منشاء تولید آب این کارخانه از سوی آزمایشگاه تشخیص داده شد.

وی ادامه داد: وجود میکروب ایکولای در آب نشان دهنده آلوده بودن آب به فاضلاب انسانی است و لذا بعداز مشخص شدن این نتایج سریعا پروانه تولید آب معدنی دماوند تعلیق شده و این شرکت ملزم به طی فرایندهای میکروب زدایی شد.رئیس سازمان غذا و دارو ادامه داد :هم اکنون نیز بعد از پاکسازی خط تولید و اصلاحات دیگر فقط اجازه تولید آب آشامیدنی و نه آب معدنی به این شرکت داده شد

با تمام این احوال، معروفترین شرکت آب معدنی ایران، متخمل ضرر و زیان بسیاری شده است. هرچند که مدیران این کارخانه اکنون اذعان می کنند آب آشامیدنی تولید می کنند، نه آب معدنی، اما بازگشت اعتماد مشتریان، بسیار سخت و زمان بر است.