سوسک‌هایی که دل گردشگران را برده‌اند

خسرو مهین‌روستا اقامتگاه بومی را در قاسم‌آباد گیلان اداره می‌کند و برای گردشگران ایرانی و خارجی که در خانه‌ی گیلانی‌اش اقامت دارند، تورهای محلی متنوعی برگزار می‌کند؛ از تور مزرعه و کارخانه چای ایرانی گرفته تا کوهنوردی در قله‌ی "سَماموس"، طبعیت‌گردی در "جواهردشت" و تماشای مزارع گل و گیاه قاسم‌آباد، اما شاید جذاب‌تر از همه یافتن حشرات بومی ایران و ماجراجویی همراه با آن‌ها در طبیعت باشد.

مهین‌روستا، سوسک "سرگین غلتان" را که بومیِ ایران است، یکی از حشرات مورد علاقه‌ی گردشگران می‌داند و به خبرنگار گردشگری ایسنا می‌گوید: گردشگرانی که به این منطقه می‌آیند وقتی درباره‌ی این سوسک می‌شوند، برای دیدن‌اش هیجان نشان می‌دهند. این سوسک‌ها را که در حال غلتاندن سرگین و فضله‌ی حیوانات هستند حتی در حیاط خاکی خانه که باغچه کود داده شده دارد هم می‌توان دید. آن‌ها با سوسک‌هایی که ما معمولا می‌بینیم و می‌شناسیم فرق دارند.

سرگین غلتان‌ها که تقریبا در تمام نقاط ایران دیده می‌شوند، نوعی سوسک هستند که از مدفوع حیوانات تغذیه می‌کنند و توانایی جمع‌آوری فضله تا 250 برابر سنگین‌تر از وزن‌شان را دارند.

این سوسک تیره‌رنگ و سخت‌پوست که در مصر باستان الهه خورشید و موجودی مقدس بوده و نماد آن در تصویرگری‌ها و کاخ‌های مصری دیده می‌شود، در لغت‌نامه‌ی دهخدا "گوگار" نام دارد و این‌گونه تعریف شده است؛ «جانوری است که سرگین را گلوله کند و بگرداند و غلطان غلطان به سوراخ خود برد.»

سرگین غلتان‌ها توانایی پرواز هم دارند، وقتی بال می‌گشایند‌، انگار یک هواپیمای باز مانده از جنگ جهانی دوم به حرکت درآمده است.

این سوسک‌ها که بسیاری از حشره‌شناسان، قوی‌ترین سوسک و گونه‌ای از آن را هرکول می‌نامند، به محض آن‌که بوی فضله‌ی جانداران دیگر را حس می‌کنند دسته جمعی در محل تخلیه فضله فرود می‌آیند.

آن‌ها برای جمع‌آوری و گِرد کردن سرگین‌ها از دست و پای قدرتمند و سر ارّه شکل خود استفاده می‌کنند و فضله را به سمت لانه می‌غلتانند و هیچ مانعی حتا سربالایی و سنگ‌های بزرگ این سوسک‌های پرتلاش را از حرکت باز نمی‌دارد.

در مطالعات دانشمندان سوئدی نیز اثبات شده که سرگین غلتان از ستاره‌ها و درخشش راه شیری برای ردیابی مسیر خود استفاده می‌کند.

براساس یافته‌های محققان دانشگاه لوند سوئد، سوسک سرگین غلتان حتی در شب‌های صاف و بدون ماه می‌تواند در یک مسیر مستقیم حرکت کند.

این پژوهش که در مجله Current Biology منتشر شده‌، نشان‌دهنده‌ی نخستین شواهد متقاعدکننده از بهره‌برداری حشرات از آسمان پرستاره برای جهت‌یابی بوده و اولین سند از کاربرد کهکشان راه‌شیری به عنوان سیستم ناوبری در قلمرو حیوانات است.