پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : بعد از قریب دو ماه انتظار ، پاسخ یکی از مهم‌ترین پرسش ها در باره سرنوشت توافق هسته‌ای روشن شد. عصر چهارشنبه «خبری فوری» در شبکه های تلویزیونی افکار عمومی جهان را از شکست جبهه مخالفان توافق در کنگره آگاه ساخت و بلافاصله نه تنها رسانه های امریکا بلکه شبکه های خبری اروپا و آسیا دیروز با قطع برنامه های عادی خویش اتفاق درون کنگره را به تصویر کشیدند. قابل انتظار بود که با این اتفاق، عده ای به دورنمای توافق وین امیدوار شوند و عده ای دیگر در لاک نگرانی و انزوا فروخواهند رفتند.
اما سؤال این است که چرا اتفاق درون کنگره مهم است و چرا حادثه ای مثل تغییر موازنه سیاسی در داخل مجلس امریکا این اندازه بازتاب جهانی پیدا کرد و اساساً چرا اغلب ناظران شکست تندروهای کنگره را نشانه امید به آینده توافق می خوانند؟
1-واقعیت امر این است که کنگره امریکا از فردای توافق هسته ای به میدان اصلی رویارویی مخالفان و موافقان تبدیل شد. همه طرف های موافق و مخالف در داخل و خارج امریکا در این صف آرایی شرکت جستند. تا قبل از امضای توافق ، جریان مخالف مذاکره هسته ای همه زورآزمایی خود را در وین و ژنو به نمایش می گذاشت اما بعد از توافق آنها ، کنگره و شبکه تندروهای درون سنا را آخرین خاکریز برای مقاومت دیدند. از این رو طی 50 روزی که از توافق می گذرد همه گروه ها و محافل ضد مذاکره از لابی عرب ها تا لابی صهیونیست ها ، چشم امید به دستان کنگره نشینان دوختند. تا جایی که در این مدت شیخ نشین های عربی برای جریان جنگ طلب کنگره فرش قرمز گشودند و همزمان، جان بینر در مقام رئیس تندروها رسماً نتانیاهو را برای ایراد نطق آتشین علیه ایران و توافق هسته ای به واشنگتن دعوت کرد. به این ترتیب در این برهه پرچم جنگ با توافق وین در بام کنگره به اهتزاز درآمد و طبیعی است که با پیوستن موج سناتورها به صف حامیان توافق، زنگ شکست در اردوی مخالفان به صدا درآید.
2-اغلب تندروها در منطقه ما نیز بعد از توافق وین بخت سیاسی خویش را به حرکت کنگره گره زدند. در این 50 روز چنانکه رسانه های مخالف توافق رصد شود روشن خواهد شد که طیف ناراضیان توافق چه اندازه روی مخالفت کنگره حساب باز کرده بودند. در همه این ایام چهره های خشم آلود جریان جمهوریخواه امریکا زینت بخش صفحات اول رسانه های مخالف بود و سرمقاله نویسان این رسانه ها روزی نبود که نغمه شکست جبهه دموکرات ها در جدال هسته ای کنگره را در گوش هوادارانشان نجوا نکنند. بنابراین قابل کتمان نیست که شکست مخالفان توافق در داخل امریکا بازتابی گسترده در این سوی منطقه خواهدداشت.
3-خواسته یا ناخواسته ، قفل شدن تصمیم گیری در باره توافق در درون امریکا موجب شد افکار عمومی 50 روز گذشته را در «تردید و بلاتکلیفی» به سر برند. قصه طولانی شدن روند تصویب توافق در داخل امریکا از جمله عواملی بود که برخی نیروهای مخالف را برای چالش با اصل توافق مصمم ساخته بود، هر چند اروپا و جامعه بین المللی منتظر کنگره و امریکا نماندند و طرف ایرانی و اروپایی قطعنامه شورای امنیت را مبنای شروع همکاری قرار دادند اما خوف از شکست توافق در کنگره سایه سنگین خود را بر مناسبات همه طرف ها حفظ کرده بود. امریکایی ها یک طرف اصلی ماجرا بودند و ناکامی اوباما می توانست ضربه جدی بزند.
شاید مهم ترین سؤال در چرایی وقوع حادثه کنگره این باشد که چگونه تندروها در حالی که اکثریت سنا را در دست دارند مغلوب شدند. پاسخ این سؤال را دیروز تحلیلگران امریکایی به روشنی بیان کردند به باور آنها نیروی افکار عمومی و اجماع بین‌المللی بر سر توافق با ایران دو عامل مهمی هستند که موجب شدند فضای داخل امریکا به ویژه فضای درون کنگره به سمت انزوای مخالفان توافق سیر کند. اتفاق کنگره امریکا ثابت کرد که جامعه جهانی توافق وین را نماد والای صلح می‌بیند و هر جریانی در برابر این توافق بایستد باید در انتظار سرنوشتی مشابه سناتورهای امریکا باشد.
*دکتر سیدعلی میرباقری / ایران
