مدرسه همانند اجتماعی کوچک است که ردپای بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را می‌توان در آن جست. امروز پای "اعتیاد" که گفته می‌شود یکی از بزرگترین دغدغه‌ها و نگرانی‌های مردم است هم به مدرسه باز شده است و صاحب نظران در عین ابراز نگرانی از پایین آمدن سن اعتیاد، از ظرفیت خوب فضای آموزشی برای پیشگیری از بروز این آسیب سخن می‌گویند و تاکید دارند باید دست از آمارسازی‌های اشتباه برداشت و بر توانمندسازی مربیان پرورشی و دانش آموزان در این خصوص متمرکز شد.
کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی کشور در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در بحث اعتیاد در مدارس صرف اینکه بخواهیم مدرسه را مبنایی برای شیوع اعتیاد در نظر بگیریم اشتباه است، می‌گوید: مدارس خودشان خروجی خانواده‌ها هستند و کسانی که در مدارس تحت عنوان دانش‌آموز شناخته می‌شوند فرزندانی هستند که شخصیت آنها در خانواده‌ها شکل می‌گیرد و به صورت مجزا نباید درباره اعتیاد در نوجوانان قضاوت کرد.
آمار اعتیاد دانش‌آموزان واقعی نیست
وی می‌افزاید: در واقع همانطور که ممکن است زمینه اعتیاد در مدارس به دلیل وجود همسالان معتاد فراهم شود، ممکن است از بیرون مدرسه هم اعتیاد وارد شود و این یک امر دو سویه است. در این میان موضوع مغفول آن است که در مدرسه اراده و برنامه‌ای مبنی بر آگاهی‌بخشی به دانش‌آموز وجود ندارد.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی کشور با بیان اینکه آمار اعلامی از مدارس که حدود یک درصد مصرف کننده مواد را در مدارس نشان می‌دهد نمی‌تواند آمار واقعی باشد، می‌گوید: معتقدیم مصرف مواد بیش از این آمارهاست. باید از آمارهای سطحی که باعث غفلت می‌شود چشم‌پوشی کنیم و به سمت واقعیت‌های موجود جامعه برویم.
محمدی با اشاره به اینکه آمارهای اعلامی نیز بعضا متناقض هستند عنوان می‌کند: به عنوان مثال ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام می‌کند سن اعتیاد تا 10 و 11 سال پایین آمده و این اظهارات به معنای آن است که اعتیاد به سن دانش‌آموزی رسیده، حال چگونه ممکن است آمار اعتیاد این اندازه باشد؟ در واقع آمارها متناقض‌اند و بخشی از زمان متولیان امر صرف آمارپردازی‌ها می‌شود که از پشتوانه کار کارشناسی لازم برخوردار نیست.
وی ادامه می‌دهد: جوانی که در سطح شهر درگیر اعتیاد است، همان فردی است که در مدرسه مشغول تحصیل است و اینکه بگوییم موادمخدر در مدرسه توزیع می‌شود لزوما صحیح نیست و می‌تواند از بیرون به داخل مدرسه بیاید و حتی برعکس.
آموزش و پرورش خطر اعتیاد را سال‌هاست که پذیرفته است
به گزارش ایسنا، منصور کیایی، مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش نیز با بیان اینکه در وزارت آموزش و پرورش همواره با این پرسش روبرو هستیم که آمار و وضعیت اعتیاد به چه صورت است می‌گوید: واقعیت این است که وزارت آموزش و پرورش خطر اعتیاد را سال‌هاست که پذیرفته است و بیشتر آمارها، آمار دقیقی برای جمع بندی در مورد اعتیاد نیست. ما قصد کتمان و انکار اعداد را نداریم اما به دلایل فنی لفظ "اعتیاد" را برای این جامعه آماری قبول نداریم.
وی با تاکید بر اینکه ما حتی نمی‌پذیریم یک دانش آموز اعتیاد داشته باشد می‌گوید: دانش آموزان نزد آموزش و پرورش امانت هستند.
سید حمید صرامی، مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز درباره آمارهای اعتیاد می‌گوید: ما به موضوع اعتیاد در سطح دانش آموزان معترض هستیم اما این که گفته می‌شود دانش آموز در مدرسه معتاد می‌شود را هیچ کس عنوان نمی‌کند. بر اساس تحقیقات به دست آمده 33 درصد از دانش آموزان یکی از اعضای خانواده‌شان سیگاری بوده، پنج درصد از آنها یکی از اعضای خانواده‌شان مصرف مواد دارند، چهار درصد عنوان کرده‌اند که دوستان حشیشی دارند و هفت درصد نیز گفته‌اند دوستانی دارند که مصرف کننده تریاک هستند.
به موضوع اعتیاد در سطح دانش آموزان معترض هستیم
سید حمید صرامی، مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز درباره آمارهای اعتیاد می‌گوید: ما به موضوع اعتیاد در سطح دانش آموزان معترض هستیم اما این که گفته می‌شود دانش آموز در مدرسه معتاد می‌شود را هیچ کس عنوان نمی‌کند. بر اساس تحقیقات به دست آمده 33 درصد از دانش آموزان یکی از اعضای خانواده‌شان سیگاری بوده، پنج درصد از آنها یکی از اعضای خانواده‌شان مصرف مواد دارند، چهار درصد عنوان کرده‌اند که دوستان حشیشی دارند و هفت درصد نیز گفته‌اند دوستانی دارند که مصرف کننده تریاک هستند.
وی می‌افزاید: قطعاً در نوجوانان، گروه همسالان یکی از اثرگذارترین افراد در رفتار نوجوانان هستند، لذا وقتی ما می‌گوییم 65 درصد شخصیت افراد در خانواده شکل می‌گیرد زمانی که یکی از اعضای خانواده معتاد باشد قطعاً روی نوجوانان اثر خود را خواهد گذاشت.
مربیان پرورشی توانمندی لازم را برای آگاهی دهی به دانش آموزان ندارند
در کنار طرح مبحث رصد نظام مند وضعیت اعتیاد در سطح کشور و ضرورت اعلام آمارهای صحیح در این خصوص از رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی درباره راهکارهای موجود برای پیشگیری از بروز بحران اعتیاد در مدارس در آینده و اقداماتی که باید در دستور کار مسئولان ذیربط قرار بگیرد نیز پرسیدیم. وی در این باره می‌گوید: این موضوع نیازمند توجه جدی است. پیش از این پیشنهاد کردیم آموزش و پرورش برای مربیان پرورشی خود دوره‌های آموزشی برگزار کند تا آنها به سلاح آموزش و آگاهی‌دهی در این خصوص مجهز شوند.
وی می‌افزاید: همچنین پیشنهاد کردیم مباحث آموزشی در قالب کتب درسی ارائه شوند زیرا دوره‌های فعلی و آموزش‌های حال حاضر، تاثیرگذاری لازم را ندارند و برخورد دانش‌آموزان با آن نیز رفع تکلیفی است.
محمدی با بیان اینکه اساس شکل‌گیری و مبنای فعالیت آموزش و پرورش تربیت صحیح است، می‌گوید: حتی اگر آمار اعتیاد دانش آموزان پایین باشد باز هم برای ما فاجعه است و مربیان ما توانایی و کارایی لازم را برای آموزش مهارت‌های مقابله با اعتیاد و هیجانات این سن ندارند.
دلایل عمده افزایش مصرف مواد مخدر
کیایی، مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش نیز درباره اقدامات انجام شده در این وزارتخانه در خصوص اعتیاد می‌گوید: عوامل و دلایل روانی شامل ویژگی‌های شخصیتی و فردی، دلایل اجتماعی مانند مسائل مربوط به محرومیت و محیط زندگی افراد و دلایل فرهنگی با توجه به گسترش فضای مجازی که در سبک زندگی جوانان خود را نشان می‌دهد از دلایل عمده افزایش مصرف مواد مخدر هستند.
وی در ادامه عنوان می‌کند: برخی از برنامه‌های پیشگیرانه از آسیب‌های اجتماعی در سطح مدارس به صورت سالانه و به طور مستمر اجرا می‌شوند. همچنین برنامه‌هایی هم برای نخستین بار طراحی شده و در دست اجراست. برنامه‌های پیشگیرانه در سطح مدارس شامل سه محور است که نخستین آن شامل برنامه پیشگیری اولیه با تمرکز بر آموزش، پیشگیری برای کودکان و نوجوانان، والدین و کارکنان می‌شود.
کیایی ادامه می‌دهد: محور دوم برنامه‌ها شامل نهضت فرهنگی پیشگیری است که نگاه ما در این زمینه فرهنگی و ترویجی بوده و شامل تولید مجلات پیشگیری و نوین برای دانش‌آموزان، کارکنان و والدین، برگزاری نمایشگاه‌های سیار پیشگیری در مدارس کشور و برگزاری جشنواره نوجوان سالم می‌شود. محور سوم نیز برنامه‌های مراقبت اجتماعی است و تلاش می‌کنیم تا علاوه بر عموم دانش‌آموزان که در سایر محورها به آنها خدمت‌رسانی می‌کنیم، توجه ویژه‌ای به کودکان و نوجوانان در معرض خطر داشته باشیم.
سطح پوشش 8درصدی آموزش‌های پیشگیرانه اعتیاد در مدارس
این در حالی است که صرامی، مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در خصوص برنامه ریزی‌های این ستاد برای مبازره با مواد مخدر اظهار می‌کند: وزارت آموزش و پرورش یکی از 12 عضو اصلی ستاد است و آنچه در سال‌های اخیر مشاهده می‌کنیم این است که اقدامات آموزش و پرورش در جهت مهارت آموزی و تقویت رفتارهای مروج سلامت افزایش پیدا کرده است اما باید گفت که میزان سطح پوشش متناسب با حجم تهدید نیست. در حال حاضر آمارهای ما میزان سطح پوشش را چیزی در حدود هشت درصد اعلام می کنند.
به گزارش ایسنا، امروز یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های بزرگ کارشناسان امور اجتماعی تغییر الگوی مصرف مواد مخدر است و گفته می شود بیش از 30 درصد معتادان، مواد مخدر صنعتی مصرف می‌کنند.
نگرانی بزرگ امروز: مصرف، حمل و نگه داری آسان مواد مخدر صنعتی
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران نیز بر این گفته صحه می‌گذارد و تصریح می‌کند: همه نگرانی ما از این است که الگوی مصرف مواد مخدر تغییر کرده و موادمخدر صنعتی جدید به راحتی در کیف مدرسه جا می‌گیرد و بو و دود ندارد، مصرف آن دشوار نیست و می‌تواند از یک قرص ساده شروع شود و حتی در مواد خوراکی چون پاستیل تعبیه شود. به عنوان مثال شیشه ماده مخدری است که در ابتدا علامت مشخصی مثل موادمخدر سنتی ندارد که بتوان به سرعت از روی ظاهر پی به مصرف آن برد.
محمدی با بیان اینکه نباید در چنین شرایطی خودمان را با آمارسازی‌های اشتباه گول بزنیم می‌گوید: اگر آموزش و پرورش نخواهد با واقعیت روبرو شود، واقعیت آموزش و پرورش را درگیر خواهد کرد. متاسفانه محدودیت‌هایی از سوی آموزش و پرورش در این خصوص وجود دارد و فرار از این واقعیت تنها این معضل را گسترده‌تر و بر عمق آن می‌افزاید و سفیدنمایی آموزش و پرورش دردی را دوا نخواهد کرد.
وی تاکید می‌کند: از سوی دیگر باید پذیرفت آموزش و پرورش جدای از خانواده نیست و باید احساس مسئولیت کند. معتقد نیستم اعتیاد از آموزش و پرورش و مدارس رشد می‌کند بلکه می‌تواند تقویت شود. آموزش و پرورش نباید از قبول مسوولیت‌های خود در این خصوص سرباز بزند.
