سه اختراع انسان که آب را غارت کرد

کویرشناس و چهره ماندگار جغرافیا گفت: در حال حاضر باید به سمت مراتع حرکت کنیم و زراعت دیمی را در کشور توسعه دهیم؛ چرا که حائز اهمیت است.

پروفسور پرویز کردوانی در همایش بحران آب که به میزبانی دانشگاه زنجان برگزار شد، با اشاره به تفاوت کویر و بیابان اظهار کرد: کویر به نمک‌زار گفته می‌شود که قابل استفاده نیست، لذا برای اینکه مورد استفاده قرار گیرد باید نمک این زمین‌ها از بین برود، این در حالی است که بیابان به محلی وسیع گفته می‌شود که میزان بارندگی در آن کمتر از 55 میلی‌متر باشد.

وی افزود: مسئله بحران آب یک مسئله جدی است؛ چرا که من 31 سال پیش در کتاب خود به این موضوع اشاره کردم، ولی مورد توجه قرار نگرفت. در حال حاضر در کشور سعی بر تغییر وضعیت آب و هوایی دارند، این در حالی است که در مناطقی که تحت آب و هوای پرفشار هستند حتی وجود دریا و دریاچه نیز موجب تغییر آب و هوا نمی‌شود، ولی در مناطق کم‌فشار حتی کاشت یک درخت می‌تواند در این زمینه موثر باشد که کشور ما در مرکز هوای پرفشار قرار دارد، لذا باید نکات مربوط به این نوع آب و هوا را مورد توجه قرار دهیم. در حقیقت در مناطق پرفشار تبخیر بالقوه بسیار بالا است و بعد از مدت کوتاهی شرایط آب و هوایی در این مناطق به وضعیت سابق خود برمی‌گردد.

پروفسور کردوانی با اشاره به وضعیت میزان بارندگی در کشور گفت: میزان بارندگی در کشور کمتر از دو سوم کل دنیا است و با گرم‌تر شدن کره زمین، بارندگی در مناطقی که بیشتر بود، بیشتر شده و در مناطقی که کمتر بود کمتر شده است. در این مناطق به دلیل پرفشار بودن آب و هوا میزان بارندگی کم شده است. این هوای پرفشار از عرض 30 درجه خط استوا می‌وزد، اما آنچه اهمیت دارد و مسئله مورد بحث است مقوله آب‌های زیرزمینی است که تقریباً در کشور در حال تمام شدن است، زیرا 70 درصد آب‌شرب روستایی و 60 درصد آب‌شرب شهری را تشکیل می‌دهد.

پدر علم کویرشناسی عنوان کرد: انسان سه چیز را اختراع کرد که در غارت آب اثرگذار بوده که اولی اختراع شیر و شیلنگ، دوم حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق که موجب خشک شدن قنات‌ها شد و سوم سدسازی و انتقال آب بود؛ البته سدسازی کار قابل توجه و خوبی است، ولی وقتی سدی ساخته می‌شود باید مصارف آن نیز مشخص شود، زیرا سدسازی موجب رونق گرفتن کشاورزی آبی شده و زمانی که کشاورزی آبی شکل گرفت، بستر کشاورزی دیم و در نهایت منابع‌طبیعی که موجب نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی بودند، از بین رفت و این حوزه آب بیشتری را برای تولید محصولات خود مصرف کرد.

وی ادامه داد: با این حال اگر مصرف آب به همین شکل باشد تا 60 سال آینده حتی در سدها نیز آب وجود نخواهد داشت، زیرا در سدها پدیده رسوب ایجاد می‌شود که سد دیگر امکان ذخیره آب را ندارد. در واقع انسان با تولید علم قصد داشت شرایط بهتری برای زندگی کردن ایجاد کند که مشکلاتی را سبب شده است. همچنن حفر چاه از زمان قبل از انقلاب وجود داشت، ولی از دهه 50 به بعد به ویژه از سال 55 تا سال 65 حفر چاه به دو برابر می‌رسد، لذا باید تمهیدات بهتری در این خصوص اندیشیده شود.

چهره ماندگار جغرافیا یادآور شد: آب تنها در بخش کشاورزی به هدر نمی‌رود، به همین منظور اگر قرار باشد آب مورد نیاز کشاورزی به نصف کاهش یابد، باید به تبع آن دولت آب سایر حوزه‌ها را نیز به نصف کاهش دهد، لذا لازم است برنامه‌ریزی دقیق‌تری در این زمینه داشته باشیم. همچنین ایرانیان باید سعی کنند خود روش‌ها و شیوه‌های مناسب با موقعیت جغرافیایی کشور و استفاده از تکنولوژی در این حیطه را به کار گیرند و برای مصرف و تامین آب در آینده فکری کنند.

منبع: ایسنا