سفير ايران در مسکو: روابط ايران و روسيه؛ از اس-300 تا خودرو

سفير ايران در مسکو گفت که در موضوع سامانه اس-300، مهم اين است که رئيس‌جمهور روسيه ممنوعيت فروش به ايران را برداشته است و بقيه مسائل از جمله شکايت ايران در دادگاه ژنو بر عهده کارشناسان خواهد بود و اين مسأله مانعي براي اجراي تصميم رئيس‌جمهور روسيه نيست.

مهدي سنايي در گفت‌وگو با روزنامه کامرسانت به تشريح انتظارات جمهوري اسلامي ايران از نشست آتي وزراي خارجه و نيز اجلاس سران کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي پرداخت. وي همچنين درباره روابط تجاري ايران و روسيه و موضوع سامانه "اس-300" توضيحاتي داد.

متن ترجمه فارسي اين مصاحبه به شرح زير است:

ايران از نشست آينده وزراي خارجه کشورهاي شانگهاي و اجلاس سران شانگهاي چه انتظار دارد؟
مفهوم سازمان همکاري شانگهاي با ديدگاه ايران به مسائل نظام منطقه‌اي و جهاني منطبق است. ايران در سياست خارجي از دو اصل عمده پيروي مي‌کند؛ اولاً ايران ايده جهان تک‌قطبي را نمي‌پذيرد و ثانياً ايران مخالف هرگونه دخالت کشورهاي غيرمنطقه‌اي به امور منطقه است. مشکلات منطقه‌اي بايد با مناطق مربوطه حل شود. مفهوم و ساختار سازمان همکاري شانگهاي کاملا با اين اصول سازگار است. موفقيت‌هاي اين سازمان حاکي از آن است که اين اصول تقاضاي بالايي در جهان دارند، اما من معتقدم که براي سازمان همکاري شانگهاي، ايران کشور مهمي است. ايران مي‌تواند تجربه و نفوذي را که در خاورميانه، جهان اسلامي و منطقه دارد، به سازمان بياورد. سازمان همکاري شانگهاي از الحاق ايران، فقط بهرمند مي‌شد. از رويدادهاي آتي چه انتظار داريم؟ آنچه "صداي" سازمان همکاري شانگهاي و اعضاي آن، که طرفداران جهان چندقطبي هستند، را بلندتر خواهد کرد. اميدوار هستيم که کشورهاي منطقه تلاش‌هاي خود را براي ثبات و امنيت، متحد کنند.

در حال حاضر به علت تحريم‌هاي بين‌المللي که اگر تا 30 ژوئن در مذاکره هسته‌اي توافق نشود، لغو نخواهد شد، ايران نمي‌تواند عضويت کامل داشته باشد.
مرتبط کردن موضوع عضويت ايران در سازمان همکاري شانگهاي با حذف تحريم‌ها، ناعادلانه است، اما ايران مذاکرات با شش واسطه بين‌المللي در برنامه هسته‌اي خود را ادامه داده و من اميدوارم با موفقيت و به موقع به پايان برسد. وضعيت در منطقه و جهان تغيير کرده و ايران روز به روز به بازيگر مهمي در امور منطقه‌اي و بين‌المللي تبديل مي‌شود. روسيه و چين سهم سازنده‌اي از مذاکرات موضوع هسته‌اي ايران داشته‌اند و ما اميدوار هستيم که آنها در موضوع الحاق ايران به سازمان همکاري شانگهاي نيز رويکرد سازنده‌اي داشته باشند. بار ديگر تکرار مي‌کنم که ايران علاقه‌مند به پيوستن به سازمان همکاري شانگهاي است و سازمان همکاري شانگهاي هم نمي‌تواند توانايي‌هاي ايران را ناديده بگيرد.
تحريم‌هاي يکجانبه ايالات متحده آمريکا و اتحاديه اروپا عليه روسيه و تحريم‌هاي سازمان ملل متحد عليه ايران تحميل شده است.
هر دو تحريم ناعادلانه است.

در جريان سفر مقامات عالي ايران به روسيه احتمالا روابط دوجانبه مورد بحث قرار خواهد گرفت. سال گذشته تفاهم‌نامه فراگير بين فدراسيون روسيه و ايران درباره همکاري در زمينه اقتصاد امضا شده بود.
روابط دوجانبه ما به طور فعال توسعه پيدا مي‌کند. از سپتامبر سال 2013 رؤساي جمهور دو کشور چهار بار ملاقات کردند و ارتباط نزديک بين آنها برقرار شد، اما روندهاي مثبت نه فقط در سياست بلکه در زمينه همکاري تجاري اقتصادي موجود است. نشانگر آن، تعاملات فعال ما در زمينه انرژي است، مثل توافقنامه ساخت دو بلوک از نيروگاه اتمي در بوشهر که به امضا رسيده است.

آيا کار آنجا شروع شده است يا نه؟
اقدامات تدارکاتي صورت مي‌گيرد.

کار احداث چه زماني شروع خواهد شد؟
در حال حاضر هيأت سازمان انرژي اتمي ايران در مسکو در کنفرانس "روس اتم" هستند. در چارچوب کنفرانس، اين مسأله مورد بحث قرار خواهد گرفت. به گفته شرکاي روسي ما کارهاي ساخت و ساز مي‌تواند تا پايان سال آغاز شود.

هزينه ساخت و ساز دو بلوک اضافي را چه مبلغي ارزيابي مي‌کنيد؟
مي‌توانم بگويم که اين يک قرارداد بسيار بزرگ است. طرف روسي حتي علاقه‌مند به امضاي قراردادهاي چند بلوک ديگر است و ما اميدوار هستيم تا در سال آينده توافقنامه احداث دو بلوک ديگر به امضا برسد. ايران نقشه‌هاي بزرگي دارد. اما مسأله به اين منجر نمي‌شود که ما توافق اوليه روسيه براي احداث شش نيروگاه حرارتي در ايران را داريم. تصميم رئيس‌جمهور روسيه ولاديمير پوتين درباره لغو تحريم در عرضه "اس-300" فرصت‌هاي قابل توجهي در حوزه همکاري‌هاي نظامي و فني باز مي‌کند.

اما مقامات روسيه خاطرنشان مي‌کنند که زمان دقيق عرضه "اس-300" تنها زماني ممکن خواهد شد که ايران دعوي خود را از دادگاه ژنو برگرداند. آيا ايران اين کار را خواهد کرد؟
مهم اين است که رئيس‌جمهور فدراسيون روسيه ممنوعيت فروش به ايران را برداشته است. بقيه مسائل بر عهده کارشناسان است. اين مربوط به مسايل فني است، نه مشکلات جدي. فکر نمي‌کنم اين مسأله مانعي براي اجراي تصميم رئيس‌جمهور روسيه باشد.
براي روسيه، برداشت دعوي ايران، مسأله‌اي فني نيست بلکه يک مسأله اصولي است.


پس اگر روسيه "اس-300" را عرضه کند، آن‌وقت مسأله دادگاه هم حل مي‌شود؟
البته.
اگر ممکن است به مسأله تفاهم‌نامه سال گذشته برگرديم که بسياري از کارشناسان غربي مفهوم آن را به عنوان "نفت ايران در ازاي کالاهاي روسيه" توصيف کردند.
اين توصيف درست نيست. ما هيچ وقت مدرکي را با چنين مفهوم و عنواني بحث و امضا نکرده بوديم. ما در حال صحبت کردن در مورد همکاري در تعدادي از زمينه‌ها هستيم؛ از جمله در زمينه‌هاي انرژي، صنعت، حمل و نقل و تجارت. کل پروژه‌هايي که در جريان آخرين نشست کميسيون بين دولت ايران و روسيه توافق شده بود، 70 ميليارد دلار را شامل مي‌شود، اما در واقع توافق‌هاي جامع، بسته‌اي است و عدم اجراي يک قسمت از آن موجب مشکلات اجراي قسمت‌هاي ديگر مي‌شود. ما منتظر اجراي اين پروژه‌ها از طرف روسيه از اکتبر سال گذشته هستيم. اميدواريم که به اين فرايند انگيزه‌هاي جديدي بيابد زيرا آن به اصطلاح، "موتور" روابط تجاري اقتصادي ماست.

مشکلات اجراي پروژه‌ها در چه چيزي است؟
در واقع بسياري از آنها انجام شده است. از جمله مدارک لازم با تعدادي از شرکت‌ها امضا شده و اقدامات صدور گواهينامه انجام شده. براي مثال با شرکت "رژد" که ايران با آن روابط خوب و پروژه پاراف شده‌اي به مبلغ يک ميليارد دلار براي ساخت و ساز و برق‌رساني راه‌هاي آهن دارد و همچنين همانطور که ذکر کردم، توافق درباره احداث شش نيروگاه حرارتي که موجود است. ايران همچنين علاقه‌مند به فروش اتومبيل‌هاي سايپا و ايران‌خودرو در روسيه است. از طرف ديگر، ايران درصدد است از روسيه کاميون‌هايي را خريداري کند. علاوه بر اين، ايران علاقه‌مند خريداري چند هواپيماي مدرن از روسيه در مقادير زياد است. مذاکرات در همه اين مسائل در حال انجام است.
روابط ما در زمينه کشاورزي به طور فعال توسعه مي‌يابد. در ماه مارس 18 شرکت ايراني براي اولين بار گواهينامه صدور غذاي دريايي به روسيه دريافت کردند و چندي پيش چنين گواهينامه‌اي را چند شرکت صادرکننده لبنيات و گوشت دريافت کردند. ما همچنين مذاکرات فعالي را درباره کاهش تعرفه‌ها و ايجاد منطقه آزاد تجاري با اتحاديه اقتصادي اوراسيا انجام مي‌دهيم.

پس مشکلات در چيست؟
مشکلات، بويژه در آن است که شرکت‌هاي روسيه تمايلي به تامين مالي پروژه‌ها در ايران ندارند. همزمان، رقباي چيني، اروپايي و هندي آنها براي سرمايه‌گذاري آمادگي را داشته و به شرکاي ايراني خود پيشنهادات ارائه مي‌کنند. ايران به عنوان طرف ميزبان نمي‌تواند سرمايه‌گذاري همه پروژه‌ها، که همانطور که گفته بودم 70 ميليارد دلار را سامل مي‌شود، بر عهده خود بگيرد. به نظرم شرکت‌هاي روس بايد اين را در نظر داشته باشند و به مسأله سرمايه‌گذاري بپردازند. آنها اين کار را خيلي آهسته انجام مي‌دهند؛ گويا در حال حاضر در انتظار چيزي هستند.
احتمالا آنها در انتظار لغو تحريم‌ها هستند.
رقباي آنها در حال انتظار نيستند بلکه عمل مي‌کنند. حتي يک مورد پيش آمده بود که يک شرکت روسي که در اکتشاف درگير است، به دليل آن‌که بسيار کند اجرا مي‌کرد، قرارداد امضا شده را از دست داده بود و اين قرارداد به آلماني‌ها رسيد. اقتصاد ايران زنده و در حال رشد است، يعني همکاري امکان‌پذير خواهد بود. امروز براي روابط ايران و روسيه يک زمان تاريخي است؛ در زمينه تجاري و اقتصادي فرصت‌هايي باز شده و مهم است که آنها پايه قانوني توافقنامه را دارند.

اما مشکلاتي در محاسبات ارزي وجود دارد؟
اين مسأله در حال حل و فصل است. بانک‌هاي مرکزي ايران و روسيه مذاکرات در اين مورد را انجام مي‌دهند. معتقدم که به‌زودي ما مي‌توانيم به محاسبات در ارزهاي ملي بپردازيم. ما همچنين درباره امکان ايجاد يک حساب و بانک مشترک با سرمايه مشترک بحث مي‌کنيم.
اما شرکت‌هاي روسيه از تحريم‌هاي آمريکايي ترس دارند. ايالات متحده آمريکا بارها به روسيه درباره معاملات با ايران هشدار داده بود.
نبايد از تحريم‌ها ترسيد و علاوه بر اين همانطور که گفته بودم حتي با در نظر گرفتن تحريم‌ها، مي‌توان و بايد همکاري کرد. اين مي‌تواند کاملا به طور قانوني انجام شود. سرانجام، شرکت‌هاي روسيه بايد قبول کنند که جهان، تنها غرب نيست.