منازعات در خاورميانه بازار تسليحات آمريکايي را رونق مي بخشد

 روزنامه آمريکايي نيويورک تايمز، برپايي جنگ و تشديد منازعات در منطقه خاورميانه را براي صنايع نظامي آن کشور سودمند و رونق بخش بازار تسليحات آمريکايي ارزيابي کرد.

نيويورک تايمز، تجاوز نظامي سعودي ها به يمن را دستمايه پرداختن موضوع بازار اغواکننده تجارت سلاح هاي آمريکايي در خاورميانه قرار داده و آورده است:

عربستان سعودي، براي جنگ در يمن، از جنگنده هاي جت اف-15 ساخت شرکت بوئينگ استفاده مي کند و امارات هم جنگنده هاي جت اف-16 ساخت شرکت لاکهيد مارتين را براي بمباران يمن و سوريه به کار گرفته است. بزودي اماراتي ها قراردادي را با شرکت آمريکايي جنرال اتميکز نهايي مي کنند تا ناوگاني از پهپادهاي «پريديتور» را براي ماموريت هاي جاسوسي در مناطق مجاور به دست آورند.

نيويورک تايمز در مقاله اي به قلم مارک مازتي MARK MAZZETTI و هلن کوپر HELENE COOPER دو خبرنگار نظامي خود ادامه مي دهد:

در شرايطي که خاورميانه در جنگ هاي نيابتي، منازعات قومي و نبرد عليه شبکه هاي تروريستي فرو مي رود، کشورهايي در منطقه که سخت افزارهاي نظامي ساخت آمريکا را انبار کرده بودند، اکنون عملا آنها را به کار مي گيرند و تسليحات بيشتري هم مي خواهند.

نتيجه اين وضعيت، جهشي در بازار فروش سلاح شرکت هاي آمريکايي است که به دليل کاهش بودجه پنتاگون، نيازمند خريداران خارجي هستند. اما چشم انداز اين روند براي خاورميانه، يک رقابت تسليحاتي خطرناک در منطقه اي است که نقشه و آرايش اتحادهاي (سياسي- نظامي) از بنيان دگرگون شده است.

هفته گذشته، مقامات رسمي صنايع نظامي آمريکا به کنگره گفتند که آنها ظرف چندروز آينده منتظر درخواستي هستند از جانب متحدان عرب که با داعش مي جنگند - يعني عربستان، امارات، قطر، بحرين، اردن و مصر- براي خريد هزاران موشک آمريکايي، بمب و ديگر تسليحات تا زرادخانه هايي را که در يکسال گذشته مصرف شده است، دوباره پر کنند.

آمريکا از گذشته هاي دور، محدوديت هايي را بر فروش انواع تسليحاتي که شرکت هاي آمريکايي مي توانند به اعراب بفروشند، وضع کرده است تا اين اطمينان حاصل شود که اسراييل هميشه در مقابل دشمنان سنتي اش در منطقه، دست بالاتري خواهد داشت.

اما اکنون، از آنجا که اسراييل و کشورهاي عربي در اتحادي عملي عليه ايران قرارگرفته اند، دولت اوباما از هر زمان ديگري راغب تر است تا اجازه فروش هاي تسليحات پيشرفته را به کشورهاي عربي خليج فارس بدهد و با اعتراض چنداني هم از طرف اسراييل مواجه نشود.

آنتوني اج. کوردزمنAnthony H. Cordesman ، کارشناس مرکز مطالعات راهبردي و بين المللي مي گويد: 'اگر دقت کنيد، محاسبه راهبردي اسراييل بسيار ساده است. کشورهاي عربي خليج فارس، تهديد معناداري براي اسراييل نيستند و البته وزنه تقابل معني بخشي براي ايران هستند.'

تحليل گران صنايع نظامي و کارشناسان خاورميانه مي گويند که ناآرامي هاي منطقه و عزم کشورهاي ثروتمند عرب براي جنگ با ايران بر سر نفوذ بر منطقه، منجر به افزايش سفارش آخرين تسليحات و سخت افزارهاي بسيار پيشرفته به صنايع نظامي آمريکا خواهد شد.

ريچارد ال. ابوالعفيه Richard L. Aboulafia يک تحليل گر دفاعي در گروه تيل Teal Group مي گويد: هميشه تاريخ، ارتش هاي عربي «ترکيبي بودند از نمادهاي بازدارندگي تا کلوپ هاي ملي پروازي. اما اکنون به يکباره اين امکانات در جنگ به کار گرفته مي شود».

براساس آمارهايي که هفته گذشته توسط سيپري SIPRI؛ موسسه بين المللي صلح استکهلم منتشر شد، تنها در سال گذشته ميلادي، سعودي ها 80 ميليارد دلار سلاح خريداري کردند که از هر زمان ديگري بيشتر بود و حتي از هزينه هاي تسليحاتي هريک از دو کشور فرانسه و انگلستان هم فراتر رفت تا به آنجا که عربستان به چهارمين بازار فروش تسليحات جهاني تبديل شد.

قطر هم، که يک کشور ديگر عربي با خزانه اي سرشار و گرايش به اعمال نفوذ در اطراف منطقه خاورميانه است، اکنون به يک بازار سرمست تسليحات تبديل شده است. سال گذشته، قطر يک قرارداد 11ميلياردي را با پنتاگون منعقد کرد تا بالگردهاي تهاجمي آپاچي و سامانه هاي دفاع هوايي جاولين Javelin و پاتريوت Patriot را خريداري کند.

حال اين کشور کوچک اميدوار است شمار بزرگي از جنگنده هاي اف پانزده را خريداري کند و جايگزين ناوگان قديمي تر جت هاي ميراژ فرانسوي نمايد. قرار است مقامات قطري بزودي و پيش از آنکه ماه آينده براي ملاقات با ديگر سران کشورهاي عربي خليج فارس به واشنگتن بروند، فهرست خريدي از تسليحات پيشرفته را به دولت اوباما بدهند.

شرکت هاي تسليحاتي آمريکا هم دنبال پول مي روند. بوئينگ در سال 2011، دفتري را در دوحه گشوده است و لاکهيد مارتين هم امسال چنين دفتري را بازکرد. لاکهيد در سال 2013، بخشي را راه اندازي کرد که تنها به فروش هاي خارجي تسليحات مي پردازد و مدير ارشد اين شرکت، ماريلين هوسان Marillyn Hewson گفته است که لاکهيد به افزايش فروش هاي خارجي نياز دارد تا آنجا که اين بخش بتواند بين 25 تا 30 درصد درآمد سالانه اش را تامين کند و به اين ترتيب کاهش بودجه پنتاگون را که بعد از حملات يازدهم سپتامبر 2001 فزوني گرفته بود، جبران نمايد.

سازمان هاي اطلاعاتي آمريکايي اعتقاد دارند که جنگ هاي نيابتي در خاورميانه، مي تواند سالها به طول انجامد و موجب شود که کشورهاي منطقه به خريد جنگنده هاي اف 35 که به عنوان گرانبهاترين موجودي زرادخانه تسليحاتي آمريکا در آينده محسوب مي شود، هرچه بيشتر علاقه مند شوند.

اين هواپيما، که گرانترين پروژه تسليحاتي جهان است، از توانايي هاي رادارگريزي برخوردار است و بشدت براي اتحادهاي اروپايي و آسيايي، بازاريابي شده اما به کشورهاي عربي عرضه نشده است چرا که اين نگراني وجود دارد که برتري نظامي اسراييل را زير سوال ببرد.

اما باتوجه به شناور شدن موازنه قدرت در خاورميانه، چندين تحليل گر دفاعي مي گويند که اين محدوديت مي تواند برداشته شود. روسيه، يک تامين کننده بزرگ تسليحات به ايران است و تصميم ولاديمير پوتين براي فروش سامانه دفاع هوايي پيشرفته به ايران مي تواند درخواست براي خريد جنگنده هاي اف 35 را که احتمالا توان عبور از ديواره هاي دفاعي روسي را دارند، افزايش دهد.

ابوالعفيه مي گويد: 'اين مي تواند يک رخداد شتاب دهنده باشد: جنگ داخلي، همراه با فروش سامانه پيشرفته هوايي به ايران. اگر قرار بود، بهترين شرايط براي هموارشدن راه فروش اف 35 به کشورهاي عرب خليج فارس فراهم شود، ترکيب اين دو وضعيت بود.'

در همين حال، هميشه اين پرسش وجود داشته که متحدان واشنگتن تا به کجا در بکارگيري تسليحات آمريکايي، خردمندانه عمل خواهند کرد.

'داريل کيمبال' مدير اجرايي انجمن کنترل تسليحات مي گويد: 'بخش بزرگي از تسيلحاتي که در يمن توسط سعودي ها مورد استفاده قرار گرفته، عليه مردم عادي بوده است.' سعودي ها اين نکته را انکار مي کنند. آقاي کيمبال مي گويد که با هراسي بزرگ، نگران فروش هاي تسليحاتي به منطقه است چرا که منجر به گسترش و افزايش بکارگيري انواع پيچيده تسليحات در اين کشورها مي شود.

در سال 2008، کنگره آمريکا قانوني را تصويب کرد که مي گويد فروش هاي تسليحاتي به منطقه خاورميانه، بايد الزام به حفظ برتري کيفي نظامي اسراييل را مراعات کنند. به اين ترتيب، مبناي ارزيابي هر فروش تسليحاتي در خاورميانه اين است که چه تاثيري بر برتري نظامي اسراييل مي گذارد. با اين حال، دولت اوباما، همچنين باور دارد که بهبود وضعيت نظامي برخي کشورهاي عربي به همان اندازه براي امنيت اسراييل اهميت دارد.

آندرو جي. شاپيرو، که در سال 2011 دستيار وزير امورخارجه در امور سياسي- نظامي بود، در آن زمان گفت: «توجه به اين نکته هم مهم است که مناسبات نزديک ما با کشورهاي مصر، اردن، لبنان، و بسياري از کشورهاي عرب خليج فارس براي ثبات منطقه و امنيت اسراييل حياتي است».

اما در منازعه هاي جاري در خاورميانه، نوعي ويژگي غيرقابل ترديد فرقه اي وجود دارد و اين ويژگي در حملات هوايي عربستان به يمن، از همه جا بيشتر است. سعودي ها گروهي از کشورها را براي حمله به انصارالله که دولت مورد حمايت عربستان و آمريکا را کنار زدند، گردهم آورده اند. ديگر کشورهايي که به اين ائتلاف عليه يمن پيوسته اند، همچون مغرب، مشارکت خود را با تعابير تند فرقه اي، توصيف مي کنند.

در اين ميان، قرارداد فروش پهپادهاي «پريديتور» به امارات هم به تصويب نهايي اش نزديک مي شود. اين پهپادها، مسلح نيستند اما مجهز به ليزر خواهند بود تا به آنها امکان شناسايي بهتر اهداف زميني را بدهد. اگر اين فروش عملي شود، نخستين باري است که اين پهپادها به يک متحد آمريکا در خارج از ناتو فروخته مي شوند.