همه چیز درباره آلزایمر

آلزایمر یک بیماری پیشرونده زوال حافظه و دیگر کارکردهای مهم ذهنی است. آلزایمر معمولترین علت دمانس(زوال عقلی) است. گروهی از اختلالات مغزی که منجر به از دست دادن مهارت های فکری و اجتماعی می شوند، این تغییرات به اندازه ای شدید اند که می توانند زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهند.

در آلزایمر، تخریب و مرگ سلول های مغزی و همچنین تخریب ارتباط بین آنها باعث کاهش دائم حافظه و عملکرد ذهنی می شود.اقدامات پزشکی فعلی برای بیماری آلزایمرو استراتژی های مدیریت آن می تواند به طور موقت علائم را بهبود بخشد که اغلب در به حداکثر رساندن کارایی و حفظ استقلال بیمار موثر است. از آنجا که هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، قرار گرفتن هر چه سریعتر بیمار در شبکه خدمات حمایت کننده بسیار مهم است.
 
نشانه ها

در مراحل ابتدایی فراموشی و یا گیجی خفیف ممکن است تنها علامت مورد توجه آلزایمر باشد. اما با گذشت زمان بیشتر خاطرات به خصوص حافظه اخیر از یاد می رود. سرعت پیشرفت علائم در افراد مختلف متفاوت است. در صورتی که فرد مبتلا به آلزایمر شود احتمالاً اولین علامتی که فرد متوجه آن می شود سخت تر شدن غیر معمول به خاطر آوردن و سازماندهی افکار است. ممکن است خود بیمار هیچ مشکلی احساس نکند وخانواده، دوستان نزدیک یا همکاران این تغییرات را حس کنند.
تغییرات مغزی ناشی از بیماری آلزایمر منجر به ایجاد مشکلات زیر می شود:

حافظه:

هر شخصی گاهی دچار فراموشکاری می شود. این که گاهی شخص به یاد نیاورد دسته کلید را کجا گذاشته است یا نام یک آشنا را به خاطر نیاورد طبیعی است. اما اختلال حافظه ناشی از آلزایمر، دائم و وخیم شونده است و توانایی و عملکرد فرد را در محیط کار و منزل تحت تأثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است:

-    عبارات و سوالات خود را بارها و بارها تکرار کنند و متوجه نباشند که قبلا آن سوال را پرسیده اند.
-    مکالمات، ملاقات ها و مناسبت ها را فراموش کنند و بعدا ًنیز به یاد نیاورند.
-    به طور مکرر اشیاء را در جایی غیر از جای خود و اغلب در جاهای غیرمعمول قرار دهند.
-    به طور مکرر اسم اعضای خانواده و اشیا را از یاد ببرند.

اختلال جهت یابی و تشخیص ارتباطات فضایی

افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است آگاهی خود را نسبت به شرایط فعلی که در آن زندگی می کنند مثل روزها، فصل و ... از دست بدهند. همچنین آلزایمر توانایی مغز را برای تفسیر آنچه فرد می بیند مختل می کند و به طور کل فهم وقایع اطراف را با مشکل مواجه می سازد و در نتیجه بیماران ممکن است حتی در محیط های آشنا نیز گم شوند.

نوشتار و گفتار

آلزایمر باعث اختلال در توانایی تمرکز و تفکر به خصوص در مفاهیم انتزاعی مانند اعداد می شود. بیماران ممکن است در مدیریت مالی، تنظیم یادداشت ها و صورتحساب ها و پرداخت به موقع آنها با مشکل مواجه شوند. حتی با پیشرفت این اختلال ممکن است توانایی فرد برای فهم و محاسبه اعداد با مشکل مواجه شود.

قضاوت و تصمیم گیری

بیماران مبتلا به آلزایمر در اتفاقات روزمره متداول، مثل سوختن غذا روی شعله گاز یا یک تصادف رانندگی قادر به عکس العملی مناسب نیستند.

برنامه ریزی و اجرای وظایف

فعالیت های روزمره ای مانند برنامه ریزی برای آشپزی و پخت غذا در افراد مبتلا به آلزایمر با مشکل مواجه می شود. معمولاً افرادی که بیماری آنها پیشرفته تر است ممکن وظایف ساده ای مثل لباس پوشیدن یا حمام کردن را فراموش کنند.

تغییر در شخصیت و رفتار

تغییرات مغزی که در بیماری آلزایمر رخ می دهد می تواند نحوه رفتار و احساسات فرد را تحت تأثیر قرار دهد. بیماران ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

-    افسردگی
-    اجتماع گریزی
-    تغییرات سریع خلقی
-    عدم اعتماد به دیگران
-    تحریک پذیری و پرخاشگری
-    تغییر در عادات خواب
-    پرسه زنی و جستجوگری
-    هنجارشکنی
-    توهم، مثلاً توهم در اینکه چیزی از آنها دزدیده شده است.
 
علت

دانشمندان معتقدند که آلزایمر در بیشتر افراد در اثر تلفیقی از عوامل مانند وراثت، سبک زندگی و عوامل محیطی رخ می دهد و به تدریج مغز را تحت تأثیر قرار می دهد.

بروز آلزایمردر کمتر از 5% افراد ناشی از یک تغییر ژنتیکی خاص است که منجر به پیشرفت بیماری می شود.

هرچند دلایل ابتلا به آلزایمر هنوز به طور دقیق مشخص نشده است اما تاثیر آن بر مغز به وضوح مشخص گردیده است. بیماری آلزایمر موجب آسیب دیدن و مرگ سلول های مغزی می شود. اتصالات بین سلولی در مغزی که مبتلا به آلزایمر شده است بسیار کمتر از مغز سالم است.

هرچه سلول های مغزی بیشتری می میرند مغز نیز کوچکتر می شود. وقتی پزشک بافت مغز را زیر میکروسکوپ معاینه می کند، دو نوع بافت غیر طبیعی می بیند که نشانه آلزایمرند:

-    پلاک ها: این توده های پروتئینی، بتا آمیلوئید نام دارند که ممکن است سلول های مغزی را به چند طریق تخریب کنند، مثلاً ممکن است با ارتباط بین سلولی تداخل کنند. هر چند عامل اصلی مرگ سلولی در آلزایمر هنوز شناخته شده نیست اما تجمع بتا آمیلوئید ها در خارج سلول های مغزی از متهمان اصلی است.

-    پیچ خوردگی ها: سلول های مغزی برای دریافت مواد مغذی و حیاتی از طریق زوائدشان، وابسته به یک حمایت داخلی اند. این سیستم نیازمند ساختار طبیعی پروتئینی به نام tau می باشد. در بیماران مبتلا به آلزایمر رشته های پروتئین tau درون سلول ها دچار پیچ خوردگی های غیرطبیعی می شوند که این باعث اختلال در سیستم ارتباطات و حمل و نقل درون سلولی می شود که این امر نیز موجب پسرفت و مرگ سلول های مغزی می شود.
 
عوامل خطر

سن

افزایش سن مهمترین عامل خطر شناخته شده در ابتلاء به آلزایمر است. آلزایمر جزئی از روند طبیعی پیر شدن نیست اما خطر ابتلاء به آن با افزایش سن به خصوص پس از 65 سالگی افزایش می یابد. تقریباً نیمی از افراد بالای 85 سال مبتلا به آلزایمر می شوند.

افرادی که تغییرات ژنتیکی نادری دارند که آنها را مستعد ابتلاء به آلزایمر می کند اغلب در 40 یا 50 سالگی علائم را تجربه می کنند.

سابقه خانوادگی و وراثت

خطر ابتلاء به آلزایمر در افرادی که یکی از اقوام درجه یک آنها والدین یا خواهر و برادر سابقه ابتلاء داشته اند بیشتر است. دانشمندان موفق به شناسایی جهش هایی در سه ژن شده اند که منجر به ابتلاء فرد به آلزایمر می شود. اما این جهش های ژنتیکی مسئول کمتر از 5 % موارد ابتلاء به آلزایمر هستند. اغلب مکانیسم های ژنتیکی دخیل در بروز آلزایمر هنوز شناخته شده نیست. مهمترین ژن دخیل در ابتلاء به آلزایمر آپولیپوپروتئین e4 می باشد.

جنس

احتمال ابتلاء زنان نسبت به مردان بیشتر است. شاید این بدان علت باشد که میانگین طول عمر زنان بیش از مردان است.

اختلالات شناختی خفیف

افراد مبتلا به اختلالات شناختی خفیف (MCI) افرادی هستند که مشکل حافظه دارند یا کارایی شناختی آنها بیش از آنچه برای سن شان انتظار می رود کاهش یافته است اما به حدی نیست که به عنوان فرد دارای زوال عقل در نظر گرفته شود. در این افراد خطر ابتلاء به دمانس یا زوال عقل افزایش می یابد اما قطعی نیست. در این شرایط اقدام به موقع برای در پیش گرفتن الگوی زندگی سالم و راهکارهایی برای جبران کمبود حافظه می تواند در پیشگیری از ابتلاء به دمانس موثر باشد.

سابقه ضربه سر

افرادی که در گذشته ضربه شدید سر را تجربه کرده اند با احتمال بیشتری در معرض خطر ابتلاء به آلزایمر می باشند.

سبک زندگی و سلامت قلب

هیچ عاملی از شیوه زندگی وجود ندارد که به طور قطعی با خطر ابتلاء به آلزایمر ارتباط داشته باشد. هر چند شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه همان عواملی که فرد را مستعد بیماری های قلبی می کنند، احتمال ابتلاء به آلزایمر را نیز افزایش می دهند. این عوامل می تواند شامل موارد زیر باشد:

-    ورزش نکردن
-    استعمال دخانیات
-    پرفشاری خون
-    کلسترول خون بالا
-    دیابت کنترل نشده
-    رژیم غذایی با میوه و سبزی ناکافی
-    عدم فعالیت اجتماعی

این عوامل خطر با دمانس عروقی (نوعی دمانس که باعث آسیب عروق مغزی می شود) نیز مرتبط اند. تلاش برای ارتقاء سلامت قلب با همکاری تیم درمان، احتمالاً در پیشگیری از ابتلاء به آلزایمر و دمانس عروقی مؤثر است.

حفظ فعالیت ذهنی و یادگیری و اشتغال به فعالیت های اجتماعی در تمام طول زندگی:

نتایج حاصل از مطالعات نشان می دهد که بین حفظ کار ذهنی و فعالیت های اجتماعی و ارتباط به آلزایمر ارتباط عکس وجود دارد.

عواملی که ممکن است خطر ابتلاء به آلزایمر را کاهش دهند شامل موارد زیر است:

-    سطح بالاتر تحصیلات و تحصیلات تکمیلی
-    داشتن شغلی پر دغدغه و فعال
-    داشتن فعالیت هایی که ذهن را به چالش می کشد مانند مطالعه، بازی کردن، نواختن یک آلت موسیقی
-    دارا بودن ارتباطات اجتماعی مداوم

محققان هنوز نمی توانند دقیقاً مکانیسم اثر این عامل را توضیح دهند. یک نظریه مبنی بر این است که به کار گیری ذهن، ارتباطات بین سلول های مغزی را گسترش می دهد که این باعث حفاظت از مغز در برابر تغییرات مسبب آلزایمر می شود. نظریه ای دیگر مبنی بر این است که احتمالاً پی بردن به کاهش قدرت شناختی در افرادی که تحصیل کرده ترند و به طور منظم ذهن خود را تمرین می دهند سخت تر است. نظریه دیگری معتقد است که افراد مبتلا به آلزایمر قبل از شناسایی و پیشرفت بیماری شان تمایل کمتری برای حفظ و پرورش قوای ذهنی خود نشان می دهند.
 
عوارض

کاهش حافظه، اختلال در قضاوت و دیگر تغییرات شناختی ناشی از آلزایمر ممکن است درمان بیماری های دیگر را در فرد با مشکل مواجه کند. فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است؛

-    توانایی تشخیص و بیان درد را نداشته باشد. مثلاً درد دندان.
-    توانایی تشخیص علائم بیماری های دیگر را نداشته باشد.
-    توانایی پیروی از نسخه درمانی تجویز شده را نداشته باشد.
-    توانایی توجه به عوارض ناشی از دارو ها و درمان را نداشته باشد.

زمانی که بیماری آلزایمر به مراحل پیشرفته خود می رسد، تغییرات مغز منجر به ایجاد اختلال در کارکرد اندام و فعالیت های جسمانی می شود مانند توانایی بلع، حفظ تعادل، کنترل روده و مثانه. این تغییرات به نوبه خود می توانند فرد را مستعد ابتلاء به دیگر بیماری ها کنند مانند:

-    پنومنی و سایر عفونت ها: اشکال در بلع ممکن است سبب آسپیره شدن مواد غذایی یا مایعات به مجاری هوایی و ریه ها شود و منجر به پنومنی(عفونت ریه) گردد. عدم توانایی در کنترل تخلیه مثانه(بی اختیاری ادرار) احتمال دارد فرد را نیازمند استفاده از سوند ادراری نماید که ممکن است منجر به ایجاد عفونت های خطرناک مجاری ادرار شود.

-    آسیب های ناشی از زمین خوردن: افراد مبتلا به آلزایمر بسیار مستعد زمین خوردن هستند. زمین خوردن ممکن است منجر به شکستگی شود. به علاوه، زمین خوردن یکی از معمول ترین علل آسیب های شدید سر است.

آمادگی برای ویزیت پزشک

از آنجایی که وعده های ملاقات با پزشک معمولا کوتاهند و ممکن است سوالات زیادی برای بیمار پیش بیاید بهتر است  فرد از پیش، خود را  آماده کند. برای مثال در اینجا پیشنهاداتی برای آمادگی بیشتر برای ملاقات با پزشک آمده است.

آنچه می توانید انجام دهید:

-    اطلاع یافتن از شرایط قبل از معاینه: از پزشک در مورد اینکه لازم است ناشتا باشید یا شرایط خاص دیگری را رعایت نمائید سؤال کنید.

-    تمام علائم خود را یادداشت کنید: پزشک ممکن است بخواهد تمام جزئیات اختلالات ذهنی و حافظه و... را که باعث نگرانی شما از احتمال ابتلاء به بیماری شده است بداند. فهرستی از مهمترین موارد فراموشی یا دیگرمشکلات ذهنی خود تهیه کنید. برای مثال آیا در پیدا کردن دسته کلیدهایتان دچار مشکل می شوید یا آنها را در فریزر پیدا می کنید؟ سعی کنید اولین عاملی را که باعث شد شما نسبت به احتمال بیمار بودنتان شک کنید را به یاد آورید. اگر احساس می کنید که اختلالتان در حال پیشرفت است چند مورد برای توضیح آن یادداشت نمائید.

-    سعی کنید یکی از اعضای خانواده یا دوستان صمیمی را همراه خود ببرید: تائید گفته های شما توسط یکی از دوستان یا اعضای خانواده می تواند ثابت کند که علائمی را که شما حس می کنید برای دیگران نیز مشهود بوده است. همچنین همراهتان می تواند شما را در به خاطر آوردن مطالبی که می خواهید با پزشک در میان بگذارید یاری کند.

-    فهرستی از سایر بیماری های خود تهیه نمائید: پزشکتان ممکن است بخواهد از سایر بیماری هایی که به آن مبتلا هستید و شرایط درمانی تان اطلاع یابد مانند وضعیت ابتلاء به دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، سابقه وقوع سکته مغزی و ... .

-    فهرستی از داروهای مورد مصرفتان تهیه نمائید: این لیست می تواند شامل داروهای بدون نسخه و ویتامین ها و مکمل ها نیز باشد.

سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید

از آنجا که زمان ملاقات شما با پزشک محدود است نوشتن سوالاتی که می خواهید بپرسید می تواند به استفاده مفید تر از وقت کمک کند. چند موردی که می توانید در رابطه با بیماری آلزایمر بپرسید می تواند شامل موارد زیر باشد:

-    آیا فکر می کنید علائمی که من دارم ناشی از ابتلاء به آلزایمر است؟
-    چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
-    در صورتی که من مبتلا به آلزایمر هستم آیا لازم است که تحت درمان مداوم شما یا پزشک دیگری باشم؟
-    چه درمان های برای بیماری من وجود دارد؟این درمان ها چقدر مؤثرند و عوارض جانبی احتمالی آنها چیست؟
-    آیا جایگزین دیگری برای داروهایی که برایم تجویز کرده اید وجود دارد؟
-    آیا هیچ کارآزمایی بالینی در مورد درمان های تجربی انجام گرفته است که بتوانم مطالعه کنم؟
-    سیر پیشرفت بیماری من در گذر زمان چگونه خواهد بود؟
-    آیا عوارض ناشی از این بیماری می تواند بر سایر بیماری هایی که به آن مبتلا هستم تأثیر بگذارد؟
-    آیا بروشور یا دفترچه ای در این زمینه دارید که به من بدهید؟ چه وب سایت هایی را برای مطالعه در این زمینه پیشنهاد می کنید؟

علاوه بر پرسیدن این سوال ها، اگر مواردی را متوجه نشدید، مردد نشوید و حتماً از پزشکتان بخواهید که موضوع را برایتان شفاف سازی کند و به وضوح توضیح دهد.

چه انتظاری می توانید از پزشکتان داشته باشید؟

پزشک نیز ممکن است سوالاتی از شما بپرسد. برای جلوگیری از اتلاف وقت بهتر است از قبل آمادگی داشته باشید. این سوالات می تواند شامل موارد زیر باشد:

-    چه اختلالاتی در رابطه با حافظه یا کارکردهای ذهنی خود دارید؟اولین بار چه وقت متوجه این علائم شدید؟
-    آیا علائم به طور منظم بدتر می شوند یا گاهی بهتر و گاهی بدتر می شوند؟
-    آیا این علائم باعث شده اند که نتوانید برخی از کارهایتان را انجام دهید و احساس کنید انجام آنها برایتان بسیار سخت شده است، مانند حساب و کتاب های اقتصادی یا خرید کردن؟
-    آیا نسبت به قبل احساس غمگینی یا اضطراب بیشتری می کنید؟
-    آیا اخیراً در جایی آشنا یا هنگام رانندگی در مسیری آشنا گم شده اید؟
-    آیا اخیراً کسی از رانندگی شما نگران شده است؟
-    آیا اخیراً در رفتار شما تفییراتی غیرمعمول رخ داده است؟
-    آیا سطح انرژی شما تغییر کرده است، بیشتر یا کمتر شده است؟ یا ثابت مانده است؟
-    از چه داروهایی استفاده می کنید؟ آیا از ویتامین یا مکمل خاصی استفاده می کنید؟
-    آیا برای ابتلاء به بیماری دیگری تحت درمان می باشید؟
-    آیا اخیراً متوجه لرزش اندام یا مشکل در راه رفتن تان شده اید؟
-    آیا هیچ گاه قرار ملاقات با پزشک یا مصرف داروی خود را فراموش کرده اید؟
-    آیا اخیراً بینایی و شنوایی خود را سنجش نموده اید؟
-    آیا کسی در خانواده تان با مشکل حافظه مواجه بوده است؟ یا کسی مبتلا به آلزایمر یا دمانس بوده است؟
 
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

فرد می تواند شخصاً برای مشورت در مورد اختلال حواس و کمبود حافظه اش به پزشک مراجعه کند یا از یکی از بستگانش بخواهد که قرار ملاقاتی را ترتیب دهد. معمولاً پزشک عمومی فرد را به منظور انجام معاینات بیشتر به متخصص مغز و اعصاب ارجاع می دهد.

آزمایش های تشخیصی

امروزه آزمایشی برای تشخیص ابتلاء به آلزایمر وجود ندارد. پزشک از مجموعه بیانات شما و علائمی که به او شرح داده اید و همچنین اطلاعات حاصل از انجام آزمایشات مختلف در مورد ابتلاء به بیماری قضاوت خواهد نمود.

پزشک تقریباً به وضوح می تواند تشخیص دهد که آیا فرد دچار دمانس شده است و آیا این دمانس ناشی از ابتلاء به آلزایمر است یا خیر؟

صحت این تشخیص تنها پس از فوت بیمار و بررسی میکروسکوپیک مغز و مشاهده پلاک ها وساختارهای غیرطبیعی می تواند ثابت شود.

پزشکان در حال حاضر برای تمییز دادن آلزایمر از دیگر اختلالات حافظه معمولاً به یکی از آزمایشات زیر اتکا می کنند:

آزمایشات جسمی و نورولوژیکی

پزشک معمولا از طریق معاینه فیزیکی و بررسی کلی سلامت عصبی موارد زیر را بررسی می کند:

-    عکس العمل های عصبی (رفلکس ها)
-    توان عضلات و قدرت آنها
-    توانایی برخاستن از صندلی و راه رفتن در اتاق
-    بینایی و شنوایی
-    هماهنگی و تطابق
-    تعادل

بررسی های آزمایشگاهی

آزمایش خون می تواند به پزشک در تشخیص علل دیگر محتمل در ایجاد فراموشی و گیجی مانند اختلالات تیروئیدی و کمبود ویتامینی کمک کننده باشد.

بررسی وضعیت ذهنی

ممکن است پزشک برای ارزیابی وضعیت ذهنی فرد، حافظه و مهارت های فکری او را بررسی نماید. آزمایشات مختصر و کوتاه مدت وضعیت ذهنی می تواند در عرض 10 دقیق انجام شود.

آزمایشات عصبی

پزشک ممکن است بخواهد به ارزیابی وسیع تر وضعیت ذهنی و فکری بپردازد. انجام آزمایشات مفصل تر عصبی روانی می تواند تا چند ساعت به طول انجامد. این آزمایشات جزئیات دقیق تری از کارکرد ذهنی به وجود می آورند و امکان مقایسه آن را با افراد هم سن و دارای تحصیلات مشابه فراهم می کنند. این آزمایشات به خصوص در مراحل ابتدایی آلزایمر یا دمانس و همچنین در تشخیص الگوهای تغییرات ناشی از انواع مختلف دمانس بسیار کمک کننده اند. از این طریق پزشک می تواند توانایی فرد را در انجام فعالیت های مهم مانند تصمیم گیری های اقتصادی و درمانی تخمین بزند.

تصویربرداری از مغز

امروزه از تصویرهای مغز بیشتر برای تشخیص تغییرات غیرطبیعی مشهود ناشی از بیماری هایی به جز آلزایمرمانند سکته مغزی، ضربه یا تومورکه ممکن است منجر به تغییرات شناختی شوند استفاده می شود.

تکنیک های تصویر برداری از مغز شامل موارد زیر است:

سی تی اسکن: برای انجام سی تی اسکن فرد بر روی یک تخت باریک که در یک تونل کوچک در حرکت است دراز می کشد. اشعه ایکس، از زوایای مختلف به بدن می تابد و اطلاعات حاصل از آن از طریق کامپیوتر به عکس هایی از لایه های مختلف مغز تبدیل می شود.این روش به طور عمده در تشخیص تومورها، سکته مغزی و آسیب های سر به کار می رود.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(ام.آر.آی): در ام.آر.آی از امواج رادیویی در یک میدان قوی مغناطیسی استفاده می شود تا یک تصویر از جزئیات مغز به دست آید. در این روش نیز فرد بر روی تخت دراز می کشد و به درون دستگاه ام.آر.آی که مانند یک تونل باریک است انتقال می یابد. تصویربرداری ام.آر.آی بدون درد است اما چون با سر وصدای زیادی همراه است برخی افراد می ترسند یا آزرده می شوند. ام.آر.آی به طور عمده برای تشخیص مشکلاتی که سبب اختلالات شناختی شده است به کار می رود. ام.آر.آی ممکن است در آینده برای اندازه گیری حجم مغز و مشخص نمودن مناطقی از مغز که در اثر آلزایمر دچار انقباض شده است به کار رود.

توموگرافی پوزیترون(PET) : در اسکن PET یک مایع ردیاب با خاصیت رادیواکتیوتی ضعیف مانند نوع خاصی از قند گلوکز به فرد تزریق می شود و جریان این ماده در مغز از بیرون توسط یک اسکنر ردیابی می شود. فعالیت کلی بخش های مختلف مغز از این طریق نشان داده می شود و مشخص می شود که کدام یک از مناطق مغز عملکرد مناسبی ندارد. اسکنر های جدید PET می توانند پلاک های مرتبط در ایجاد آلزایمر را مشخص نمایند.

تست های تشخیصی آینده:

محققین و پزشکان در تلاشند تا ابزارهای تشخیصی جدید و مطمئن تری را برای تشخیص آلزایمر تولید نمایند.  یکی از اهداف مهم آنها تشخیص آلزایمر پیش از وقوع علائم و در مرحله ای که بیماری بیشترین درمان پذیری را توسط داروهای جدید دارد می باشد. این مرحله، مرحله پیش بالینی آلزایمر نام دارد.

ابزارهای جدید تحت بررسی دارای ویژگی های زیر می باشد:

-    رویکردهای جدید برای تصویربرداری از مغز
-    تست های توانایی های ذهنی با حساسیت بالاتر
-    اندازه گیری پروتئین های ویژه یا الگوهای پروتئینی در خون و مایع نخاعی(شاخص های حیاتی)
این موارد علاوه بر کمک به تشخیص آلزایمر در مراحل اولیه، در تشخیص موثر بودن درمان نیز مفید خواهند بود.
 
درمان دارویی

داروهای فعلی آلزایمر به بهبود علائم اختلالات حافظه و تغییرات شناختی کمک می کنند. دو نوع مختلف از داروهایی که برای بهبود علائم شناختی به کار می رود وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد:

-    مهارکننده های کولین استراز: این داروها سطح یک ماده میانجی بین سلولی که در آلزایمر کاهش می یابد را افزایش می دهد. این داروها برای مدتی علائم بیماری را در افراد تا حدی بهبود می بخشد. کولین استراز هایی که به طور معمول تجویز می شوند شامل دونپزیل(donepezil)، گالانتامین (galantamine) و ریوستیگمین (rivastigmine) می باشند. مهمترین عارضه جانبی این داروها شامل اسهال، تهوع و اختلال در خواب می باشد.

-    ممانتین(نامندا): این دارو بر شبکه بین سلولی مغزی دیگری تاثیر می گذارد و سرعت پیشرفت علائم را در آلزایمر متوسط تا شدید کاهش می دهد.

ایجاد فضایی امن و حمایت کننده:

یکی از بخش های مهم درمان بیماری آلزایمر ایجاد شرایط مناسب زندگی سازگار با بیماری فرد و نیازهایش می باشد. برای این منظور می توان از توصیه های زیر استفاده نمود:

-    جمع نمودن وسایل و مبلمان و فرش های اضافی که منجر به شلوغی و ایجاد مزاحمت می شود.
-    نصب نرده و دستگیره های محکم در کنار پله ها و سرویس بهداشتی.
-    اطمینان حاصل نمودن از اینکه کفش ها و روفرشی بیمار راحت و محافظت کننده است.
-    کاهش دادن تعداد آینه ها: تصویر ها و انعکاس های درون آینه برای افراد مبتلا به آلزایمر گیج کننده و یا حتی ترسناک هستند.
 
تغییر شیوه زندگی

ورزش:

ورزش منظم جزئی مهم از برنامه سلامتی هر فرد حتی افراد مبتلا به آلزایمر می باشد. فعالیتهایی مثل 30 دقیقه پیاده روی روزانه می تواند به بهبود خلق وخو، سلامتی مفاصل، ماهیچه ها و قلب کمک کند. همچنین ورزش می تواند به خواب راحت و پیشگیری از یبوست کمک کند. در صورتی که بیمار می خواهد بدون همراهی اطرافیان پیاده روی نماید حتماً باید یک برگه شامل هویت و آدرس را به همراه داشته باشد.

آن دسته از بیمارانی که نمی توانند پیاده روی کنند می توانند از دستگاه هایی مانند دوچرخه ثابت و دیگر ابزارهای ورزش نشسته بهره مند شوند یا از برنامه ها، سی دی ها و دی وی دی های ورزشی مناسب برای افراد مسن استفاده کنند

شیوه زندگی و درمان های خانگی:

نتایج تحقیقات در مورد اینکه آیا تغذیه، ورزش و ... می تواند در پیشگیری یا بهبود اختلالات ذهنی موثر باشد یا نه، ضد و نقیض است. اما شیوه زندگی سالم سلامت کلی را بهبود می بخشد بنابراین، در پیش گرفتن یک الگوی زندگی سالم که می تواند شامل موارد زیر باشد مفید به نظر می رسد:

-    ورزش منظم : برای سلامتی قلب مفید است و می تواند در پیشگیری از رکود توانایی های ذهنی نیز موثر باشد. همچنین خلق و خو را بهبود می بخشد.

-    رژیمی کم چربی و سرشار از میوه ها و سبزیجات : انتخابی دیگر برای سلامت قلب و محافظت از سلامت ذهنی است.

-    اسیدهای چرب امگا 3 نیز برای قلب مفیدند: خوردن ماهی های غنی از امگا 3 برای سلامت ذهنی مفید است.

-    فعال بودن از نظر اجتماعی و ذهنی باعث می شود فرد رضایتمندی بیشتری از زندگی داشته باشد و به حفظ عملکرد ذهنی کمک می کند.

نکات تغذیه ای

تغذیه:

افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است فراموش کنند که غذا بخورند یا علاقه ای برای تهیه غذا نداشته باشند و یا قادر نباشند غذایی تهیه نمایند که ترکیب سالمی داشته باشد. همچنین ممکن است فراموش کنند که به اندازه کافی مایعات بنوشند که این امر می تواند منجر به بی آب شدن بدن و ایجاد یبوست شود.

توصیه ها:

تهیه معجون ها و پوره های پرکالری و سالم: می توان با استفاده از مخولوط کن از مواد غذایی مختلف مایعی نرم و کرم مانند تهیه نمود و برای غنی سازی چنین غذاهایی(مانند میلک شیک) از پودر پروتئین که در داروخانه موجود می باشد استفاده نمود.

آب، آبمیوه و نوشیدنی های سالم دیگر: باید اطمینان حاصل نمود که بیمار حداقل چند لیوان مایعات در روز می نوشد. از نوشیدنی هایی که حاوی کافئین هستند باید اجتناب شود چرا که ممکن است منجر به ناآرامی یا تکرر ادرار شود و یا خواب بیمار را دچار اختلال نماید.

مواد غذایی و ترکیبات مکملی در بازار موجود است که ادعا  می کنند باعث بهبود و درمان آلزایمر می شود که مورد تائید سازمان دارو و غذا نمی باشد چرا که شواهد محکمی برای اثبات اثر آنها یا امن بودن آنها برای سلامتی در دست نمی باشد.
 
نکات اساسی درمان

درمان های مکمل:

دارو های گیاهی، ویتامین ها و مکمل های مختلفی وجود دارد که ادعا می کنند برای حفاظت از سلامت ذهنی، پیشگیری و یا به تأخیر انداختن آلزایمر مفیدند. سازمان سلامت ملی آمریکا اعلام کرده است که مصرف ویتامین B، C، E، فولیک اسید یا بتاکاروتن بیش از مقدار مورد نیاز هیچ اثر محافظت کننده مفیدی در رابطه با این بیماری ندارد.

اسیدهای چرب امگا 3:

سازمان سلامت ملی آمریکا اعلام کرده است که اسیدهای چرب امگا 3 موجود در روغن ماهی به احتمال قوی می توانند در پیشگیری از رکود توانایی های ذهنی نقش داشته باشند.

ویتامین E:

برخی از پزشکان بر اساس برخی مطالعات که نشان می دادند ویتامین E می تواند ناتوانی در انجام کارهای روزانه را به تأخیر بیندازد به بیماران مبتلا به آلزایمر ویتامین E تجویز می نمایند. از آنجا که مطالعات دیگر حاکی از آن است که مصرف ویتامین E احتمال مرگ ناگهانی را افزایش می دهد هیچ فردی نباید خود سرانه و بدون تجویز پزشک از این مکمل ویتامینی استفاده نماید.

عصاره جینکو (Ginkgo):

جینکو عصاره ای گیاهی است که ادعا می شود حاوی ترکیباتی است که ممکن است برای آلزایمر مفید باشد. تعداد کثیری از مطالعات نشان داده است که جینکو هیچ تأثیر پیشگیری کننده یا به تأخیر اندازنده آلزایمر ندارد.

این گونه مکمل ها ممکن است با داروها تداخل کنند. فرد باید در مورد مصرف آنها حتماً با پزشک معالجش مشورت نماید و در مورد خطرات احتمالی و فواید آنها اطمینان حاصل کند.
 
پیشگیری

افراد مبتلا به آلزایمر ملقمه ای از احساسات گیجی، ترس، خشم، یأس، تردید، غم و افسردگی را تجربه می نمایند.

فردی که می خواهد از این بیماران مراقبت نماید باید با گوش کردن به حرف های بیمار او را برای سازگاری با بیماری اش آماده کند و به او اطمینان دهد که با وجود بیماری اش هنوز می تواند از زندگی لذت ببرد و به او کمک کند عزت نفس اش را حفظ نماید.

فضای آرام و دور از تنش خانه می تواند بدخلقی های بیمار را بهبود بخشد. موقعیت های جدید، سر وصدا، افراد متعدد، اصرار و تحت فشار قرار دادن بیمار برای به یاد آوردن یا انجام فعالیت های پیچیده ممکن است در بیمار اضطراب ایجاد نماید که در این صورت رکود توانایی ذهنی بیمار بیشتر می شود.

توصیه هایی برای حفظ سلامتی مراقبین بیمار:

مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر نیازمند صرف هزینه جسمی و احساسی است. احساس خشم، گناه، استرس، ناامیدی، نگرانی، غم و انزوا در این افرادی که از بیماران مبتلا به آلزایمر مراقبت می نمایند معمول است. مراقبت از بیمار حتی ممکن است سلامتی جسمی مراقبین را به خطر بیندازد. بنابراین مراقبین باید به خاطر خود و بیمارشان حتماً مراقب سلامتی خود باشند. به طور مثال می توانند توصیه های زیر را در نظر داشته باشند:

مطالعه هر چه بیشتر در مورد بیماری آلزایمر.
مشورت خواستن از افراد مختلف مانند پزشکان و اعضای تیم درمان.
کمک خواستن از دوستان، اعضای خانواده در مواقع نیاز.
در نظر گرفتن اوقات استراحت و تفریح به طور روزانه.
وقت گذراندن در جمع دوستان.
مراقبت از سلامتی و انجام معاینات منظم توسط پزشک، خوردن غذاهای سالم و ورزش منظم.
شرکت کردن در انجمن های حمایتی.

در حال حاضر هیچ شیوه اثبات شده ای برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر وجود ندارد اما تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. تنها توصیه ای که در این زمینه تا حد زیادی می توان به آن اعتماد کرد این است که با کاهش دادن خطر ابتلاء به بیماری های قلبی می توان خطر ابتلاء به آلزایمر را نیز کاهش داد. چرا که بسیاری از عواملی که احتمال ابتلاء به بیماری قلبی را افزایش می دهند، احتمال ابتلاء به آلزایمر و دمانس عروق مغزی را نیز افزایش می دهند. مهمترین این عوامل عبارتند از: فشار حون بالا، کلسترول خون بالا، اضافه وزن و دیابت.

بنابراین فعالیت ورزشی، رژیم غذایی سالم، فعال بودن از نظر اجتماعی و انجام فعالیت های ذهنی می تواند در این زمینه قابل توصیه باشد.

منبع: رژیم درمانی نوین