تحولات سوریه در سه سال اخیر باعث شده است تا روسیه نقشی اساسی در خاورمیانه ایفاء کند؛ نقشی که شاید یادآور حضور شوروی سابق در منطقه و رقابت‌هایش با آمریکا باشد. در کنار این افزایش حضور در منطقه باید به پررنگ شدن سیاست خارجی در دولت روسیه نیز اشاره کرد که این کشور را به بازیگری اصلی در تحولات جهانی بدل کرده است. در همین زمینه ایسنا در بیروت گفت‌وگویی با سفیر روسیه در لبنان داشته است. در این مصاحبه "الکسندر زاسبکین" به تبیین نقش سیاست خارجی کشورش در تحولات کنونی پرداخته است.
متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:
س: بیش از سه سال است که گفته می‌شود روسیه بار دیگر به همان نقشی در خاورمیانه بازگشته است که اتحاد جماهیر شوری سابق در منطقه داشت و امروز روسیه همان نقش قدیم شوروی سابق را در پیش گرفته است تا نقشی اول را در این منطقه بازی کند. شما تا چه حد این دیدگاه را قبول دارید؟
الکسندر زاسبکین: من فکر می کنم درست تر است که بگوییم طی سال‌های اخیر سیاست خارجی روسیه در همه تحولات منطقه فعال‌تر شده است و این فقط مختص خاورمیانه نیست، علت این فعال شدن به برخی عوامل داخلی روسیه در بخش‌های سیاست داخلی، اقتصادی و اجتماعی باز می‌گردد که بر همان اساس تحول و نشاط جدیدی در سیاست خارجی روسیه ایجاد کرده است.
س: درخصوص همین سیاست‌های روسی علاقمند هستیم بدانیم که در لبنان روابط روسیه با حزب‌الله چگونه است؟ آیا اساسا مسکو روابطی ویژه با حزب‌الله دارد؟
الکسندر زاسبکین: ما در چهارچوب یک سیاست رسمی با همه احزاب و جریانات سیاسی لبنان به شکل یکسان رابطه داریم چه آن که ما از وحدت ملی در این کشور و گفت‌وگوی فراگیر برای حل همه امور داخلی این کشور حمایت می‌کنیم. در همین راستا روابط ما با حزب‌الله بهبود و توسعه پیدا کرده است. این در حالی است که حزب‌الله یکی از احزاب مشارکت کننده در دولت، پارلمان و فعالیت‌های سیاسی لبنان است. در مجموع می‌توانم بگویم که اکنون فضای عمومی این روابط با همه گروه‌ها و جریانات سیاسی لبنانی جو بسیار سازنده‌ای است.
س: آیا روابط روسیه با حزب‌الله پس از تحولات سوریه در طول سه سال اخیر توسعه و گسترش یافته است؟
الکسندر زاسبکین: من معتقد هستم که تفاهم و فهم مشترک ما و حزب‌الله درخصوص آن چه که در سوریه می گذرد در سطح بسیار بالایی است که از جمله آن این است که حل و فصل بحران سوریه باید سیاسی و براساس پایان درگیری‌ها و برگزاری گفت‌وگوهای ملی باشد، باید به این موضوع این را هم اضافه کنم که مبارزه با تروریسم در سطح سوریه اکنون به یک موضوع مشترک برای همه طرف‌ها تبدیل شده است.
س: آیا دیدارهای متقابل بین حزب‌الله و روسیه وجود دارد؟
الکسندر زاسبکین: بله، در طول سال های اخیر دیدارهای متقابل وجود داشته است که از جمله آنها دیدار هیئت‌های دو طرف با یکدیگر بوده است.
س: روابط و دیدارهای متقابل شما با حزب‌الله، باعث ایجاد مشکل بین شما و آمریکا از سویی و اسرائیل از سویی دیگر نمی‌شود؟
الکسندر زاسبکین: ما حتی با صرف نظر از موضوع روابط با حزب‌الله مشکلات بسیاری با آمریکا داریم و این را همه می‌دانند؛ مشکلاتی که به مسائل بین‌المللی باز می‌گردد، بحران در روابط بین روسیه و آمریکا به پاره‌ای امور باز می‌گردد که یکی از آنها هجوم آمریکا علیه سیاست‌های روسیه از طریق اوکراین است.
س: روابط شما با دیگر احزاب لبنانی به خصوص احزاب کمونیست چگونه است؟
الکسندر زاسبکین: ما با دهها حزب و سازمان لبنانی ارتباط داریم که یکی از آنها حزب کمونیست لبنان است و همچنین با برخی از احزاب و سازمانهایی ارتباط داریم که در جریان جنبش ملی آزادیبخش لبنان در گذشته حضور داشتند.
س: اکنون موضوع اسرای ارتش لبنان به دست گروه تروریستی جبهه النصره در سوریه موضوع اصلی داخلی لبنان است. آیا روسیه می‌تواند برای حل این مشکل اقدام کند و آیا کاری تاکنون کرده است؟
الکسندر زاسبکین: سیاست اولیه ما همدردی با خانواده‌های اسراء و ارتش لبنان است و از هر اقدامی برای نجات آنها حمایت می‌کنیم اما روسیه ارتباط مستقیم با این پرونده ندارد.
س: جناب آقای سفیر، از نگاه شما و روسیه چه کسی و چه طرفی مسئول مسلح کردن گروه‌های تروریستی در سوریه و لبنان است؟
الکسندر زاسبکین: من به عنوان سفیر روسیه نمی‌توانم پاسخگوی این سوال باشم و در حقیقت طرفی باید پاسخگو باشد که مسئول پیگیری این پرونده است چرا که من بیان کننده سیاست‌های اصولی و کلی روسیه در قالب حضورم در لبنان هستم. اما من در این راستا می‌توانم بگویم که روسیه از آغاز بحران در خاورمیانه و سوریه تاکید داشت که باید جلوی هرگونه مسلح کردن و حمایت‌های تسلیحاتی از گروه‌های غیر قانونی از هر منبعی گرفته شود تا زمینه‌های حل به سوی گفت‌وگوها پیش رفته زیرا ما معتقدیم راه حل باید سیاسی باشد و وارد کردن سلاح به سوریه جز گسترش بحران هرگز به راه حل منجر نمی‌شود.
س: اما همانطور که می‌دانید از سه سال پیش لبنان یکی از راه‌های اصلی مسلح کردن گروه‌های تروریستی و مجموعه‌های مسلح در سوریه بوده است و ایران معتقد است که آمریکا و هم پیمانانش مسئول مسلح کردن آنها هستند. آیا روسیه در قبال این موضوع موضعی ندارد؟
الکسندر زاسبکین: بدون شک ما دارای موضع روشنی در قبال مسلح کردن این گروه‌ها در سوریه هستیم که بارها و بارها از سوی مقامات روسی در مسکو اعلام شده است.
س: جناب آقای سفیر، آیا ما می‌توانیم بگوییم که روسیه تا پایان کار در کنار نظام و ارتش سوریه باقی می‌ماند و با تمام توان از آن حمایت کرده و هرگز از مواضع خود در قبال حمایت از نظام سوریه عقب نشینی نمی‌کند؟
الکسندر زاسبکین: همه باید بدانند که ما در بحران سوریه خواستار حل مسالمت آمیز و سیاسی هستیم که لوازم اساسی آن توقف خشونت‌ها و اجرای گفت‌وگوی ملی است. این ماهیت اصلی بیانیه ژنو می‌باشد که بنیان سازش و حل در سوریه است که طرف‌های بین‌المللی نیز بر همین اساس هماهنگی‌ها را انجام دادند. از سوی دیگر ما همکاری‌های گسترده‌ای با نظام سوریه در طول دهها سال داریم و ما در طول سال‌های اخیر طبیعت روابط با نظام سوریه را تغییر نداده‌ایم، بر همان اساس حرکت می‌کنیم و تا زمانی که این نظام قانونی در سوریه وجود دارد روابط ما هم به شکل طبیعی ادامه خواهد داشت.
س: در قبال ایجاد ائتلاف بین‌المللی علیه تروریسم در منطقه و به خصوص عراق و سوریه شک و شبهات بسیاری برای رهبری این ائتلاف از سوی آمریکا وجود دارد. آیا روسیه نیز همین موضع را در قبال تحرکات جدید آمریکا دارد؟
الکسندر زاسبکین: بله، به شکل طبیعی این شک و شبهه نسبت به نیت‌های آمریکا وجود دارد چرا که هم زمان با تشکیل ائتلاف علیه تروریسم مواضع تندی علیه نظام سوریه اتخاذ شد و در کنار این امر موضوع حمایت نظامی از مخالفان موسوم به مخالفان معتدل علیه نظام سوریه قوت گرفت و طرح شد و این در حالی است که ما می‌دانیم جدایی این گروه از آن گروه در سوریه از بین مجموعه‌های مسلح کاری سخت و غیر ممکن است؛ لذا ممکن است ارسال سلاح به داخل سوریه به جای رسیدن به این گروه به آن گروه دیگر برسد و از آنجایی که ما همه گروه‌های مسلحی را که علیه نظام سوریه می‌جنگند، غیر قانونی می‌دانیم لذا موضوع حمایت از مجموعه‌های مسلح موسوم به "میانه‌رو" را رد می‌کنیم. ما معتقد هستیم موضوع مبارزه با تروریسم به مراتب بزرگتر و وسیع تر از هجوم هوایی علیه داعش و جبهه النصره است و باید تفاهم کامل و فراگیر در جامعه بین‌الملل بر سر چگونگی مبارزه با تروریسم وجود داشته باشد؛ از همین رو هرگونه اقدامی باید تحت اشراف سازمان ملل متحد باشد و نه فقط تحت رهبری یک کشور.
س: آیا نشانه‌ها و یا اسناد و یا دلیلی وجود دارد که نشان دهد آمریکا درصدد حمله به مواضع ارتش سوریه هم زمان و یا پس از حملات هوایی علیه داعش است؟
الکسندر زاسبکین: من به شکل شخصی دلیلی برای این اقدام احتمالی آمریکا اکنون ندارم و این از موضوعاتی است که پاسخ دادنش از حوزه مسئولیت من خارج است.
س: اما از نظر قرائت و تحلیل سیاسی، آیا شما احتمال می‌دهید که چنین رویدادی در پیش باشد؟
الکسندر زاسبکین: چنانچه قبلا متذکر شدم تا زمانی که سیاست تغییر نظام سوریه با تکیه بر زور و خشونت و حمایت از مجموعه‌های مسلح به اصطلاح میانه‌رو وجود دارد، تطبیق و اجرای چنین نقشه‌ای می تواند آثار مخرب و بسیار خطرناکی برای سوریه و منطقه به دنبال داشته باشد و همانطور که گفتم حل بحران سیاسی فقط می‌تواند از طریق سیاسی پیگیری شود و نه از طریق بمباران‌های هوایی.
س: اما اگر آمریکا و ائتلاف بین‌المللی به نظام و ارتش سوریه حمله کردند آنگاه موضع روسیه چیست و چه واکنشی از خودش نشان می‌دهد؟
الکسندر زاسبکین: من امیدوارم هرگز چنین اتفاقی نیفتد اما اگر اتفاق افتاد تعیین مواضع و هرگونه پاسخی به مسئولین عالی رتبه روسیه بازمی‌گردد و من به عنوان سفیر نمی‌توانم تعیین کننده پاسخ باشم اما امیدوارم چنین اتفاقی نیفتد.
س: من نمی خواهم شما پاسخ روسیه را تعیین کنید بلکه می‌خواهم تحلیل شما را در این باره و احتمالات را بدانم؟
الکسندر زاسبکین: در هر حال بدون شک هماهنگی بین روسیه و نظام سوریه برای هرگونه پاسخگویی مناسب به چنین حمله احتمالی وجود خواهد داشت، پاسخی که متناسب با چنین حمله‌ای باشد، در عین حال باز هم می‌گویم که من نمی‌توانم پاسخگوی چنین سوالی باشم زیرا خارج از حوزه وظایف من است.
س: ارزیابی شما از آینده تحولات سوریه و لبنان چیست؟ آیا این روند به زودی پایان می‌پذیرد یا تا سال‌های آتی و آنچنان که برخی کارشناسان می‌گویند بین 5 تا 10 سال آینده ادامه خواهد داشت؟
الکسندر زاسبکین: آنچنان که از نشانه‌ها و علائم بر می‌آید سیاستی در جریان است تا نقشه‌ای جدید برای خاورمیانه ترسیم کنند؛ امری که دولتهای ملی در منطقه را به شدت تهدید می‌کند، خطر تقسیم، این دولت‌ها را اکنون به شدت تهدید می‌کند و این نتیجه درگیرها و جنگ‌هایی است که در منطقه جریان دارد، از همین رو تمام تلاش‌ها و سیاست‌های روسیه مبتنی بر راه حل‌های سیاسی است که ضمن دوری از هرگونه تبعیض دینی، قومی و طایفی وحدت ملی و اراضی این کشورها و دولت‌ها را حفظ کند. عکس موضوع هم درست است و وجود دارد یعنی این که طرف‌های دیگری هم هستند تا خاورمیانه را به شکل طایفی و مذهبی به دولتهای کوچک تقسیم کنند و این جوهره اصلی درگیری‌ها و توسعه آن از سوی طرف‌های دیگر است.
س: به نظر شما این طرف‌ها چه کسانی هستند؟
الکسندر زاسبکین: من تحلیل ارائه دادم و نمی‌توانم با نام اشاره کنم.
س: آیا بین ایران و روسیه در قبال تحولات لبنان هماهنگی، گفت‌وگو و مشاوره وجود دارد؟
الکسندر زاسبکین: هماهنگی درخصوص لبنان در چهارچوب روابط منطقه‌ای و بین‌المللی ایران و روسیه امری کاملا طبیعی است به خصوص آن که ما همیشه خواستار ایفای نقش فعال و سازنده از سوی ایران در منطقه و لبنان بوده‌ایم.
س: درخصوص حل موضوع ریاست جمهوری لبنان آیا راه حل روسی وجود دارد؟
الکسندر زاسبکین: راه حلی به نام راه حل روسی وجود ندارد اما روسیه در قالب حمایت بین‌المللی از لبنان و حل مشکلات سیاسی‌اش از جمله انتخاب رییس جمهور مشارکت فعال دارد؛ البته در کنار این موضوع از طریق روابط دو جانبه با لبنان و گروه‌ها و جریانات سیاسی لبنانی از هرگونه راه حلی فراگیر برای این مشکل حمایت می‌کنیم. ما امیدواریم که طرف‌های سیاسی درخصوص رییس جمهور به سرعت به توافق برسند و البته ضروری است تصمیم بر این موضوع تصمیمی و انتخابی لبنانی بدون دخالت‌های خارجی باشد.
س: آیا روسیه تلاشی داشته است تا از ارتش لبنان از نظر کمک‌های نظامی و لجستیک حمایت کند و آیا طرف‌های داخلی در لبنان از این تلاش روسیه استقبال می‌کنند؟
الکسندر زاسبکین: بله، ما خواستار کمک به ارتش لبنان هستیم و در همین زمینه بین دو طرف گفت‌وگوهایی صورت گرفته است و امیدواریم نتایج مثبت آن به زودی آشکار شود و من احساس می‌کنم که اکثریت طرف‌های سیاسی از روابط نظامی بین ارتش لبنان با روسیه استقبال می‌کنند.
