به مناسبت سی و پنجمین سال دوبله «محمد رسول الله» از گویندگان این فیلم تجلیل شد، مراسمی که با سخنرانی و درد دل برخی هنرمندان قدیمی دوبله و بغض جلال مقامی همراه شد.
در مراسمی که در سینما تک خانه هنرمندان ایران شامگاه 6 شهریور ماه برگزار شد، در بخش اول مجید سرسنگی و منوچهر والی زاده از نصرالله مدقالچی، سیامک اطلسی، محمد علی دیباج و منوچهر اسماعیلی تجلیل به عمل آوردند.
محمد علی دیباج بعد از آنکه لوح تقدیرش را دریافت کرد، در سخنانی یادآور شد: زمانی که من در دوبله این فیلم نقش داشتم 41 سال بیشتر نداشتم و حالا 76 سال دارم و تنها درباره آن سالها می‌توانم بگویم، یاد باد آن روزگاران، یاد باد.
هیچ چیزی ازخودمان نداشتیم
منوچهر اسماعیلی نیز بعد از دریافت لوح تقدیرش، بیان کرد: دوبله فیلم محمد رسول‌الله با همکاری دوستانم که هر کدام در جای خود جواهری بی بدیل هستند، انجام شد و برای انتخاب هر کدام از آنها شب‌ها و روزها فکر شد.
این دوبلور پیشکسوت ادامه داد: تا تسلیم صدای واقعی که باید از دل هنرپیشه دربیاید و در دل شنونده بنشیند، رضایت نمی‌دادیم. حتی برای گفتار متن این فیلم با عظمت، گوینده بسیار بود اما یک نوآوری مقرر بود و به فکر من آقای فریدون فرح اندوز رسید و زمانی که به مدیر برنامه مرحوم محمد زاده گفتم این شخص را می‌خواهم، بلافاصله دست به کار شد و او را از فرودگاه مهرآباد به استودیو آورد.
او تصریح کرد: صدای زیبایی که در نریشن این فیلم به جا مانده است مربوط به فریدون فرح اندوز است. یاد و نام کسانی که از دست ما رفته‌اند مبارک و جایشان خالی باد . آنهایی هم که به ابدیت پیوستند روحشان شاد باد، ما دو دسته از دست رفته داشتیم، کسانی که هنوز روی زمین هستند اما مکانشان را عوض کرده‌اند و دسته دیگر کسانی هستند که برای همیشه رخت بر بسته‌اند.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: به هر تقدیر این خدمتی بوده که من و همکارانم همیشه در خدمت مردم بودیم، هیچ چیزی ازخودمان نداشتیم، چیزی برای خودمان متصور نبودیم و الان هم اگر اینجا هستم و صحبت می‌کنم به نمایندگی از عزیزانی است که لطف کردند و به من افتخار این کار را دادند که این فیلم را با عظمتش به پایان رساندیم و موجب سرافرازی است.
مر زبان را مشتری جز هوش نیست
نصراالله مدقالچی نیز سخنانش را با یک بیت از حضرت مولانا شروع و بیان کرد: «محرم این هوش جز بی هوش نیست، مر زبان را مشتری جز هوش نیست». من با مصرع اول کاری ندارم چون اینجا جای بحث درباره آن نیست. شما گوش شنوای ما بودید و ما زبان گوش شما. اگر گوش شما نمی‌بود، زبان ما هیچ ارزشی نداشت بنابراین درود برشما که خوب شنیدید و خوب انتخاب کردید و از زحمات همکاران عزیز من تشکر کردید.
در بخش دوم مراسمی به مناسبت سی و پنجمین سال دوبله محمد رسول‌الله از شهروز ملک‌آرایی، محمود فاطمی، مهدی آرین‌نژاد و جلال مقامی قدردانی شد.
شهروز ملک آرایی به دلیل ناراحتی حنجره‌اش از حاضران خواست که او را از صحبت کردن معاف کنند.
محمود فاطمی نیز از کسانی که پایه‌گذار این مجلس بودند قدردانی کرد و بعد از قرائت دو بیت شعر، گفت: بعد از مدتها بسیاری از دوستان را ندیده بودیم که با این مراسم چشمانمان به یکدیگر روشن شد. باعث افتخار من بود که در کنار آقای اسماعیلی و دیگر دوستان توانستم نقشی را ایفا کنم.
مهدی آرین‌نژاد، یکی دیگر از دوبلور های این فیلم بود که پشت میکروفن آمد و این دو بیت شعر را خواند: « گدایان بهر روزی طفلشان را کور میخواهند/ طبیبان جملگی مخلوق را رنجور میخواهند/ همیشه مرده شویان راضی اند از مردن مردم/ بنازم! مطربان مخلوق را مسرور میخواهند»
بغض جلال مقامی
در ادامه این مراسم که در تالار استاد ناصری خانه هنرمندان برگزار شد، جلال مقامی پشت میکروفن رفت و با بغض بیان کرد: عزیزان، کسانی که با دوبلاژ دشمنی یا کم لطفی دارید، ببینید همکار من شهروز ملک آرایی صدایش به کجا رسیده است! ما 60 سال در این حرفه زحمت کشیدیم، هر کدام ما عمرمان را برای این حرفه گذاشتیم. زمانی دوبلاژ ایران در دنیا نظیر نداشت.
این دوبلور پیشکسوت ادامه داد: زمانی ویلیام هولدن به ایران آمده بود، همزمان با آن آقای اسماعیلی در حال دوبله فیلم «جاسوس دوجانبه» از این بازیگر دوبله بود و من هم در کنار استاد، نقشی می‌گفتم. بعد از ضبط به اتاق فرمان برگشتیم و به اسماعیلی گفتم، آن آقایی که آنجا ایستاده، کیست؟ او هم گفت، خودش است. ویلیام هولدن است. او بعد از آنکه صدای فارسی نقش خودش را شنید به مترجم گفت، من فارسی بلد نیستم اما از روی احساس شما فکر می کنم که خودم دارم حرف می‌زنم.
او افزود: همه ما امروز به این حال افتاده‌ایم. صدای من دیگر مانند آن زمان نیست. هنگامی که صدای شهروز ملک آرایی را شنیدم آتش گرفتم. امیدوارم خداوند همه همکاران من را حفظ کند و حداقل صدایشان را برای خودشان نگه دارد.
فیلم‌های بزرگی را در تاریخ سینما دوبله کرده‌ایم
مقامی اضافه کرد: شرایط دوبلاژ الان باز شده و همه آن را می‌شناسند.با یک سی دی می‌توان در خانه دوبله را انجام داد اما زمانی که ما این کار را انجام می‌دادیم دستمان در یک کاسه آب بود و افکت آب را می‌دادیم و هم حرف می‌زدیم. به روی خرده‌نوارها در اتاق‌های تاریک راه می‌رفتیم که صدای علف در فیلم‌های کابوی را هم در بیاوریم و همراه آن دیالوگ‌هایمان را هم می‌گفتیم.
این دوبلور تصریح کرد: هیچکس به ما کار یاد نداد، ما آنقدر کنار بزرگانی مانند اسماعیلی، رسول زاده و... آزمون و خطا کردیم تا به اینجا رسیدیم. در آن زمان کتاب و جزوه‌ای در این زمینه وجود نداشت. ما در عالم سینما یک ریال خرج هم بر گردن کسی نگذاشتیم و این کار را به مقام اول در دنیا رساندیم.
او ضمن قدردانی از صحبت‌های مدیر خانه هنرمندان که در ابتدای مراسم مطرح شده بود، گفت: من گوشه‌ای در مهرشهر کرج افتاده‌ام و تنها با عشق آن روزها زمان را می‌گذرانم. ما فیلم‌های بزرگی را در تاریخ سینما دوبله کرده‌ایم. زمانی خانم الهی قمشه‌ای مرا به مجلسی در بزرگان ادبیات دعوت کرد و گفت، ما اولین ادبیات جهان را با صدای شما خواندیم.
مقامی تصریح کرد: ما چه باشیم و چه نباشیم، مردم هنوز ما را می‌پذیرند و با این سن و سال قبولمان دارند. این ترکش پرتاب کردن‌ها از طرف برخی از آدمها که می‌گویند دوبله اینجور یا هر جور دیگریست بد است. مگر دوبله چه جور است؟ بروید سر صحنه صحبت کنید. ما با شما کاری نداشته و نداریم. تخطئه دوبله را نکنید چون اگر همکاران من بخواهند از شما ایراد بگیرند، می‌توانند.
در بخش دیگر این مراسم از آرشاک قوکاسیان، حسین شایگان(مترجم فیلم) و حمید مجتهدی قدردانی شد.
آرشاک قوکاسیان هم با بیان اینکه مدتی در غربت زندگی کرده است، بیان کرد: در حال حاضر در جوار شما هستم و چیزی ندارم که بگویم. همیشه یاد گرفته‌ام که از روی نوشته بخوانم و در حال حاضر نیز چیزی جز ذوق ندارم که بگویم.
حسین شایگان نیز گفت: من هم مانند بسیاری از دوستان تنها می‌توانم کمی بنویسم.این فیلم کار متفاوتی بود و به اثر ماندگاری تبدیل شد. بهانه‌ای شد که دور هم جمع شویم و بعد از 35 سال همدیگر را ببینیم. کمی پیر شدیم اما هنوز هم یاد آوری شیرین است.
حمید مجتهدی نیز اظهار کرد: این فیلم یکی از افتخارات من است و به نظرم باید از روبیک منصوریان که برای این فیلم (محمد رسول الله) بسیار زحمت کشید، هم یاد شود.
در ادامه تصاویر ویدئویی از کسانی که در قید حیات نیستند از جمله آذر دانشی، حسین معمارزاده و حسین رحمانی پخش شد و یادشان گرامی داشته شد.
منوچهر والی زاده یکی دیگر از دوبلورهای حاضر در این مراسم نیز گفت: ما بسیار کم از این جلسات می‌بینیم. من نمی‌توانم درباره دوستان عزیزم صحبت کنم، ما بچه‌های خوبی داریم. من در کنار سرورم منوچهر اسماعیلی حدود 54 سال هستم و این کم نیست و از او کارهای بسیاری یاد گرفتم.
سیامک اطلسی هم بیان کرد: چقدر خوب است که برخی اوقات، برخی کارهای ماندگار این چنین یادآوری و از کسانی که آن را به درستی انجام داده‌اند تقدیر شود تا جوانانی که می‌آیند و جایگزین این هنرها می‌شوند، بدانند که اگر کار خوب انجام دهند در نهایت از آنها تقدیر می‌شود.
او ادامه داد: اگر ما در هر کاری راحت صحبت می‌کردیم؛ در فیلم «محمد رسول الله» راحت‌تر حرف زدیم چون آقای اسماعیلی یک انرژی به ما دادند که نتیجه آن چنین شد.
مدیرعامل خانه هنرمندان در این مراسم متنی را خواند که در بخشی از آن آمده بود: «به نظرم دوبله در ایران تنها یک برگردان ساده از فیلم اصلی نیست وبدل به یک سبک شده است یا بهتر بگویم شده بود، در دوبله واژه آرایی و لحن‌ها نوعی نگارش دوباره و آفرینش مجدد زبان و گفتاری است که روی فیلم بیان می‌شود.»
سرسنگی در بخش دیگری با اشاره به دوبله ماندگار فیلم «محمد رسول الله» بیان کرد: «به عقیده من بی توجهی به برخی متر و معیارها که زمانی مطرح بود باعث عدم تکرار دوبله‌هایی مانند این فیلم شده است.اندازه‌ای که در حال حاضر اگر از بین نرفته باشد، می‌توانیم بگوییم کمرنگ شده است و شاهد این ادعا دوبله‌های بی‌کیفیت از استودیوهای سازمانهای عریض و طویل تصویری و صوتی و موسسه‌های بازاری سینمایی است که اصالت هنر دوبله را به واسطه ارائه آثار بی‌کیفیت از بین برده است.»
او گفت:« چه اتفاقی افتاده بود که جریان درخشان و تاریخی دوبله ایران که در دهه 40 اوج گرفت، در 50 کامل شد و نشانه‌هایی از آن اوج در 60 هم دیده می شد در حال حاضر نمی تواند به بالندگی آن دوران باشد؟ در صورتی که امکانات فنی گسترش پیدا کرده و میزان علاقه مندان به دوبله نیز کم نیست.»
سرسنگی اظهار امیدواری کرد: «برگزاری این مراسم از سوی خانه هنرمندان پیامی برای مسئولان داشته باشد تا در این آشفته بازار که به خصوص در شبکه نمایش خانگی باب شده است، فکری شود و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه رسانه های تصویری که مسئولیت عمده ای در این زمینه دارد به جای آنکه خودشان را رقیب سازمان ها و بخش هایی که در حال بازتولید فیلم های ویدئویی هستند،کند به فکرسیاستگزاری باشد.»
در انتهای این برنامه که کیوان کثیریان مدیر سینما تک اجرای آن را برعهده داشت، نیروان غنی‌پور کارگردان مستند «رازهای شطرنج» درباره فیلمش توضیحاتی داد و این فیلم برای حاضران پخش شد.
