یک استاد دانشگاه گفت: ما با وجود فقر در منابع آبی با استفاده بیش از حد؛ اندک ذخایرمان را نیز غارت کردیم حال باید تدابیری بیندیشیم که مجبور نشویم از آب فاضلاب بخوریم.
به گزارش انتخاب، پرویز كردوانی جغرافیدان برجسته و پدر علم
کویرشناسی ضمن تشریح وضعیت منابع آبی كشور،
راهكارهایی برای حل مسئله كم آبی ارائه كرد و در این خصوص اظهار داشت: مصرف
بهینه آب یعنی به اندازه ذخایرمان مصرف كنیم مثلا همانگونه که هر كسی باید
به اندازه پولش خرج كند اگر بیشتر خرج كند مقروض شده و اگر ادامه دهد
نابود می شود مصرف بیش از حد از منابع آبی نیز چنین سرنوشتی دارد.
جمعیت رو به رشد؛ اما منابع آب ثابت است
وی افزود: منابع آب هر كشوری ثابت است اما سال به سال بر جمعیت كشور افزوده شده و علم و تكنولوژی، بهداشت و زندگی شهری افزایش و در نتیجه مصرف بیشتر رواج می یابد.
كردوانی با بیان اینكه هر جامعه ای كه بدون حساب و كتاب آب بیشتری مصرف می كند آب بیشتری نیز آلوده می كند، گفت: اكنون توقع مردم از آب بالا رفته است در حالی كه در گذشته برای برای آب مصرفی خود از آب انبارها استفاده می كردند.
از لحاظ منابع آب فقیریم
وی تصریح كرد: مقدار بارندگی و منابع آب كم است و ما از لحاظ آب فقیر هستیم زیرا در عرض جغرافیایی 25 تا 40 درجه واقع شده و تحت فشار جنب حاره ای هستیم كه اگر این هوا به هر منطقه ای بوزد نمی گذارد ابر تشكیل شده و بارندگی داشته باشیم.
این جغرافیدان با بیان اینكه بارندگی در كشور ما یك سوم دنیاست و 95 درصد آب كشورنیز برای كشاورزی مصرف می شود، ادامه داد: حتی در گیلان و مازندران كه آب فراوان است در اردیبهشت وخرداد بارندگی كم می شود و در تابستان برای آبیاری مزارع برنج با كمبود آب مواجه می شویم.
از تکنولوژی در جهت رشد مصرف آب سوء استفاده کردیم
وی با بیان اینكه ما از تكنولوژی سوء استفاده كرده ایم، خاطرنشان كرد: استفاده از اختراعات بشری هم مثل شیرآلات و شلنگ كه سمبلهایی از تمدن بشر به حساب می آیند باعث شد مصرف آب افزایش قابل توجهی داشته باشد.
كردوانی افزود: انتقال آب از مناطق غنی به لحاظ منابع آبی به مناطق كم آب نیز از جمله پیامدهای استفاده نادرست از تكنولوژی است بطوری كه انتقال آب از غرب پرآب و یا كارون به مناطق مركزی و یا اصفهان باعث وخیم شدن اوضاع آبی هر دو منطقه شد.
وی توضیح داد: در گذشته كارون و كرخه از رودهای پرآب كشور بودند كه در آنها كشتیرانی می شد اما چون از تكنولوژی سؤاستفاده شده و انتقال آب صورت گرفته در حال حاضر در كارون سبزیكاری می شود و وضع آب شهری مثل اصفهان و یزد نیز بدتر از گذشته شده است زیرا این شهرها به كم آبی عادت كرده بودند واز میزان آبی كه داشته بهینه مصرف می كردند اما با انتقال آب به یكباره كمبود آب رفع شد و زمان قطع این روال امكان صرفه جویی در آب سخت شد.
با حفر بی رویه چاه ذخیره آب کشور را غارت کردیم
این استاد دانشگاه حفر چاه های عمیق را دیگر عامل رساندن كشور به مرز بحران آبی برشمرد و گفت: در گذشته قنات وجود داشت در حالی كه حفر بی رویه چاه باعث سوء استفاده از آب و غارت آن شد.
وی تصریح كرد: ما در احداث چاه افراط كرده ایم تاحدی كه چاه های غیر مجاز نیز روند روزافزونی داشته و این به معنای آن است كه خرابكاری كرده ایم مثل این است كه بیش از حد مجاز پول قرض گرفته ایم.
پروفسور كردوانی افزود: در احداث سد نیز افراط كرده ایم زیرا مدیریت درست وجود نداشت و هر جایی كه مقداری آب وجود داشت سد ساخته شد و حال به جایی رسیده ایم كه اکنون مسئولین؛ خود اذعان می كنند كه اقدامات نادرست بوده است.
با سدسازی بی رویه روستائیان را روانه شهرها کردیم
وی با اشاره به اینكه با احداث سد آب را به شهرها و صنایع گسیل داشته ایم تصریح كرد: صنایع و شهرها را آنقدر گسترش داده ایم كه به بدترین شرایط امروز رسانده ایم و حال كه این شهرها و صنایع به آب نیاز دارند توان تامین نیاز آبی شان را نداریم.
این جغرافیدان خاطرنشان كرد: با احداث سد و كانال بروی آب های جاری كشاورزی را نابود كردیم و قوانینی وضع كردیم كه در آبرسانی شهرها و صنعت باید در اولویت قرار گیرندو به این ترتیب تولید محصول را كاهش، كشاورزی را تعطیل و كشاورزان را نیز روانه شهرها كردیم.
کم آبی تا 2 سال آینده امنیت غذایی کشور را به مخاطره می اندازد
وی گفت: آنگونه كه مطرح است در جهان تولید و امنیت مواد غذایی طی 20 سال آینده به مخاطره می افتد در حالی كه در ایران 2 تا 3 سال آینده امنیت غذایی با مشكل مواجه می شود تا جایی كه امروز مجبوریم روغن، گندم و نهاده دامی را از خارج وارد كنیم و تمام این معضلات به این دلیل است كه آب را برای كشاورزی محدود كرده ایم.
كردوانی تصریح كرد: به تصور مقامات توسعه یعنی افزایش سطح زیر كشت در حالی كه این اقدام عقب گرد است چون نشانه كشور پیشرفته در كشاورزی این است كه سطح كشت را گسترش نمی دهد بلكه از همان میزان زمین زیر كشت بهره وری را گسترش می دهد.
وی با بیان اینكه به بهانه خودكفایی در مقابل دیگر كشورها اقدام به احداث بی رویه سد كردیم، تاكید كرد: خشك شدن تالاب و باتلاق ها نتیجه سدسازی های بی برنامه بود در حالی كه در گذشته ابتدا از میزان آب موجود ابتدا سهم كشاورزی داده می شد سپس مازاد آب را به شهر و صنعت می دادند اما اكنون به بهانه پیشرفت درست برعكس عمل كرده اند.
وی خاطرنشان كرد: در حال حاضر40 متر از سد كرج تبدیل به محلی برای رسوب گل شده و در آینده به روزی می رسیم كه سدی وجود نخواهد داشت زیرا نمی توانیم گل و لای سد را پاك كنیم و رسوب گیری و یا آبخیزداری حوزه بالادست انجام نمی شود.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: برای جلوگیری از مصرف آب به كشاورزان اصفهانی مبلغ 3 میلیون داده شده تا كار كشاورزی نكنند و این به معنای آن است كه این افراد نیز روانه شهرها شده و در نتیجه فجایع كشاورزی روز بروز افزون شود.
جریان 3 رود عظیم فاضلاب در تهران دشمن کشاورزی
وی تصریح كرد: تهران رودخانه ندارد اما 3 رود فاضلاب در این شهر جاری است یكی از شرق تهران به سمت مزارع ورامین جاری است كه بدلیل عدم تصفیه باعث آلودگی مزارع كشاورزی شده دیگری از مركز شهر وارد سبزیكاری های اطراف شهرری شده و آلایندگی این بخش را منجر می شود و دیگری كن است كه آب شهر را آلوده می كند.
كردوانی با اشاره به اینكه سدها بلای جان روستاها و اكوسیستم آبی، دریاچه، باتلاق و همچنین عامل مهاجرت شده اند، اذعان كرد: آلودگی هوا و كمبود مواد غذایی از دیگر پیامدهای احداث بی رویه سدها هستند.
وی با بیان اینكه به جای استفاده از قنات شروع به احداث چاه های عمیق و نیمه عمیق كردیم، افزود: حفر بی رویه چاه مثل این است كه از پس انداز بیش از حد برداشت داشته باشیم و حال به جایی رسیدیم كه از 600 دشت تعداد 300 دشت ممنوعه اعلام شده است.
حفر چاه فقط برای کشاورزی غیر مجاز اعلام شد
این جغرافیدان با اشاره به اینكه حفر چاه فقط برای كشاورزی غیر مجاز اعلام شد، گفت: طبق قانون اعلام كردند كه آب چاه ابتدا باید به مصرف شهر برسد سپس روستا حق استفاده دارد و این مسئله باعث شد كه روستاهای با جمعیت كمتر از 2 هزار نفر نیز شهر شود تا بتواند حق احداث چاه داشته باشد در حالی كه در جهان یك شهر نباید كمتر از 30 هزار نفر جمعیت داشته باشد.
200هکتاز زمین نمکزار نتیجه تاراج سفره های آب زیرزمینی
وی ادامه داد: در گذشته با كندن 20 متر به آب می رسیدند اما اكنون این میزان به 350 متر رسیده است و در مناطقی مثل جهرم به 550 متر هم رسیده است و این بدلیل این است كه بیش از حد چاه احداث كردیم و سفره های آب زیر زمینی را تاراج كردیم تا جایی كه آب دریاچه ها فرونشست كرده آب چاه ها شور شده و 200 هزار هكتار زمین نمكزار شده است.
وی فرونشست زمین ها را از دیگر پیامدهای پدیده كم آبی برشمرد و خاطرنشان كرد: در حال حاضر دشت تهران سالی یك متر نشست می كند ضمن اینكه یكی از دلایل تكیدگی خطوط لوله گاز و آب، فرو ریختن ساختمان ها و یا كج شدن دكل ها همین مسئله كم آبی است.
آبی برای جلوگیری از پیشروی از بیابان وپدیده گرد وغبار نداریم
پدر علم كویرشناسی همچنین به پیشروی بیابان ها اشاره و تاكید كرد: اكنون سطح بیابان تا حدی گسترش یافته كه به سختی می توان جلوی پدیده هایی مثل گرد و غبار را گرفت زیرا در گذشته برای مقابیه با آن اقدام به كاشت گیاه یا جنگل كاری می كردند اما اكنون آب برای اقدام به این كار وجود ندارد.
تانکرهای نفت به وسایل حمل آب شیرین تبدیل می شوند
وی با اشاره به اینكه پایین رفتن سطح آب منجر به غیر اقتصادی شدن كشاورزی شده، افزود: با روند كنونی هر روز احتمال جیره بندیزآب بیشتر می شود و هر وروز بر تعداد روستاهایی كه باید بوسیله تانكر آبرسانی شوند اضافه می شود.
كردوانی گفت: كم كم به سمتی پیش می رویم كه فقط امكان ادامه زندگی در كنار دریای مازندران و خلیج فارس وجود داشته باشد و تانكر های نفت رسانی به وسیله حمل آب شیرین به مناطق مركزی كشور تبدیل می شوند.
مصرف آب را مدیریت کنیم/سد بسازیم/قنات بسازیم/به سمت استفاده از آب غیر متعارف برویم/آب انبارها را احیاء کنیم
وی در ادامه با تاکید بر اینکه باید برای همین منابع موجود آب برنامه ریزی کنیم تا با مشکل مواجه نشویم، گفت: باید به نحوی مدیریت داشته باشیم که از هرز رفت آب بارندگی که از ارتفاعات جاری می شود جلوگیری کنیم و برای این منظور باید با یک برنامه صحیح سد بسازیم.
کردوانی با بیان اینکه باید مدیریت انتقال آب داشته باشیم، افزود: باید نسبت به تعمیر وتعویض لوله های فرسوده اقدام کنیم، از تجهیزات کم مصرف استفاده کنیم.
وی با اشاره به اینکه در آبیاری مزارع کشاورزی باید از آبیاری قطره ای استفاده کنیم، اظهار داشت: جهت آبرسانی به مزارع کشاورزی نیز باید کانال های سیمانی ساخته شود تا آب به خارج نفوذ نکرده ویا تبخیر نشود وهمچنین به سمت کشت گیاهان که نیاز کمتری به آب دارند برویم.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه باید سراغ آب های غیر متعارف برویم، خاطرنشان کرد: کشورهای پیشرفته از 40 سال پیش از فاضلاب برای صنعت و کشاورزی استفاده می کردند در حالی که فاضلاب تهران هدر رفته و به جای استفاده بهینه کشاورزی را نیز از بین می برد.
وی همچنین استفاده از آب پشت بام ها، شیرین کردن آب دریا و روی آوردن به آب انبارها واحداث قنات را دیگر راه های مقابله با کم آبی برشمرد.
تدابیری اتخاذ کنیم که مجبور نشویم از آب فاضلاب بخوریم
کردوانی در خاتمه یادآور شد: باید تمام تدابیر را بکار ببندیم و از تمامی شیوه های ممکن برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود و جلوگیری از هدر رفت آب استفاده کنیم تا مجبور نشویم روزی از آب فاضلاب بخوریم.
