نگاهی به سخنان حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی نشان می دهد که ایشان اصل نقد را به عنوان عاملی برای پیشرفت کشور قرار داده اند. نقدی که برای ادامه یافتن و کمک به جلو رفتن و نیافتادن در دام سیاه نمایی نیازمند چارچوبی است که همان «سازنده» بودن است. این مفهوم را می توان در سخنان سال گذشته ایشان در مراسم بیست و چهارمین سالروز رحلت حضرت امام خمینی به خوبی دید. مقطعی که نزدیک انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بود و ایشان خطاب به نامزدهای انتخابات توصیه کردند نقد به نیت پیمودن آینده ای پر تلاش باشد.
ایشان در این زمینه تصریح کردند:«نامزدهای محترم در این برنامه های عمومی، خب زبان به نقد و انتقاد باز میکنند؛ این حق آنها است؛ میتوانند از هر چیزی که مورد انتقاد آنها است، انتقاد کنند؛ منتها توجه کنند که انتقاد باید به معنی عزم و نیت برای پیمودن آینده ای پرتلاش و افتخارآمیز باشد، نه به معنای سیاه نمائی و منفی بافی و بی انصافی.»
در جدول ذیل می توانید بخشی از اظهارات رهبر انقلاب اسلامی در خصوص اهمیت نقد و تفاوت آن با سیاه نمایی که طی سالهای متفاوت بیان شده است را در جدول زیر ببینید.
تاریخ | در دیدار | بیانات |
7 خرداد 71 | پیام به مناسبت آغاز به کار چهارمین دوره مجلس | امروز که دولت خدمتگزار با ریاست یکی از یاران برجسته ی امام و یکی از عناصر ممتاز انقلاب که عمر و جوانی خود را در این راه صرف کرده، به خدمت مشغول است، این همراهی و مساعدت، وظیفه یی روشنتر و فوری تر از همیشه است این سخن به معنای آن نیست که نمایندگان به وظیفه ی نقد و بررسی و نظارت و انتقاد دلسوزانه و ارائه ی راه حلهای درست نپردازند. مجلس در همه حال باید حریت و صراحت و حقگرایی و استقلال خود را حفظ کند . |
7شهریور 76 | دولت دوم اصلاحات | موضع رهبری و ملت نقد منصفانه و دفاع واقعبینانه از دولت است البته دفاع از عملکرد دولت به مفهوم نادیده گرفتن برخی کمبودها، خطاها و احیانا غفلتها و قصورها نیست بلکه به معنای تأیید جهت صحیح فعالیتها و تلاشهای عظیم این مجموعه است |
15 مهر 77 | مدیران جهاد سازندگی | اگر بخشهای مختلف، گوشههای گوناگون و سیاستهای مختلف را مورد نقد و انتقاد قرار دهند، چیز بدی نیست. یک کسی حرفی را میزند، یک کسی هم جواب او را میدهد، قضیه تمام میشود؛ اما اگر کسی بخواهد با نوشته خود، اساس و پایههای اصلی نظام را، آینده این ملت و کشور و مشروعیت این نظام را در ذهن مردم متزلزل کند، این خیانت و براندازی است. دشمنی و براندازی، یک حرف است و حرف مخالف زدن یک حرف دیگر است. |
4 اسفند 77 | در جلسه پرسش و پاسخ مدیران مسئول و سر دبیران نشریات
| انتقاد معنایش چیست؟ انتقاد اگر معنایش عیبجویی است، این نه چیز خوبی است، نه خیلی هنر زیادی میخواهد، نه خیلی اطّلاعات میخواهد؛ بلکه انسان با بیاطّلاعی، بهتر هم میتواند انتقاد کند؛ ... نقد، یعنی عیارسنجی؛ یعنی یک چیز خوب را آدم ببیند که خوب است، یک چیز بد را ببیند که بد است. اگر این شد، آن وقت نقاط خوب را که دید، با نقاط بد جمع بندی میکند، آنگاه از جمع بندی باید دید چه حاصل میشود |
2 شهریور 78 | بیانات در دیدار رئیسجمهور و اعضای هیأت دولت اول اصلاحات
| البته من وظیفهام است که از شخص جناب آقای خاتمی به عنوان رئیس جمهور محترم و دولت به صورت کلّی دفاع کنم و شما بدانید که دفاع خواهم کرد. نه اینکه در مقابل دشمنان دفاع میکنم؛ حتّی در مقابل انتقادهای غیر صحیح دوستان - یعنی عناصر داخلی و عناصر مؤمن و عناصر خودی - دفاع میکنم؛ اما این به معنای آن نیست که دولت نباید در درون خود به نقد عملکرد خودش بپردازد. یک مقدار باید به نقدِ عملکردها بپردازید. |
9 اسفند 79 | دانشجویان دانشگاه امیر کبیر | وجود مطبوعات و اطلاع رسانی صادقانه و شفاف در جامعه، نقد و نظارت، و آزادی قلم و بیان براساس قانون اساسی حق مسلم مردم و مطبوعات و یک ضرورت است.مطبوعات آزاد مایه رشد جامعه است اما در کنار این ارزش باید حقایق و واقعیتهای جامعه نیز مد نظر باشد. صداقت، عفاف و انصاف نسبت به دیگران باید جزو طبیعت ثانوی صاحبان قلم باشد و ارزشهای جامعه در پوشش آزادی مطبوعات و قلم، پایمال نشود |
2 شهریور 90 | دیدار جمعی از اساتید دانشگاهها
| لازم است جلسات نقد و پرسش و پاسخ میان مسئولین و دانشگاهیان تشکیل شود... مسئولان حضور را در میان مجامع دانشگاهی بپذیرند، انتقاد دلسوزانه را بپذیرند. انسان واقعاً از این نظرات استفاده میکند. مسئولان از این کار ابا نداشته باشند؛ انتقاد عالمانه را، انتقاد سازنده را بپذیرند. هر کسی یک حرف انتقادی زد، فوراً نگوئیم او با نظام مخالف است، او چنین است؛ نه، خیلی از نظرات انتقادیِ گزنده از روی دلسوزی است. انسان باید ببوسد آن دهنی را که از روی دلسوزی انتقاد میکند. این از ناحیهی مسئولان، که مسئولان این وظیفه را دارند. البته استادان محترم هم باید بدانند که تخریب نشود. بیان انتقادی با تخریب فرق میکند؛ بیان انتقادی با کامل کردن پازل دشمن فرق میکند؛ با بدبین کردن مردم یا گستردن بدبینی در فضای عمومی کشور فرق میکند. |
5 اردیبهشت 92 | گزیده بیانات رهبر انقلاب درباره وظایف رسانهها در انتخابات | برای مطبوعات سه وظیفه عمده قائلم: وظیفه نقد و نظارت، وظیفه اطّلاع رسانی صادقانه و شفّاف، وظیفه طرح و تبادل آراء و افکار در جامعه. معتقدم که آزادی قلم و بیان، حقِ مسلّم مردم و مطبوعات است. در این هم هیچ تردیدی ندارم و این جزو اصول مصرّحه قانون اساسی است. معتقدم اگر جامعهای مطبوعات آزاد و دارای رشد و قلمهای آزاد و فهمیده را از دست بدهد، خیلی چیزهای دیگر را هم از دست خواهد داد. وجود مطبوعات آزاد، یکی از نشانههای رشد یک ملت و حقیقتاً خودش هم مایه رشد است؛ یعنی از یک طرف رشد و آزادگی ملت، آن را بهوجود میآورد؛ از طرف دیگر،آن هم به نوبه خود میتواند رشد ملت را افزایش دهد. |
14 خرداد 92 | در مراسم بیست و چهارمین سالروز رحلت حضرت امام خمینی
| نامزدهای محترم در این برنامههای عمومی، خب زبان به نقد و انتقاد باز میکنند؛ این حق آنها است؛ میتوانند از هر چیزی که مورد انتقاد آنها است، انتقاد کنند؛ منتها توجه کنند که انتقاد باید به معنی عزم و نیت برای پیمودن آیندهی پرتلاش و افتخارآمیز باشد، نه به معنای سیاهنمائی و منفیبافی و بیانصافی؛ |