"بزنگان" در حال خشک شدن است

 

دریاچه بزنگان یک دریاچه ملی است که قدمت آن به دوره سوم زمین‌شناسی باز می گردد. این دریاچه از سال 51 مورد حفاظت سازمان محیط ‌زیست بوده و از سال 86 به عنوان یک دریاچه ملی به ثبت رسیده است.

به گزارش ایسنا ، صبح یک روز برفی عازم دریاچه بزنگان واقع در 130 کیلومتری شرق مشهد می‌شویم. از جاده‌های پرپیچ و خم سرخس که می‌گذریم شاهد دشت‌های وسیع و کوه‌های پوشیده از برف هستیم.

پس از طی مسیری حدودا سه ساعته به دریاچه بزنگان می‌رسیم که منطقه محیط‌بانی بزنگان فاصله زیادی نیز با دریاچه ندارد.

دریاچه در واقع در منطقه پست‌تر از سطح زمین قرار دارد و اطراف آن از نی‌ پوشیده و برف تقریبا همه جا را سفیدپوش کرده که تعداد کمی از پرنده‌های مهاجر نیز به چشم می‌خورند ساحل دریاچه کاملا از نمک پوشیده شده و آب دریاچه نیز شور است.

دریاچه بزنگان زیستگاه جانوران مختلفی از جمله شغال، گربه وحشی، گربه جنگلی و گراز است و از آنجایی که این دریاچه در مسیر مهاجرت پرندگان بین نواحی شمالی و جنوبی قرار دارد از گذشته میزبان پرندگانی چون سینه سرخ، زردپره، زنبور خوار، سسک پرسرصدا، سنگ چشم، چنگر و ... است.

اما در حال حاضر خشکسالی و کمبود بارش‌ برف و باران باعث دگرگونی زیستگاه و افت سطح آب این دریاچه شده و در نتیجه پرندگان مهاجر کمتری ییلاق خود را در این دریاچه می‌گذرانند.

به همین منظور با حسین ساعدی محیط‌بان دریاچه بزنگان به گفت‌وگو می‌پردازیم.

وی انگیزه‌اش را از زندگی در این ناحیه پرت آن هم به تنهایی عشق به محیط زیست می‌داند و معتقد است: محیط‌زیست در کشور ما همواره مورد غفلت و بی‌توجهی است.

ساعدی در خصوص مشکلات دریاچه می‌گوید: خشکسالی و کمبود ورودی آب به دریاچه زیستگاه این دریاچه را تغییر داده سطح آب پایین آمده و نیزارها از بین رفته‌اند بنابراین جایی برای تخم‌گذاری پرنده‌ها وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه 4 سال گذشته حدود 1000 پرنده مهاجر به این دریاچه می‌آمدند، گفت: پرندهای مهاجری که سالهای گذشته به این دریاچه می‌آمدند شامل مرغابی سرسبز، چنگر، سفید و سرخ، آنقوت هواسیر خاکستری، اگرت، بوتیمار کوچک، باکلان، سنقرتالابی عقاب طلایی، مهره خاکی، زنبورخوار، سارصورتی، یا کریم سسک پرسرصدا، زردبر و سر سرخ بودند علاوه بر پرندگان این دریاچه زیستگاه گربه وحشی، گرزه مار، بزمجه، افعی، مارکبری و ... نیز هست.

ساعدی افزود: به دلیل تغییر زیستگاه این منطقه در حال حاضر تعداد پرندگان به 100 هم نمی‌رسد.

وی با اشاره به خشکسالی‌های اخیر، اظهار کرد: از سال 83 تا الان آب دریاچه 20 متر پایین رفته که این مقدار در واحد سطح 55 کیلومتر بسیار زیاد است.

این محیط ‌بان می گوید: برف و باران تاثیر زیادی در افزایش سطح آب دریاچه ندارد بلکه جهت افزایش سطح آب دریاچه به سیلاب نیاز است در گذشته کشاورزان آب مازاد زمین‌های خود را به دریاچه هدایت می‌کردند، ولی در حال حاضر این دریاچه حوضه آبریزی ندارد.

دریاچه بزنگان 500 میلیون تومان بودجه نیاز دارد

محمدجواد علیپور رئیس اداره حفاظت محیط ‌زیست شهرستان سرخس در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: حفظ و نگهداری دریاچه ملی بزنگان حداقل 500 میلیون تومان بودجه نیاز دارد، اما طی دو سال گذشته اعتبارات اندکی به محیط‌ زیست اختصاص داده شده است.

علیپور با بیان اینکه محیط‌زیست اولویتی در برنامه‌های عمرانی و فرهنگی ندارد گفت: محیط‌زیست در ایران فرزند ناتنی دولت است.

وی با اشاره به اهمیت محیط‌زیست اظهار کرد: کل کارمندان رسمی سازمان محیط ‌زیست دو هزار نفر است و ما به ازای هر منطقه حفاظت شده حتی یک محیط ‌بان در اختیار نداریم.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست سرخس در خصوص خشک شدن آب دریاچه گفت: آب دریاچه بزنگان طی دهه‌های گذشته با افت و خیز همراه بوده است و حتی در دهه 40 آب این دریاچه به کلی خشک شده است اما خشکسالی‌های اخیر روند افت آب دریاچه را تسریع کرده است.

وی ادامه داد: آب دریاچه از نزولات جوی، چشمه‌های کف دریاچه و سیلاب‌ها تامین می‌شود، اما زمانی که خشکسالی وجود دارد طبیعتا سطح آبهای زیرزمینی و چشمه‌ها و نیز کاهش می‌یابد و سیلاب نیز وجود نخواهد داشت.

علیپور گفت: به منظور خارج شدن دریاچه از افت وخیز طبیعی سطح آب، ما طرح انتقال آب بند شازده به دریاچه را پیشنهاد کردیم طی این طرح آب از بند شازده که در فاصله 1400 متری واقع در غرب دریاچه است را به دریاچه بزنگان انتقال می‌یابد، اما در حال حاضر به دلیل کمبود اعتبارات این طرح فقط در حد یک طرح باقی مانده است!

وی درخصوص کم شدن پرندگان مهاجر دریاچه گفت: یکی از دلایل این امر کاهش طعمه برای پرندگان است.

شیر ماهی رودخانه‌ای یکی از گونه‌های بومی دریاچه بزنگان است همچنین در سال 66 ماهی کپور نیز به دریاچه ریخته شد، اما به علت شرایط نا مساعدی که در حال حاضر در منطقه وجود دارد، این ماهی از بین رفته است.

وی ادامه داد: از جمله علل دیگر کاهش پرنده‌های مهاجر دریاچه کاهش احساس امنیت پرندگان و افزایش تردد انسان نزدیک به دریاچه است.

علیپور در خصوص مشکلات دریاچه بزنگان تصریح کرد: تعرضات و تخریب اراضی در اطراف دریاچه، کم آبی دریاچه حضور غیر اصولی بدون برنامه گردشگران کمبود نیروی اجرایی و ... از جمله این مشکلات است.

جمع‌آوری زباله، وظیفه محیط‌بان نیست

رییس اداره حفاظت از محیط‌زیست شهرستان سرخس گفت: در حال حاضر محیط‌بان مجبور است زباله‌های اطراف دریاچه را جمع‌آوری کند در صورتی که وی هیچ وظیفه‌ای دراین خصوص ندارد بلکه طبق ماده 7 قانون مدیریت سازمان شهرداری وظیفه دارد زباله اطراف ناحیه حفاظت شده را جمع‌آوری کند.

وی با اشاره به این عملکرد شهرداری‌ها در بازیافت زباله ضعیف عمل کرده است و دلیل این امر نقص سیستمی است.

محیط‌زیست به عنوان زیستگاه موجودات زنده اهمیت زیادی دارد و با گذشت زمان و ماشینی شدن دنیای کنونی جای خالی آن بیشتر احساس می‌شود.

در طول قرن‌های گذشته همواره انسان بیشترین نقش در تخریب این نعمت خدادادی را ایفا کرده و این درحالی است که بیشترین احتیاج به محیط‌زیست از سوی انسان است در سال‌های اخیر محیط‌زیست در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته و همواره سعی می‌شود تا از تخریب بیش از پیش ان جلوگیری شود.

به هر حال حفظ محیط ‌زیست علاوه بر حمایت دولت، یک عزم همگانی می‌طلبد و دریاچه بزنگان نیز جزیی از همین محیط‌زیست محسوب می‌شود، محیط زیستی که به آن محتاجیم.