حذف بی سر و صدای خوشنویسی از زندگی

هنر اصیل ایرانی اسلامی خوشنویسی بی سر و صدا در حال حذف شدن است که صحبت‌های هنرمندان این عرصه سندی بر صحت این موضوع تأسف‌انگیز است.

به گزارش فارس، خوشنویسی به معنی زیبانویسی یا نوشتن همراه با خلق زیبایی است و هدف این هنر ارائه مفاهیم اصیل اسلامی و ایرانی به شیوه جذاب و تاثیرگذار است.

بدون شک وقتی یک اندیشه و مقصود با یک شکل زیبا ارائه شود مؤثرتر خواهد بود، مصداق این واقعیت را می‌توان در معماری‌های اسلامی و مکان‌های مذهبی مشاهده کرد.

اما قزوین این پایتخت بزرگ دولت تشیع تا زمان خود یعنی صفویه در دوره‌ای از تاریخ عرض اندامی در خوشنویسی داشت و توانسته است اساتیدی همچون میرعماد حسنی استاد بزرگ خط نستعلیق که سرحلقه بزرگان عرصه خوشنویسی است را به هنردوستان عرضه کند.

شاید وجود هنرمندانی همچون میرزا محمد حسین عماد الکتاب قزوینی، میرزا محمد علی خیارجی قزوینی (اولین خوشنویسی که بسم‌الله را به صورت مرغ طغرا ترسیم کرد)، عبدالمجید طالقانی و ملک محمد قزوینی، گوهرشاد حسنی سیفی، میر ابراهیم قزوینی، میرمحمد امین حسنی سیفی قزوینی و یحیی قزوینی سبب شده تا امروز قزوین با عنوان پایتخت خوشنویسی کشور خطاب شود.

به غیر از موزه دائمی خوشنویسی قزوین که در محل کاخ چهل‌ستون قزوین برقرار است، هر ساله رویدادهای بزرگ خوشنویسی مانند: برگزاری دوسالانه خوشنویسی ایران با حضور اساتیدی از سراسر جهان، برگزاری جشنواره خوشنویسی آیات قرآنی، جشنواره خوشنویسی غدیر و ... در این شهر به وقوع می‌پیوندد.

اخیرا نیز رئیس انجمن خوشنویسان استان قزوین از تشکیل کمیته سیاست‌گذاری خوشنویسی و اجرای برنامه آموزشی ضمن خدمت خوشنویسی در این استان با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد، سازمان فرهنگی ورزشی و آموزش و پرورش خبر داده است.

مهرزاد محصص مستشاری، رئیس انجمن خوشنویسان قزوین در گفت‌و‌گو با فارس با بیان اینکه امتحانات انجمن خوشنویسی از دو هفته آینده آغاز می‌شود عنوان می‌کند: امتحانات در این انجمن‌ها دقیقا مانند کنکور همزمان در سراسر کشور برگزار می‌شود.‌

وی می‌افزاید: تصحیح اوراق در تهران صورت می‌گیرد و از اساتید برجسته هر استانی دعوت به عمل می‌آید تا به صورت متمرکز طی دو الی سه روز در تهران این برگه‌ها را تصحیح کنند.

وی ادامه می‌دهد: در پایان به هنرجویان گواهینامه داده می‌شود، هر گواهینامه هم شاخصه خاص خود را دارد و گواهینامه ممتاز معادل لیسانس، گواهینامه فوق ممتاز معادل فوق لیسانس و به گواهینامه استادی معادل دکترا است و تمام این دوره‌ها به عنوان آموزش ضمن خدمت ارگان‌هایی مثل آموزش و پرورش محسوب می‌شود.

این مسئول با اشاره به اینکه هر انجمن خوشنویسی، شورا دارد می‌گوید: به افرادی که دارای مدرک ممتاز هستند کارتی داده می‌شود که عضو رسمی انجمن خوشنویسان ایران محسوب می‌شوند و فقط  این افراد هستند که برای انتخاب اعضای شورای انجمن خوشنویسی حق رای دارند.

باید گفت اعضای شورای انجمن خوشنویسی را بسته به هر شهرستان از 5 تا 11 نفر تشکیل می‌دهند و فقط کسانی می‌توانند کاندید شورا شوند که حداقل 10 سال سابقه ممتاز دارند.

محصص مستشاری در خصوص فعالیت انجمن خوشنویسان قزوین اظهار می‌کند: انجمن خوشبختانه در نیم قرن اخیر در بعد تعلیم خیلی خوب درخشیده است و امروز هشت مدرک استادی و در حدود بیش از 150 مدرک ممتاز و بیش از 25 مدرک فوق ممتاز در استان قزوین داریم.

بی تردید یکی از دلایلی که علاقه به خوشنویسی در میان قزوینی‌ها را افزایش داده، گنجینه هنری ابوالحسن محصص مستشاری است.

ابوالحسن محصص مستشاری آثار قدما را از دوره سلجوقی تا عصر صفویه جمع‌آوری کرده و این گنجینه را در اختیار شاگردان خود قرار داده است.

رئیس انجمن خوشنویسان استان قزوین در ادامه این گفت‌و‌گو می‌گوید: به جرات می‌توان گفت هیچ خوشنویسی به جز اساتید شاخصی که در سطح تهران هستند نمی‌تواند تشخیص خط  قدما را مانند اساتید برجسته قزوینی بدهد تا آنجا که اساتید برجسته قزوینی که مدارک بالای استادی دارند با دیدن خط قدما می‌توانند تشخیص دهند خط برای چه کسی است بدون اینکه امضایش را ببینند.

وی از وضعیت خوشنویسی استان قزوین ابراز خرسندی کرد و گفت: برگزاری دوسالانه‌های خوشنویسی و کنگره بین المللی میرعماد در استان قزوین نشان‌دهنده جایگاه بالای خوشنویسی قزوین در سطح کشور است.

محصص مستشاری با اشاره به تنوع شیوه خطوط در قزوین عنوان کرد: در نمایشگاه‌های  بعضی از استان‌ها شاهد هستیم که همه خوشنویسان به یک شیوه می‌نویسند ولی  در استان قزوین به دلیل آنکه امکانات هنری و خوشنویسی قدما در اختیار علاقه مندان خوشنویسی بوده هر کدام از علاقه مندان توانسته‌اند سبک خاصی داشته باشند و بر همین اساس نمایشگاه‌های قزوین بسیار متنوع است.

وی ادامه داد: امروز تمام خوشنویسان به شیوه قدما روی آورده‌اند، شیوه‌ای که خوشنویسان قزوینی از 50 سال پیش بر اساس آن می‌نویسند و این جای افتخار است که  قزوین پرچمدار آن بوده و یکی از دلایل آن این است که موزه خوشنویسی قدما برای اولین بار در استان قزوین در سطح  کشور برگزار شد.

این مسئول با اشاره به اینکه خوشنویسی یک هنر اصیل اسلامی است و هنر خاص ایرانی است اعلام کرد: طبق بررسی‌های انجمن استقبال از این هنر اصیل در استان قزوین در سال‌های اخیر افت داشته است و تحصیلات آکادمیک عوامل اصلی در ایجاد این وضعیت است که گرایش به سمت خوشنویسی کمتر شده است.

رئیس انجمن خوشنویسان قزوین با بیان اینکه حذف خط و خوشنویسی از دوره‌های خوشنویسی مدارس ظلم بزرگی به هنر خوشنویسی است بیان داشت: زمانی که  دانش‌آموز خوشنویسی را به عنوان یکی از تکالیف نداشته باشد بیشتر سراغ کلاس‌های فوق برنامه مانند زبان و ریاضی می‌رود و به همین علت خوشنویسی افت می‌کند.

وی ادامه داد: گله‌ای که از آموزش و پرورش است این است که دبیرهای هنر تحصیلات هنری ندارند.

این مسئول با اشاره به نبود تحصیلات آکادمیک در خوشنویسی گفت: کسی که در رشته‌های مختلف هنری فارغ التحصیل می‌شود در دانشگاه‌های مختلف تدریس می‌کند ولی در رشته خوشنویسی فقط می‌تواند کارگاه خوشنویسی بزند و این پاسخگو نیست.

وی ادامه داد: اگر خوشنویسی تحصیلات آکادمیک داشته باشد اساتید خوشنویسی در دانشگاه‌ها جذب می‌شوند و می‌توانند هنر خود را عرضه کنند.

این مسئول ابراز داشت: یکی از کارهای خوبی که انجام شده و انجمن خوشنویسان هم تلاش‌های زیادی برای آن کرده این است که فوق دیپلم خوشنویسی را در دانشگاه علمی کاربردی پایه‌گذاری کرده است.

محصص مستشاری گفت: انجمن خوشنویسان قزوین یک تشکل خصوصی است که وظیفه‌اش ترویج خوشنویسی است که خوشبختانه در سال‌های اخیر مورد حمایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است.

وی در خصوص تلاش‌هایی که انجمن خوشنویسی قزوین در راه ترویج خوشنویسی به کار برده بیان کرد: برای اولین بار در کشور، در کارگروه پژوهش و تحول اداری استانداری قزوین خط تحریری برای کارمندان دولت به عنوان آموزش ضمن خدمت تصویب شد.

رئیس انجمن خوشنویسان قزوین در خصوص فعالیت‌های دیگر انجمن گفت: کمیته سیاستگذاری خوشنویسی در سطح شهر که با همکاری انجمن با استانداری و شهرداری ایجاد شده است در تابلوهایی که در سطح شهر به کار می‌رود یا مکان‌هایی که در آن از نوشته استفاده می‌شود از خطوط اصیل ایرانی خواهد شد.

وی  با اشاره به اینکه این موضوع برای خوشنویسان ایجاد اشتغال می‌کند ادامه داد: وقتی شهرداری مغازه‌ها و ادارات را موظف کند خط‌های اصیل ایرانی در تابلوهای خود به کار ببرند آنها ناچارند به اساتید خوشنویسی مراجعه کنند و وقتی بازار کار خوشنویسان رونق پیدا کند همه جذب  این هنر می‌شوند.

این هنرمند خوشنویسی گفت: مقدمات کمیته سیاستگذاری خوشنویسی انجام شده است و قرار است اگر در آینده کاری در سطح استان انجام شود خوشنویسان برجسته تاثیرگذار باشند.

وی ادامه داد:انجمن خوشنویسان قزوین این مجوز را از مدیر کل اجتماعی فرهنگی استانداری گرفته است که طرح‌های خوشنویسی تاثیرگذار در سطح استان را در قالب طرح چند صفحه‌ای ارائه دهد تا در کارگروه فرهنگی و اجتماعی تصویب شود و به صورت یک قانون در بیاید که همه ادارات و ارگان‌ها آن را رعایت کنند.

با توجه به اینکه خوشنویسی هنر خاص ایرانی است، مطلوب است همه افراد جامعه خوش خط باشند و این مهم چیزی نیست که فقط انجمن خوشنویسان روی آن صحه بگذارد بلکه استانداری، شهرداری، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا و سیما  و سایر ادارات دولتی و غیردولتی مربوط نیز باید در این خصوص تلاش کنند.

محصص مستشاری ابراز داشت: در انجمن خوشنویسی، هشت کمیته طراحی شده است از جمله کمیته آموزش، کمیته  پژوهش، کمیته فرهنگی، کمیته انتشارات، کمیته سلامت در خوشنویسی، مجله علمی و هنری.

وی یکی دیگر از کارهای بزرگی که در انجمن انجام شده تشکیل سایت برای انجمن خوشنویسان دانست که هم‌اکنون مهیا شده و طی دو سه روز آینده رسما افتتاح خواهد شد و بدین وسیله امید است فرهنگ خوشنویسی گسترش یابد.

این هنرمند با بیان اینکه از طریق خوشنویسی می‌توان فرهنگ را به نسل جدید انتقال داد عنوان کرد: نمایشگاه‌های خوشنویسی در استان قزوین دارای محتوای مذهبی، ادبی و تاریخی است و کمتر خوشنویسی را می‌توان پیدا کرد که آثارش پایه مذهبی، ادبی و یا تاریخی نداشته باشد.

بر کسی پوشیده نیست که متأسفانه جایگاه خوشنویسی در ترویج زندگی اسلامی ایرانی کم رنگ شده است و با وجود اینکه در گذشته خوشنویسی در معماری اسلامی نقش زیادی داشته ولی امروز هنرهای دیگری که شاید نتوان به معنای واقعی آنها را هنر نامید جایگزین خوشنویسی شده‌اند.

فرهنگ سازی برای استفاده از خطوط اصیل ایرانی در تابلوهایی که درسطح شهر وجود دارد نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد ولی متاسفانه در اماکن عمومی مانند گذشته از خوشنویسی استفاده نمی‌کنند و جایگاه خوشنویسی فقط در همین حد است که کتابی چاپ یا سرمشقی داده شود.

محصص نیز اظهار امیدواری می‌کند که با کمک ارگان‌های مربوط به خصوص شهرداری در بالا بردن فرهنگ استفاده از خوشنویسی می‌توان امیدوار بود.