ردپای 3 عامل نفتی در آلودگی هوای کلانشهرها

ادامه تولید بنزین و گازوئیل در پتروشیمی‌ها و عدم عرضه گسترده بنزین یورو 4 در کلانشهرها، توسعه لاک پشتی توسعه CNG به عنوان سوخت پاک جایگزین بنزین و افزایش مصرف نفت کوره و گازوئیل در نیروگاه‌ها و صنایع به‌جای گاز طبیعی از مهمترین دلایل آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران است.

به گزارش مهر، یکی از مهمترین دلایل افزایش حجم آلودگی‌ها در کلانشهرهای کشور کاهش شدید گازرسانی به نیروگاه ها و افزایش مصرف سوخت مایع و به ویژه نفت کوره در این واحدها است.

از این رو با ثبت رکوردهای جدید مصرف گاز توسط مشترکان خانگی و تجاری از ابتدای دی ماه تاکنون، گازرسانی به نیروگاه‌های برق کشور متوقف و یا به شدت محدود شده است.

آمارهای رسمی وزارت نیرو حاکی از آن است که از ابتدای سالجاری تاکنون میزان گازرسانی به نیروگاه‌های کشور حدود 7.6 درصد کاهش یافته و به حدود 31 میلیارد مترمکعب رسیده است.

در این بین وزارت نفت هم با تائید کاهش شدید گازرسانی به نیروگاه‌ها، اعلام کرده است: میزان تحویل گاز به نیروگاه‌ها در 9 ماهه نخست سالجاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود 3.5 میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

از این رو از ابتدای سالجاری تاکنون میزان تحویل گازوئیل به نیروگاه‌های کشور رشدی 61 درصدی را در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تجربه می کند و به مرز هشت میلیارد لیتر رسیده است.

در این مدت متوسط تحویل نفت کوره به نیروگاه‌ها هم رشدی هشت درصدی داشته به طوری‌که از ابتدای سال تاکنون بیش از 11.2 میلیارد لیتر نفت کوره به نیروگاه‌ها تحویل شده است.

همزمان با سقوط آزاد گازرسانی به نیروگاه‌های کشور، از ابتدای سالجاری تاکنون نزدیک به 20 میلیارد لیتر نفت کوره و گازوئیل تحویل نیروگاه‌ها شده که مصرف سوخت مایع به جای گاز منجر به افزایش آلایندگی هوا به ویژه در کلانشهرها، افزایش هزینه‌های تولید برق و دوره تعمیرات اساسی در واحدهای نیروگاهی شده است.

علاوه بر این حمیدرضا عراقی معاون وزیر نفت پیشتر تاکید کرده بود: استفاده فراگیر نیروگاه‌ها از فرآورده نفتی به دلیل کمبود گاز، عدم النفع ٢٨ میلیارد دلاری برای اقتصاد کشور به همراه دارد.
در همین حال صنایع هم از مصرف فرآورده‌های نفتی به‌جای گاز طبیعی بی بهره نمانده‌اند به طوری‌که هم اکنون با بحران کمبود گاز اکثر صنایع کشور همچون سیمان و فولاد نفت کوره‌سوز شده اند.

توسعه لاک پشتی صنعت CNG و رشد مصرف بنزین

یکی دیگر از دلایل آلودگی هوا افزایش مصرف بنزین به دلیل توسعه لاک پشتی توسعه صنعت سی.ان.جی در کشور است به طوری که در طول دو سال گذشته تاکنون هنوز امکان تحقق ساخت 2500 جایگاه گاز در کشور فراهم نشده است.

در شرایط فعلی تعداد کل جایگاه‌های CNG کشور حدود دوهزار و هفت جایگاه بوده که در هفته های اخیر به دلیل افزایش مصرف گاز خانگی حتی، گاز بخش عمده ای از جایگاه‌های CNG با افت فشار و یا قطعی روبرو شده است.

از سوی دیگر از ابتدای سالجاری تاکنون هم بسیاری از جایگاه‌های CNG به دلیل عدم پرداخت بدهی‌های گاز، نبود قطعات یدکی، انجام تعمیرات دوره ای و یا ورشکستگی از مدار بهره‌برداری خارج شده اند.

اردشیر دادرس رئیس هیات مدیره انجمن صنفی سی.ان.جی با بیان اینکه هم اکنون در شهر تهران با کسری 160 باب جایگاه CNG و در سایر کلانشهرهای کشور همچون اصفهان، مشهد و تبریز با کسری 100 جایگاه CNG دست و پنجه نرم می‌کنیم، گفت: با وجود رشد 180 درصدی تقاضا اما رشد جایگاه سازی رشد منفی 120 درصدی را تجربه می کند.

توسعه لاک پشتی صنعت CNG در کنار جمع آوری چراغ خاموش جایگاه‌های LPG منجر به سونامی مصرف بنزین در کشور شده است به طوری که از ابتدای سالجاری تاکنون متوسط مصرف روزانه بنزین کشور از مرز 70 میلیون لیتر عبور کرده است.

ادامه تولید بنزین و گازوئیل در پتروشیمی‌ها

پس از تحریم بنزینی ایران توسط کشورهای مختلف، از حدود سه سال گذشته تاکنون تولید بنزین و گازوئیل در مجتمع‌های پتروشیمی ایران تولید شده است که بنزین تولیدی در واحدهای پتروشیمی دارای ترکیبات حلقوی و مواد آروماتیکی همچون ماده شیمیایی و آلاینده " بنزن" است.

آمارهای رسمی منتشر شده توسط وزارت نفت نشان می‌دهد که سالانه بین 4.1 تا 4.5 میلیارد لیتر بنزین و گازوئیل خام در پتروشیمی‌ها تولید و پس از اکتان افزایی در پالایشگاه‌ها در جایگاه‌های سوخت سراسر کشور عرضه می‌شود.

در همین حال تولید روزانه 8 میلیون لیتر بنزین در پتروشیمی‌ها و تولید گازوئیل 6 تا 7 میلیون لیتر است که وجود مواد شیمیایی آروماتیکی و حلقوی در ترکیب این نوع بنزین و گازوئیل عامل بسیاری از آلایندگی‌های هوای تهران و سایر کلانشهرهای کشور است.

در این بین شاهرخ خسروانی معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بدون اشاره به جزئیات ترکیب بنزین تولیدی در پتروشیمی‌ها، اعلام می کند: بنزین تولیدی پتروشیمی استاندارد است.

یکه تازی MTBE در ترکیب بنزین ایران

یکی از مهمترین برنامه‌های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی حذف ماده شیمیایی MTBE از ترکیب بنزین تولیدی پالایشگاه‌های نفت و تولید بنزین فاقد اکتان افزاهای شیمیایی بود.

از این رو هر چند در طول سه سال گذشته تاکنون طرح‌های مختلف بهینه‌سازی، بهبود کیفیت و توسعه در پالایشگاه‌های نفت تهران، شازند اراک، لاوان، اصفهان، تبریز و آبادان راه اندازی و افتتاح شد اما هم اکنون عرضه روزانه بنزین با استاندارد یورو چهار کشور به 15 میلیون لیتر در روز هم نمی‌رسد.

علاوه بر این کماکان مواد اکتان افزای شیمیایی همچون MTBE به ترکیب بنزین اضافه می‌شود ضمن آنکه قرار بود از اواسط سالجاری بنزین با اکتان بالای 90 در تمامی جایگاه‌های هشت کلانشهر اصلی کشور در قالب بنزین یورو 4 توزیع شود که تاکنون به صورت نصفه و نیمه تنها در تهران، البرز و اراک این نوع بنزین عرضه شده است.

در این بین همزمان با ادامه روند افزودن MTBE به ترکیب بنزین و حتی واردات اکتان افزاهای شیمیایی از چین، طرح تولید بنزین پاک هم در کشور به طور کامل تعلیق شده است.

در این بین عدم توسعه متوازن ناوگان حمل و نقل عمومی، افزایش تعداد خودروهای تک سرنشین، عقب ماندگی در اجرای برنامه‌های اسقاط خودروهای فرسوده، نبود برنامه جامع فرهنگ‌سازی در مصرف سوخت و انرژی و فرسوده بودن برخی از نیروگاه‌ها و صنایع از دیگر عوامل آلودگی شدید هوا در کلانشهرهای کشور است.