بحران تالاب ها به مراحل جدیدی وارد شده و سدسازی ها و تمرکز بر کشاورزی باعث کم آبی جدی در تالاب ها شده است. اگرچه برخی با اتکا به کشاورزی دنبال افزایش تولید هستند اما کشاورزی ایران با ساختاری بسیار آب بر، باعث ضربه جدی به محیط زیست در کنار صنعت شده است.
محمد درویش، کارشناس محیط زیست، درباره عدم ورود آب به تالابهای جازموریان و بختگان در سال گذشته به «انتخاب» گفت: طبق قانون 5 ساله چهارم، دولت موظف است بعد از آب شرب، حقابه تالابها را قبل از کشاورزی و صنعت مدنظر قرار دهد. دولت به وظیفه خود عمل نکرده و تالابهای ما قربانی توسعه کشاورزی شدهاند. ابزارهای حفر چاه و سد این اتفاق را به وجود آورده است. در استان فارس تالابهای بختگان، مهارلو، ارژن، پریشان و کافتر قربانی سدسازی و حفر چاه به بهانه توسعهی کشاورزی شدهاند. حقابه این تالابها از سوی سازمان محیط زیست مشخص شده و باید اول به تالابها آب بدهند. سند ملی امنیت غذایی میگوید که 30 میلیارد مترمکعب مصرف آب در کشاورزی باید کم شود و به ناترازی آبخوانها توجه شود. باید تا افق 1414 ناترازی به 105 میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کند. الان بیش از 150 میلیارد مترمکعب ناترازی داریم. دولت به وظایف خود تاکنون عمل نکرده و جازموریان هم قربانی طرحهای انتقال آب شده است. دیگر تالابها مانند گاوخونی و همچنین دریاچه ارومیه، تالاب هورالعظیم قربانی توسعه کشاورزی و صنعت شدهاند.
او افزود: در کشور افغانستان هم چنین اتفاقی افتاده و سدهای مخلتفی که آمریکا و هند و ایتالیا برای افغانستان میسازند، باعث شده آبی از هیرمند و هریرور به زابل و مشهد نرسد.
وی در رابطه با طرح های انتقال آب گفت: به هیچ وجه طرح انتقال آب ضروری نیست. ما بین 6 تا 7 میلیارد مترمکعب باید صرفهجویی در کشاورزی و صنعت و خدمات داشته باشیم. هیچ توجیهی وجود ندارد که برای تأمین آب شرب و کشاورزی و صنعت، آب را با قیمت گران شیرین کنیم. ما از محل افزایش تولید و ارتقا تولید در بخش صنعت و صرفهجویی، میتوانیم آب مورد نیاز برای شرب و صنعت را تأمین کنیم. ما دست کم در حوزه شرب و خانگی، حدود 10 میلیارد مترمکعب آب فاضلاب داریم و میتوان به راحتی آن را تصفیه کرد اما کمتر از 10 درصد آن مورد استفاده قرار میگیرد و 9 میلیارد آن در طبیعت رها میشود که آبهای سطحی را بی کیفیت میکند.
وی در رابطه با فرونشست در استان های پرآب بیان کرد: آخرین گزارش سازمان زمینشناسی میگوید به جز گیلان، تمام استانها درگیر فرونشست هستند. من دیروز استان فارس بودم تا بررسی فرونشست در نقش رستم را بررسی کنیم. احتمال اینک کعبه زرتشتیان در نقش رستم آسیب جدی ببیند بسیار زیاد است. فرونشست در فارس یکی از بالاترین نرخها را دارد و تا 54 سانتی متر هم گزارشهایی داشتیم. گزارش سازمان میگوید 100 هزار کیلومتر مربع در ایران فرونشست 2 سانتی را تجربه میکند. این رقم سال 98، نزدیک 38 هزار کیلومتر مربع بود. این نشان میدهد که بخشهای زیادی از ایران در حال از دست رفتن است. سند ملی امنیت غذایی تأکید میکند که باید به سمت اولویت بخشیدن به حقابه رفت.
او افزود: افتخار مدیران فارس این بود که در رقابت با خوزستان گندم تولید میکنند اما حالا شاهد یکی از بدترین فرونشستها جهان در فارس هستیم. دشت مرودشت وضعیت بسیار بدی دارد و تحت جمشید و پاسارگاد و نقش رسم در آن قرارگرفته است. طولانیترین دور فرونشست در مرودشت 25 سانت در سال را تجربه میکند و شرایط فوق بحرانی دارد. هیچ چارهای جز متوقف کردن بارگذاریها و اجرا دقیق سند ملی امنیت غذایی نیست.