زومیت: از پوشاک تا لوازم الکترونیکی و فیلترشکن؛ کدام کالاها و خدمات پرتکرارترین محصولات تخفیف‌خورده روی پلتفرم‌های اینستاگرم و تلگرام در جمعه سیاه بودند؟
جمعه سیاه یا بلک فرایدی هرچند سنخیت چندانی با تقویم ما ندارد و در کشورهای خارجی، در آخرین ماه‌های سال و پیش از شروع سال جدید برگزار می‌شود اما به هر حال چند سالی است که به تقویم نانوشته ایرانی‌ها اضافه شده و مورد توجه فروشگاه‌ها و مشتری‌های ایرانی هم قرار گرفته تا روزی برای اعمال تخفیف روی کالاها و خدمات مختلف باشد.
هرچند عده‌ای وجود چنین روزی در تقویم نانوشته ایرانی‌ها را زیر سؤال می‌برند و اعتقاد دارند اگر قرار است روزی مشابه بلک فرایدی داشته باشیم باید به بهانه یکی از مناسبت‌های تقویمی مثل نوروز یا یلدا برای آن تدارک ببینیم؛ همان‌طور که در کشورهای خارجی بعد از عید شکرگزاری و حدوداً یک ماه قبل از کریسمس آن را برگزار می‌کنند.
با وجود این، تصمیم جمعی بعضی از فروشگاه‌ها، به‌ویژه فروشگاه‌های اینترنتی و مردم این است که جمعه سیاه را به لیست مناسبت‌های تقویمی اضافه کنند و برای چند روز اجناس را با قیمت‌های پایین‌تر بفروشند و بخرند. اما از چه زمانی بلک فرایدی در ایران مورد توجه قرار گرفت؟ طبق آمارهایی که لایف‌وب، آژانس دیجیتال مارکتینگ و سامانه رصد فضای مجازی، در اختیار زومیت گذاشته، جمعه سیاه از سال ۱۴۰۰ در ایران برگزار شده است.
در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ هم کم‌وبیش در پلتفرم‌هایی مثل تلگرام و اینستاگرام به این مناسبت پرداخته شده اما از سال ۱۴۰۰، جمعه سیاه به‌ویژه در اینستاگرام، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. جمعه سیاه در سال ۱۴۰۱، همزمان با فیلترینگ اینستاگرام از رونق افتاد اما سوم آذر ۱۴۰۲ به‌عنوان بلک فرایدی امسال، هم در تلگرام و هم در اینستاگرام مورد توجه قرار گرفته و بیشترین میزان محتوا در پنج سال اخیر در جمعه سیاه ۱۴۰۲ تولید و منتشر شده است.
داده‌هایی که لایف وب از بازه زمانی سه روز قبل تا سه روز بعد از بلک فرایدی ارائه کرده نشان می‌دهد در هر دو پلتفرم اینستاگرام و تلگرام بیشترین کالاهایی که به حراج گذاشته شده در دسته‌بندی «کفش و لباس» بوده است. در اینستاگرام ۴۹ درصد از محصولاتی که تخفیف بلک فرایدی داشته و درباره آن تولید محتوا شده، در دسته کفش و لباس بوده و ۴۸ درصد از محصولات ارائه‌شده بلک فرایدی در تلگرام هم در دسته کفش و لباس بوده است.
در میان انواع لباس‌ها شلوار، کفش، پالتو، مانتو و هودی در اینستاگرام پرتکرارترین لباس‌های عرضه‌شده در بلک فرایدی هستند و در تلگرام هم بیشترین محتوای کالاهای تخفیف‌خورده بلک فرایدی برای شلوار، مانتو، کفش، کت و شومیز بوده است.
محصولات تبلیغی پرتکرار بلک فرایدی در اینستاگرام
محصولات تبلیغی پرتکرار بلک فرایدی در تلگرام
سایر دسته‌بندی‌ها بین اینستاگرام و تلگرام متفاوت است. ۱۷ درصد از محصولات در دسته «آرایشی و بهداشتی» و ۱۱ درصد در دسته‌بندی «لوازم خانه و آشپزخانه» قرار دارند.
نکته جالب در مورد داده‌های به‌دست‌آمده از محصولات و خدمات پرتکرار جمعه سیاه در تلگرام این است که «فیلترشکن» هم به لیست تخفیف‌خورده‌ها اضافه شده و دو درصد از محتوای محصولات و کالاهای پرتکرار در بلک فرایدی به فیلترشکن مربوط می‌شود. با توجه به اینکه طبق آمار مجلس، حداقل ۶۴ درصد مردم جامعه از VPN استفاده می‌کنند و ماهانه دست‌کم ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان برای فیلترشکن هزینه می‌کنند، تخفیف خوردن VPN می‌تواند برای کاربران جذاب و مورد نیازشان باشد.
در اینستاگرام هم یکی از خدمات جالب توجهی که جزء پرتکرارترین محصولات و خدمات جمعه سیاه بوده‌اند خدمات مربوط به مهاجرت است که یک درصد از کل کالا و خدمات ارائه‌شده در بازه سه روز قبل تا سه روز بعد از بلک فرایدی را به خود اختصاص داده است.
محتوای مربوط به تبلیغ فروشگاه‌های اینترنتی در جمعه سیاه، آموزش، گیمینگ و محصولات آرایشی و بهداشتی هم رتبه‌های دوم تا چهارم پرتکرارترین محصولات در پلتفرم اینستاگرام بوده‌اند.
تبلیغات گسترده فروشگاه‌های اینترنتی در تلگرام
آمارهای لایف‌وب از مجموع محتوای منتشرشده مرتبط با بلک فرایدی، مجموع لایک‌های اینستاگرام و مجموع بازدیدهای تلگرام نشان می‌دهد تبلیغات منتشرشده از کالاها و خدمات جمعه سیاه طبق پارامترهای مذکور میزان اثرپذیری قابل توجهی داشته و بنابراین، تبلیغات موفقی بوده‌اند.
موفق بودن تبلیغات مربوط به بلک فرایدی از آمارهایی که پلتفرم پادرو منتشر کرده است هم مشخص است. بر اساس اعداد و ارقامی که روابط عمومی پادرو منتشر کرده است، میزان فروش فروشندگان خرد و متوسط اینستاگرامی از نظر مبلغ، ۳۸ درصد رشد داشته و این رشد از نظر تعداد سفارش‌های انجام‌شده در بازه زمانی جمعه سیاه بیشتر از ۱۱۹ درصد بوده است.
میزان تأثیرگذاری محتوای مربوط به بلک فرایدی که لایف وب ارائه کرده نشان می‌دهد ۴۹ درصد از محتوای منتشرشده در دسته‌بندی کفش و لباس در اینستاگرام مورد توجه کاربران و فالوئرهای این صفحات فروشگاهی قرار گرفته است.
این در حالی است که در این دسته‌بندی فقط ۳۲ درصد محتوا تولید شده است. با توجه به اینکه این میزان از محتوا مورد توجه نزدیک به نیمی از فالوئرها قرار گرفته و ۳۱ درصد از مجموع لایک‌ها را هم به خود اختصاص داده می‌توان نتیجه گرفت که این تبلیغات در جلب مخاطب موفق عمل کرده است.
در مورد پلتفرم تلگرام نکته جالب توجهی وجود دارد: در میان دسته‌بندی‌های مختلف کالا و خدمات ارائه‌شده برای بلک‌فرایدی در این پیام‌رسان محتوای مربوط به فروشگاه‌های اینترنتی بیشترین سهم را داشته است. در واقع فروشگاه‌های اینترنتی تبلیغات گسترده‌ای را از طریق این پیام‌رسان انجام داده‌اند که مجموعاً ۳۵ درصد از کل محتوا بوده است. این ۳۵ درصد از محتوا مجموعاً ۳۸ درصد از کل بازدیدها را به خود اختصاص داده است که رقم قابل توجهی است؛ به‌ویژه که فقط ۱۰ درصد از مجموع دنبال‌کننده‌ها این محتوا را منتشر کرده‌اند.
دیجی‌کالا و ثبت بیش از ۸ هزار بازدید در دقیقه
دیجی‌کالا، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فروشگاه‌های آنلاین کشور، در جمعه سیاه فعالیت داشت و کالاهای بسیاری را با تخفیف عرضه کرد. آمارهای ارائه‌شده توسط دیجی‌کالا نشان می‌دهد این مارکت‌پلیس در سه روز اول کمپین بلک فرایدی خود به‌طور متوسط روزانه ۱۲ میلیون بازدیدکننده داشته که معادل ۸ هزار و ۳۰۰ بازدیدکننده در هر دقیقه است.
البته کمپین بلک فرایدی دیجی‌کالا آنچنان که در این مارکت‌پلیس و آمار بازدیدش مورد استقبال قرار گرفت، در پست مربوط به این کمپین در اینستاگرام از آن استقبال نشد. بررسی‌های لایف‌وب از این پست در صفحه اینستاگرامی دیجی‌کالا نشان می‌دهد تا تاریخ هشتم آذر ماه ۱۴۰۲، بیش از ۸۰۰ کامنت برای پست دیجی‌کالا ثبت شده که تنها ۵ درصد از این نظرات مثبت بوده است.
۷۰ درصد از نظرات مثبت ثبت‌شده برای این پست محتوایی مربوط به «تحسین تبلیغات بلک فرایدی» را داشته؛ ۱۰ درصد از این کامنت‌ها کلیت عملکرد دیجی‌کالا را تحسین کرده‌اند؛ ۱۰ درصد هم به مؤثر بودن تخیف‌ها اشاره کرده و نسبت به آن نظر مثبتی داشته‌اند.
در کنار نظرات مثبت، ۸ درصد از کامنت‌های این پست محتوایی خنثی داشته اما ۸۷ درصد از نظرات کابران در واکنش به بلک فرایدی دیجی‌کالا منفی بوده است. ۴۱ درصد از مجموع کامنت‌های منفی به این موضوع اشاره کرده‌اند که یا میزان تخفیف‌ها کم است یا اینکه دیجی‌کالا پیش از اعمال تخفیف، قیمت کالا را بالا می‌برد.
۲۲ درصد از نظرات منفی نسبت به این پست هم «انتقادات از مسابقه شکار گنج» است که دیجی‌کالا به مناسبت بلک فرایدی برگزار کرده است. نقد عملکرد کلی دیجی‌کالا در سال‌های اخیر هم موضوع ۱۳ درصد از کامنت‌های منفی این پست بوده است. این مسئله که دیجی‌کالا برای محصولات مهم و کاربردی تخفیف در نظر نگرفته هم موضوع ۱۱ درصد از نظرات منفی بوده است.
بلک فرایدی یا جمعه سیاه یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای تخفیف در سراسر دنیاست که هر سال در اولین جمعه پس از روز شکرگزاری و پیش از شروع سال نو میلادی برگزار می‌شود. این روز به یک فرصت طلایی خرید، تبدیل شده است و بیشتر مردم عمده‌ی خرید سالانه‌ی خود را در بلک فرایدی انجام می‌دهند تا با برخوردار شدن از تخفیف‌های خیلی خوب، صاحب کالای مورد نیازشان شوند.
