تجربه پایان سال 1401 در سیاست خارجی شائبه هایی درمورد به حاشیه رفتن وزارت خارجه بوجود آورد، گمانه ای که از سوی کمال خرازی دبیر شورای روابط خارجی رد شد. در واکنش به این شائبه ها، بسیاری اما معتقدند وزارت خارجه باید تقویت شده و از موازی کاری با آن کاملا پرهیز شود.
قاسم محبعلی، دیپلمات بازنشسته، به «انتخاب» گفت: سیاست خارجی یک بحث کلی است که طبیعتا وزارت خارجه مسئول است آن را در عمل اجرا کند. در واقع، تنها نقطه ای که در قانون شناخته شده و خارج و داخل نیز آن را برای پیگیری مسائل خارجی قبول دارند وزارت امور خارجه است.
وی افزود: وزارت خارجه برای پیگیری مسائل خارجی فعالیت می کند اما طبیعی است که در این چارچوب نهاد های مختلفی وجود دارند که به سیاست خارجی ربط پیدا می کنند از جمله نهاد های اقتصادی و امنیتی. در ایران هم از اواخر دولت اصلاحات به تدریج وزارت خارجه از دور خارج شد و نهادهای دیگر نقش اصلی را پیدا کردند؛ ظریف هم نسبت به این موضوع هشدار داد و الان هم داریم آثار آن را می بینیم.
مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت خارجه درمورد شائبه ها نسبت به موازی کاری با دستگاه دیپلماسی گفت: بستگی به تلقی و دریافتی دارد که از حکمرانی سیاسی ایران دارید. شاید در این نوع حکمرانی در ایران این امر مرسوم باشد چرا که سیاست خارجی و امنیت در حوزه دولت نیست و در مراجع دیگری درباره آن تصمیم گیری می شود.
محبعلی در پایان درباره تضعیف وزارت خارجه گفت: بله من هم در دوران کاری خود شاهد این اتفاقات بودم، وزارت خارجه یک بخش کارشناسی قوی داشت و نقش خود را بازی می کرد و معمول هم بود که وزرای خارجه در سطح چهره های شناخته شده ملی باشند اما وقتی این چنین نباشد وضعیت مثل امروز در وزارت خارجه می شود.
وی افزود: از اواخر دولت اصلاحات عملا وزارت خارجه ضعیف شد، اول مذاکرات هسته ای از دولت خارج شد، بعد مسائل منطقه و سپس تعیین سفرای حوزه خاورمیانه از وظایف وزارت خارجه خارج شد و الان نیز نمی توان گفت چیزی به نام وزارت خارجه به معنای مرسوم جهانی وجود دارد.
