یک استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه شهید بهشتی اعتقاد بر این دارد که سند همکاری 25 ساله ایران و چین یک بستر و زمینه مناسب برای همکاری طرفین است.
محسن عبداللهی در گفت‌وگو با «انتخاب» با اشاره به امضای سند همکاری 25 ساله ایران و چین، گفت: این سند اگرچه اتفاق مهمی در ابعاد سیاسی و به ویژه اقتصادی محسوب می‌شود ولی به دلیل آنکه متن و جزییات آن هنوز منتشر و علنی نشده، ما نمی‌توانیم و تحلیل و ارزیابی درستی از این سند داشته باشیم.
این حقوقدان بین‌الملل با تاکید بر اینکه نگاه به صنعت بسیار مهم است و باید این موضوع در کشور برجسته شده و یک دیالوگ عمومی درباره آن شکل بگیرد، گفت: یکی از ابهاماتی که درباره این سند وجود دارد این است که چه نگاهی به سند همکاری 25 ساله ایران و چین وجود دارد. اگر نگاه ما به این سند تاکتیکی باشد و برخی بخواهند از این سند همان برداشتی داشته باشند که از برجام داشتند. به عبارت دیگر ممکن است برخی با این نگاه تاکتیکی به سند همکاری بخواهند به صورت موقت کشور را نجات بدهند.
وی افزود: اما در کنار این نگاه تاکتیکی یک نگاه راهبردی نیز وجود دارد که طبق آن کشور خودش را مهیای برنامه‌ها و اهداف مختلف سیاسی، اجتماعی و ... در عرصه جهانی می‌کند. حالا باید دید که نگاه مسلط به سند همکاری 25 ساله با چین یک نگاه راهبردی است یا تاکتیکی و سپس بر اساس این نگاه مسلط آثار و فرصت‌ها و نتایج این سند همکاری را برای طرفین تعریف و ارزیابی کرد. البته من تصور می‌کنم که نگاه طرفین به این سند همکاری 25 ساله بیش از آنکه راهبردی باشد، تاکتیکی است و 2 کشور به دنبال آن هستند که از طریق این سند همکاری قدرت چانه زنی خودشان را در منطقه و عرصه جهانی تقویت کنند. هرچند که می‌توان توامان با نگاه راهبردی، یک نگاه تاکتیکی هم به این سند همکاری داشت ولی هنوز به صورت مشخص و شفاف نمی‌توان این نگاه‌ها را از یکدیگر متمایز کرد.
عبداللهی در پاسخ به این پرسش که سند همکاری 25 ساله ایران و چین چقدر در رسیدن طرفین به تقویت قدرت چانه زنی در منطقه و عرصه جهانی موفق خواهد بود، تصریح کرد: قطعا این مساله امکان پذیر است . به ویژه آنکه این سند یک ماهیت کلی دارد و طرفین می‌توانند ذیل این سند، قراردادها و همکاری‌های مختلفی را در نظر گرفته و کلید بزنند.
وی با تاکید بر اینکه ما نباید برای سند همکاری 25 ساله ایران و چین خیلی خوشحال شده و هورا بکشیم و نه ناراحت باشیم و به آن هجمه وارد کرده و منتقد سرسخت آن باشیم، گفت: این سند یک بستر و زمینه مناسب برای همکاری طرفین است و امضای این سند را صرفا می‌توان در این مقطع زمانی در حد یک قول و وعده همکاری در آینده دانست.
این حقوقدان بین الملل در پاسخ به این پرسش که اجرای سند همکاری ایران و چین به چه الزامات و مقدماتی نیازمند است و آیا موضوعاتی مانند تحریم‌ها و عدم پذیرش fatf می‌تواند مانع این سند همکاری باشند، گفت: قطعا موانع باید رفع شوند. من درباره این سند می‌خواهم یک مثال بزنم. این سند یعنی قول طرفین برای همکاری و این مصداق یک زمین آماده کشت می‌باشد. این زمین قطعا نیازمند نور کافی، خاک مناسب و آب است و باید علف‌های هرز آن کنده شود. بنابراین اگر تحریم‌ها رفع نشود یا مساله نقل و انتقالات بانکی برطرف نشود، قطعا موانع محکمی را پیش روی ایران و چین قرار خواهد داد.
عبداللهی افزود: البته چین یک اقتصاد دولتی دارد و بر همین اساس چنین اقتصادی می‌تواند برابر برخی تحریم‌ها به ویژه آن دسته از تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران مقاوم باشد ولی در مجموع باید این موانع برطرف شود وگرنه با وجود تحریم‌ها و عدم تصویب لوایح fatf نمی‌توان خیلی به آینده این سند همکاری امیدوار بود.
وی گفت: پیشنهاد این سند بعد از آغاز اجرای برجام برای اولین بار مطرح شد. افزون بر این نیز، باید متوجه این مساله باشیم که برجام سندی به منظور مقدمه‌ای برای امکان بازگشت ایران به جامعه جهانی است. فراموش نکنیم که مقامات چینی بعد از امضای برجام و بعد از سفری که به ایران داشتند پیشنهاد سند همکاری را مطرح کردند. بنابراین برجام به عنوان مقدمه‌ای برای بازگشت به جامعه جهانی بوده که سند همکاری با چین یکی از همین نمونه‌های بازگشت به جامعه جهانی است.
وی ادامه داد: همکاری ایران با چین یک استثنا نیست و خیلی از کشورها که می‌خواهند در عرصه تجاری و اقتصادی جهان فعال باشند، مجبور هستند با کشوری مانند چین که جز قدرت‌های برتر اقتصادی دنیا است، ارتباط داشته باشند.
