سرویس بین‌الملل «انتخاب»: در آستانه تنها یک روز تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، حساسیت‌ها به اوج رسیده است اما نکته قابل تامل این است که این انتخابات تنها برای مردم آمریکا همراه با التهاب نیست، بلکه روز سوم نوامبر، برای اکثریت قاطع شهروندان ایرانی از اهمیتی فوق العاده برخوردار است. اینکه بایدن یا ترامپ کدام یک به پیروزی خواهند رسید و تاثیر انتخاب مردم آمریکا، بر وضعیت اقتصادی و سیاسی ایران چه خواهد بود، به مساله‌ای مهم برای همه‌گان تبدیل شده است. اکنون در راستای پی‌گیری این مساله مهم، «انتخاب» دیدگاه و تحلیل‌های سید هادی برهانی، کارشناس مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه تهران را جوبا شده است.
انتخاب: در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ارزیابی شما از اوضاع آمریکا چیست؟
سید هادی برهانی: تقریبا همه چیز موید پیروزی بایدن در انتخابات است. اگر مسئله غیرمترقبه ای پیش نیاید ترامپ در این انتخابات شکست خواهد خورد.
انتخاب: معنا و مفهوم شکست ترامپ یا پیروزی بایدن برای ایران چیست؟
سید هادی برهانی: این به معنای تحولی اساسی در ایران است. ایران الان از چند مشکل بزرگ بین المللی رنج می برد. تحت تحریم‌ها و فشار حداکثری ترامپ است. نمی‌تواند از برجام سودی ببرد و رقبا یا دشمنان منطقه‌ای ایران، به ویژه اسرائیل و عربستان، با حمایت و پشت گرمی آمریکای ترامپ فشار سنگینی به ایران وارد می کنند. همه این مسائل و مشکلات با سقوط ترامپ دستخوش تحولی اساسی خواهد شد. فشار حداکثری پایان می یابد. برجام دوباره به روابط ایران و غرب بازخواهد گشت و دشمنان منطقه‌ای ایران در فقدان حمایت ترامپ نمی‌توانند به سیاست فعلی علیه ایران ادامه دهند.
انتخاب: آیا این تحولات واقعا مهم و سرنوشت‌ساز است؟
سید هادی برهانی: کاملا همین طور است. ایران وارد دنیای جدیدی خواهد شد. درهای بهبود و تنفس برای ایران و اقتصاد ایران بازخواهد شد و کشور از زیر فشار سنگین تحریم‌های حداکثری بیرون خواهد آمد و این برای سیاست و اقتصاد و مردم ما فضای جدید و متفاوتی ایجاد خواهد کرد. ایران می‌تواند مدعی شود پس از یک مقاومت سنگین و نفس گیر و سخت پیروز از میدان بدر آمده است.
انتخاب: تاثیرات پیروزی بایدن بر منطقه را چطور می بینید؟
سید هادی برهانی: رقبا و دشمنان منطقه‌ای ایران کاملا در وضعیت متفاوتی قرار خواهند گرفت. ایران حق دارد این تحول را جشن بگیرد. این تحول برای ایران به معنای پایان یافتن دوره ای سخت و طاقت فرساست که در تاریخ مدرن ایران سابقه نداشته است اما رقبای ایران به ویژه در اسرائیل و عربستان در وضعیت دیگری قرار می‌گیرند. آنها ترامپ و سیاست ضدایرانی ترامپ را از دست می دهند. احتمالا این امر به سقوط آنها منجر خواهد شد. معتقد هستم سقوط ترامپ احتمال سقوط نتانیاهو در اسرائیل را افزایش می‌دهد و راه پادشاهی محمد بن سلمان را سخت و ناهموار خواهد ساخت. علاوه بر این کشورهای دیگری در منطقه مانند امارات و بحرین که همه تخم مرغها را در سبد ترامپ گذاشتند باید آماده پذیرفتن تبعات این اشتباه هولناک باشند.
انتخاب: آیا منطقه دستخوش تحولاتی دیگری از این دست خواهد شد؟
سید هادی برهانی: احتمالا موضوع فلسطین و اسرائیل نیز دستخوش تحولات جدی می شود. معامله قرن ترامپ با سقوط او از دور خارج می شود. دولت بایدن، برخلاف ترامپ، با انضمام کرانه باختری توسط اسرائیل مخالفت خواهد کرد. با ساخت شهرکهای یهودی نشین در کرانه باختری مخالفت خواهد کرد. کمکهای آمریکا به دولت فلسطین و پناهندگان فلسطینی (از طریق آنروا) را از سر خواهد گرفت و از راه حل دو کشوری حمایت جدی خواهد نمود. از اجرای قطعنامه های سازمان ملل در مورد مسئله فلسطین حمایت خواهد نمود و موضع آمریکا را به موضع سازمان ملل و اتحادیه اروپا نزدیک خواهد نمود. و این برای سیاستهای دولت راستگرایی مانند دولت نتانیاهو می تواند یک فاجعه تمام عیار باشد.
انتخاب: آیا چنین نگاهی به تاثیرات پیروزی ترامپ بر منطقه خوش بینانه نیست؟
سید هادی برهانی: خوش بینانه نیست، واقع بینانه است. بایدن در شخصیت، نگاه و سیاست خارجی و سیاست خاورمیانه ای بسیار متفاوت از ترامپ است. خاورمیانه فعلی محصول سیاست ترامپ است. بایدن سیاست ترامپ را کنار خواهد گذاشت و سیاست خود را دنبال خواهد کرد. اما در این میان شیوه بازی بازیگران منطقه ای و استفاده آنها از تحولات پیش رو نیز بسیار مهم و حتی تعیین کننده است. اسرائیل بازیگری است که در هر شرایط بازی زیرکانه ای دارد و تلاش خواهد کرد مانع تغییر اوضاع در خاورمیانه شود. اما ایران هم فرصت بسیار ارزنده و خوبی برای بازی دارد. ایران نباید فرصت بایدن را از دست بدهد. ایران یک بار در دوره اوباما چنین اشتباهی کرد و بهای بسیار سنگینی پرداخت. اگر از فرصت اوباما استفاده درست شده بود کشور این همه از سیاستهای ترامپ لطمه نمی‌خورد. ملت این همه آسیب نمی دید. فقر این همه گسترش نمی‌یافت و اقتصاد این چنین نابود نمی‌شد.
انتخاب: اما چنین استفاده ای از فرصت بایدن احتمالا مخالفانی در کشور خواهد داشت؟
سید هادی برهانی: اشکالی ندارد. این ویژگی طبیعی یک کشور بزرگ مانند ایران است که دهها میلیون جمعیت و دهها قوم و گرایش و حتی زبان دارد. در ایران گرایشهایی وجود دارد که روابط با روسیه یا چین را ترجیح می دهند. در ایران گرایشهایی هم وجود دارد که روابط با غرب و آمریکا را ترجیح می دهند. همه این گرایشها می توانند با مردم صحبت کنند، با همدیگر صحبت کنند و دلایل خود را مطرح نمایند. رابطه با یک کشور نافی رابطه با کشورهای دیگر نیست. خود روسیه و چین تلاش می کنند بهترین روابط را با آمریکا داشته باشند. چین و روسیه هم قدرتهایی جهانی هستند و برای روابط با آنها منافعی متصور است. من شخصا برای امروز ایران دوستی حداکثری با دنیا را راه درستی می دانم و برعکس دشمنی حداکثری (با جهان) را مغایر منافع کشور و امنیت آن به حساب می آورم.
انتخاب: آیا اجرای سیاست دوستی حداکثری با دنیا به آسانی امکان پذیر است؟
سید هادی برهانی: اگر ما در داخل و میان گرایش‌های مختلف رابطه خوب و اعتمادآمیزی داشته باشیم این سیاست قابل اجراست. البته این سیاست دشمنانی دارد و به نظر بنده مهمترین دشمن آن اسرائیل است. از چشم انداز اسرائیل، ایران زمانی آسیب پذیر و قابل مدیریت است که منزوی باشد، رابطه ای و دوستی نداشته باشد، یار و یاوری در دنیا نداشته باشد و آبرو و اعتباری در صحنه بین المللی نداشته باشد و اقتصاد قوی نداشته باشد. در چنین شرایطی اسرائیل می تواند ایران را تحت فشار قرار دهد. می تواند مواضع ایران را (در سوریه برای مثال) هر وقت که می خواهد بمباران کند. می تواند دوستان ایران در منطقه، مانند حزب الله، را تروریست معرفی نماید و از دنیا تایید بگیرد. می تواند سخت ترین فشارهای اقتصادی و سیاسی و امنیتی را به ایران و حزب الله و دوستان ایران وارد نماید. می‌تواند در ایران خرابکاری و ترور به راه بیاندازد. می‌تواند جلوی توسعه فعالیتهای هسته ای ما را بگیرد. اما اگر ایران روابطی خوب با دنیا داشته باشد هیچ کدام از اینها برای اسرائیل قابل تصور نیست. لذا این بدترین سناریو برای اسرائیل است.
فریدون مجلسی گفت: به نظر نمی‌رسد بایدن خواستار لغو تحریم‌ها باشد و این رویکرد نیز مورد حمایت جمهوری‌خواهان قرار خواهد گرفت. البته باید دید که بحث برجام بین ایران و آمریکا چگونه دنبال خواهد شد؛ چراکه این موضوع می‌تواند در آینده تحریم‌های ایران بسیار موثر واقع شود.
