یک استاد حقوق بین‌الملل معتقد است خروج ایران از برجام، به لحاظ حقوقی بدین معنا خواهد بود که برجام خاتمه پیدا کرده و شش قطعنامه قبلی شورای امنیت علیه ایران باز خواهد گشت. لذا به جد بر این باور هستم که باید از هر گونه اقدامی که موجب وقوع چنین رخدادی شود، ممانعت به عمل بیاید. به نظر می‌رسد حداقل تا زمان مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا اقدامی احساسی انجام نشود.
ستار عزیزی، استاد حقوق بین‌الملل در ارتباط فعال شدن مکانیسم ماشه یا بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران در 20 سپتامبر (30 شهریور)، بنابر آن‌چه که مایک پمپئو وعده داده بود، به خبرنگار «انتخاب» گفت: «در ابتدا ضروری است به این مساله توجه شود که فلسفه درج مکانیسم ماشه در برجام چه بوده است و از این طریق می‌توان به این سوال پاسخ داد که آیا این اقدام یکجانبه واشنگتن، مشروعیت دارد یا خیر؟
« فلسفه درج مکانیسم ماشه این بود که هر گاه آمریکا یا دیگر طرف‌های حاضر در امضای برجام به این نتیجه رسیدند که ایران به تعهدات خود در زمینه غنی‌سازی عمل نمی‌کند، از این اختیار برخوردار باشند تا شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت را دوباره فعال کنند؛ علی الخصوص قطعنامه 1929 که حاوی جامع‌ترین تحریم‌های تجاری، اقتصادی و نفتی علیه تهران بود».
وی افزود: «در چارچوب برجام، سازوکاری در نظر گرفته شد که اصطلاحاً از آن به عنوان مکانیسم ماشه یاد می‌کنند. این مکانیسم بر این اساس بود که اگر آمریکا و دیگر طرف‌های عضو دائم شورای امنیت به این نتیجه برسند که ایران برجام را نقض کرده، می‌توانستند در کمیسیون مشترک برجام شکایت کنند و در صورت عدم دست‌یابی به توافق و نتیجه، مساله را به شورای امنیت ارجاع دهند. سپس در شورای امنیت نیز در صورت عدم صدور قطعنامه‌ای جدید برای تمدید معافیت‌های تحریمی، تحریم‌های مندرج در شش قطعنامه قبلی علیه ایران مجددا باز گردند».
این استاد حقوق بین‌الملل در ادامه تاکید کرد: «حال که آمریکا از توافق برجام خارج شده و در هیچ یک از نشست‌های کمیسیون برجام طی دو سال گذشته شرکت نکرده است از صلاحیت لازم برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و رجوع به قطعنامه 2231 برخوردار نیست. همان‌گونه که تروئیکای اروپایی بعد از اظهارات مایک پمپئو در 20 آگوست مبنی بر کلید زدن فرآیند اسنپ بک، اعلام کردند که اعتقادی به این موضوع ندارند و رئیس دوره‌ای شورای امنیت نیز موضعی مشابه را اتخاذ کرد و حاضر نشد تا قطع نامه مدنظر آمریکا را در دستور کار شورا قرار دهد. شایان ذکر است که در نامه دیروز (جمعه 18 سپتامبر ) تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلستان) به شورای امنیت نیز به صراحت آمده است: « ابلاغیه‌ای که ایالات متحده ادعا می‌کند ذیل بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صادر و آن را میان اعضای شورای امنیت توزیع کرده فاقد تأثیرات قانونی است و بنابراین، نمی‌تواند رویه‌های پیش‌بینی‌شده ذیل بند ۱۱ را اجرایی سازد». این دولتها تاکید کردند که شش قطعنامه شورای امنیت همچنان ملغی خواهند بود. این امر بدین معنا است که واشنگتن از هیچ گونه پشتوانه حقوقی برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران برخوردار نیست.
عزیزی در بخشی دیگر از گفته‌های خود تصریح کرد: «با توجه به موضع‌گیری قاطع اعضای شورای امنیت که 13 عضور در رد درخواست آمریکا برای فعال‌سازی اسنپ بک اتفاق نظر دارند، به نظر می‌رسد اکنون با چالشی بزرگ در شورای امنیت مواجه هستیم. از یک سو، آمریکا و جمهوری دومنیکن تاکید دارند، واشنگتن صلاحیت فعال سازی مجدد تحریم‌های شورای امنیت را دارد و از سوی دیگر، سایر اعضا چنین حقی را برای آمریکا قائل نیستند. با توجه به شناختی که از دونالد ترامپ وجود دارد، در صورتی که او بر بازگشت مجدد تحریم‌ها تاکید و اعلام کند تمامی شرکت‌ها و دولت‌هایی که بخواهند خلاف مفاد شش قطعنامه سابق تحریمی شورای امنیت عمل کنند، مورد تحریم و مجازات آمریکا واقع خواهند شد، تا حدودی وضعیت پیچیده‌تر خواهد شد. قدر مسلم این است که بخش خصوصی احتمالا به دلیل در امان ماندن از تحریم‌های آمریکا، از ممنوعیت‌های موجود پیروی خواهند کرد اما از منظر غالب دولتهای عضو سازمان ملل متحد، اقدام آمریکا غیرقانونی و فاقد مشروعیت است».
وی در بخش پایانی گفته‌های خود پیرامون طرح برخی جناح‌های داخلی برای خروج ایران از برجام در مقابل اقدامات آمریکا تاکید کرد: «طبیعتا خروج ایران از برجام، به لحاظ حقوقی بدین معنا خواهد بود که برجام خاتمه پیدا کرده و شش قطعنامه قبلی شورای امنیت علیه ایران باز خواهد گشت. لذا به جد بر این باور هستم که باید از هر گونه اقدامی که موجب وقوع چنین رخدادی شود، ممانعت به عمل بیاید. به نظر می‌رسد حداقل تا زمان مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا و بیان صریح مواضع رییس جمهور آتی، اقدامی احساسی نباید انجام شود.»
