تماشا کنید: دارالشفا / روایتی تاریخی از تاسیس بیمارستان مسیح دانشوری؛ از درمان مظفرالدین شاه تا بیماران مبتلا به کرونا

سرویس تاریخ «انتخاب» / فهمیه نظری: مسیح دانشوری در سال ۱۲۷۸ خورشیدی در شهر نیشابور به دنیا آمد. پدرش، سید علی دانشوری، از اهالی نیشابور؛ طبیبی حاذق و مشهور به «حافظ الصحه مجدالحکماء» بود. درباره فلسفه نام‌گذاری مسیح دانشوری گفته شده، هنگامی که مادرش او را باردار بوده روزی مجدالحکماء تفالی به دیوان حافظ می‌زند به این نیت که جنسیت بچه چیست؟ این شعر می‌آید: «مژده‌ای دل که مسیحا نفسی می‌آید که ز. انفاس خوشش بوی کسی می‌آید» مجدالحکماء یقین می‌کند که فرزندش پسر خواهد بود و نام وی را مسیح می‌گذارد.

در سه‌سالگیِ مسیح، خانواده‌اش از نیشابور به کاشمر مهاجرت می‌کنند و او تا کــلاس ششم دبستان در این شهر تحصیل می‌کند. بعد برای ادامه تحصیل روانه مشهد می‌شود.

پس از دو سال تحصیل در مشهد، مسیح دانشوری به پیشنهاد و کمک مالی والی مشهد برای ادامه تحصیل به پایتخت عزیمت می‌کند و تحصیلات خود را در مدرسه فرانسوی «سن لوئی» ادامه می‌دهد.

مسیح در سال ۱۳۰۲ خورشیدی، برای ادامه تحصیل در رشته طب به فرانسه می‌رود و پس از اتمام تحصیلات در رشته بیماری‌های ریوی و سل از فرانسه بازمی‌گردد. او نخستین متخصص بیماری‌های ریوی در ایران است.

دکتر دانشوری پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۱۰ خورشیدی یک مدرسه پرستاری را در محل فعلی بیمارستان مسیح دانشوری بنیان می‌گذارد و در پی آن در مردادماه ۱۳۱۶ آسایشگاه شاه‌آباد را به منظور استراحت و درمان بیماران مبتلا به سل در همان محل تاسیس می‌کند. تلاش بی‌وقفه او، این مرکز را به زودی به بستری برای جذب متخصصین جراح ریه از خارج و آسایشگاهی مطابق با استاندار‌های روز برای بیماران مسلول در ایران تبدیل می‌کند.

در دهه ۱۳۲۰ ساختمان‌های متعددی توسط وزارت بهداری و موسساتی، چون بانک ملی ایران، شرکت دارایی و نیز افراد خیر در محوطه بنا می‌شود. از جمله ساختمانی قدیمی که به ساختمان «فخرالدوله» مشهور است و توسط «فخرالدوله» دختر مظفرالدین شاه احداث شده است. همچنین ساختمان بخش‌های بیماران مسلول که توسط مهندسان آلمانی به شکل بال خمیده طراحی و ساخته شده است.

در واقع بنای اولیه بیمارستان دکتر مسیح دانشوری در سال ۱۲۸۰ خورشیدی به منظور مداوای بیماری ریوی مظفرالدین‌شاه قاجار و به توصیه پزشک معالج او احداث شده، کاخ مظفری اکنون ساختمان اداری بیمارستان مسیح دانشوری است.

آن‌طور که از سنگ‌نوشته حسین حجار ملقب به حجارباشی بر روی این بنا برمی‌آید، باغ شاه آباد پنج سال پس از به سلطنت رسیدن مظفر‌الدین‌شاه به وسیله امین‌السلطان، صدراعظم، خریداری و توسط میرزا محمود خان حکیم‌الملک، وزیر دربار، ظرف یک سال ساخته می‌شود.

بنای مذکور که به کاخ شاه‌آباد یا مظفری نیز شهرت داشت، طرحی فرانسوی و از نوع کلاه‌فرنگی دارد که در ۲ طبقه بنا شده. سقف آن دارای شیروانی و خرپای چوبی و تنها کاخ قاجاری با سقف بیضی‌شکل است. آیینه‌کاری و گچ‌بری‌های زیبای دو اتاق از این بنا از شاهکار‌های دوران قاجار به شمار می‌رود.
‏

پس از فوت مظفرالدین شاه، کاخ شاه‌آباد در اختیار حفظ‌الصحه عمومی قرار می‌گیرد و به آسایشگاهی برای بیماران مسلول تبدیل می‌شود، اما در پی وقایع سیاسی، چون به توپ بستن مجلس، فتح تهران، جنگ جهانی اول و کودتای ۱۲۹۹ بلااستفاده می‌ماند تا این‌که در سال ۱۳۱۰ با بنیان مرکز پرستاری در این. محل توسط دکتر مسیح دانشوری دوباره جان می‌گیرد.

در سال ۱۳۷۱، علی‌اکبر ولایتی همراه با چند تن از استادان پزشکی مرکزِ تحقیقات سل و بیماری‌های ریوی را در این محل تاسیس کرد. در سال ۱۳۷۷ با ادغام این مرکز با بیمارستان مسیح دانشوری، «مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانیِ سل و بیماری‌های ریویِ دکتر مسیح دانشوری»، پایه‌گذاری می‌شود.