لوسیل گریر در نشریه آمریکایی دیپلمات نوشت: فرمانده نیروی دریایی ایران در تاریخ ۳۰ نوامبر اعلام کرد که کشورش در اواخر ماه دسامبر مانور‌های نظامی مشترکی را با چین و روسیه در نزدیکی تنگه هرمز برگزار خواهد کرد.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: دولت‌های روسیه و چین در بیانیه‌های خود هدف از انجام این مانور‌های مشترک را آماده کردن نیرو‌های خود برای عملیات‌های ضد تروریسم و ضد راهزنی اعلام کرده اند. فرمانده نیروی دریایی ایران اشاره کرده است که این مانور پیام صریحی را به بقیه دنیا ارسال خواهد کرد.
اما بدون تردید متحد شدن سه رقیب اصلی آمریکا در مهم‌ترین آبراهه استراتژیک دنیا موجب افزایش نگرانی واشنگتن خواهد شد. روسیه همیشه نقش فعالی در مسائل خاورمیانه ایفا کرده است. اما چینی‌ها معمولا از دخالت در اوضاع منطقه پرهیز کرده اند. سیاست مداران آمریکایی چه برداشتی باید در مورد مشارکت چین در مانور‌های نظامی در خلیج عمان داشته باشند؟
چین به عنوان یک ابرقدرت نوظهور در دنیا محسوب می‌شود. پکن در حال حاضر به دنبال دفاع کردن از منافع خود در خاورمیانه است. اگرچه چینی‌ها گام استراتژیک جدید خود را تحت عنوان «مقابله با راهزنی» بر می‌دارند، اما در واقعیت به چندین هدف استراتژیک خود در خاورمیانه دست پیدا خواهند کرد.
مهم‌ترین اولویت پکن در شرایط کنونی مدرن کردن ارتش خود به ویژه نیروی دریایی است. چین بعد از پایان جنگ سرد با چالش‌های استراتژیک جدیدی روبرو شد. به همین خاطر توسعه یک نیروی دریایی قدرتمند اهمیت بالایی پیدا کرده است. چین اولین ناو هواپیمابر خود را در کنار سه ناو هجومی آبی-خاکی، ۲۵ ناو نابودگر، ۴۲ ناوچه محافظت و ۶۰ زیردریایی به نیروی دریایی تحویل داد. در حال حاضر ۱۳۳ هزار پرسنل نظامی در نیروی دریایی این کشور حضور دارند.
اما راه اندازی پایگاه نظامی در سواحل جیبوتی را می‌توان جاه طلبانه‌ترین گام چین در جهت گسترش نفوذ خود در آب‌های بین المللی توصیف کرد. این پایگاه بر تنگه استراتزیک باب المندب و خلیج عدن تسلط دارد. مطابق با اظهارات مقامات دولت چین و کارشناسان نظامی چینی، این پایگاه رسما به عنوان یک پشتیبانی لجستیک برای ماموریت‌های ضد راهزنی نیروی دریایی چین عمل می‌کند.
البته چینی‌ها نگرانی‌های مشروعی در مورد راهزنی دارند. افزایش حملات راهزنی در شاخ آفریقا موجب نگرانی کشور‌های مختلف در سرتاسر دنیا شده است. چین در حال حاضر بزرگترین صادرکننده محموله‌های کانتینری است و آمریکا در رتبه دوم قرار دارد. راهزنی تقریبا ۹۰ درصد آب‌های آزاد در دنیا را تحت تاثیر قرار داده است و میتواند هزینه قابل توجهی به پکن تحمیل کنکد.
چین از سال ۲۰۰۹ در بسیاری از ماموریت‌های چند جانبه مشترک برای نگه بانی از آب‌های آفریقای شرقی مشارکت داشته است. پایگاه نظامی دریایی در بندر جیبوتی نیز در راستای گسترش این ماموریت‌ها تاسیس شد. البته باید اشاره کنیم که حضور یک پایگاه نظامی در جیبوتی موضوع غیر عادی نیست. آمریکا، فرانسه، ایتالیا، ژاپن و اتحادیه اروپا نیز در این منطقه پایگاه نظامی دارند.
اما مقامات آمریکایی تردید دارند که تنها هدف چین از تاسیس این پایگاه نظامی انجام ماموریت‌های ضد راهزنی بوده است. در سال ۲۰۱۸ آمریکا چین را متهم به نشانه گرفتن لیزر به سمت جنگنده‌های امریکایی در جیبوتی کرد. علاوه بر این، نگرانی‌هایی در مورد سرمایه گذاری اقتصادی چین در منطقه وجود دارد.
البته دلایل دیگری را نیز می‌توان برای راه اندازی این پایگاه نظامی متصور شد. برای مثال، پکن میتواند در شرایط اضطراری از این نقطه برای تخلیه شهروندان چینی مشغول در خاورمیانه استفاده کند که نمونه آن را در لیبی و یمن مشاهده کرده ایم. پیش بینی می‌شود که تعداد نیرو‌های کار چینی در خاورمیانه هم زمان با اجرای ابتکار یک کمربند، یک جاده افزایش پیدا کند. تحلیلگران چینی پیش بینی می‌کنند که چین ناوگان دریایی ضد راهزنی خود را به مانور‌های مشترک این ماه اعزام خواهد کرد.
مانور‌های نظامی مشترک با ایران و روسیه به چین اجازه خواهد داد که در کنار تمرین کردن ماوریت‌های ضد راهزنی قدرت نظامی خود در یکی از مناقط استراتژیک مهم در دنیا را به نمایش بگذارد. در حاضر حاضر چین بزرگترین وارد کننده محصولات پتروشیمی است و تقریبا نیمی از نفت خود را از خاورمیانه دریافت می‌کند. در نتیجه، منابع انرژی خاورمیانه به عنوان یکی از اولویت‌های امنیت ملی پکن در نظر گرفته می‌شود.
اما این معملای نظامی میتواند جنبه تجاری نیز داشته باشد. بعد از آنکه اولین بار در ماه اکتبر گزارش‌هایی در مورد مانور‌های سه جانبه منتشر شد، چینی‌ها امیدوار شدند که از این فرصت برای فروش تسلیحات خود به مشتری‌های جدید استفاده کنند. البته پکن در آینده نزدیک نمیتواند جایگاه آمریکا به عنوان بزرگترین تامین کننده تسلیحات جنگی در خاورمیانه را پر کند. اما کشور‌های خاورمیانه خرید سلاح از چین را به عنوان ابزاری برای اعمال فشار به واشنگتن تصور می‌کنند. در سال ۱۹۸۷ بعد از آنکه آمریکا درخواست‌های عربستان برای فروش جنگنده‌های اف-۱۵ را رد کرد، سعودی‌ها قرادادی را برای خرید موشک‌های بالستیک میان برد با پکن امضا کردند.
چین یکی از تامین کنندگان اصلی سلاح برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. ایران در سال‌های گذشته به خاطر تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل از خرید سلاح محروم شده بود. دو طرف در سال‌های گذشته به شرکای نزدیکی در خاورمیانه تبدیل شده اند، اگرچه هر دو در سطح بین المللی نسبتا منزوی هستند. چین به عنوان مهم‌ترین شریک تجاری ایران نیز در نظر گرفته می‌شود.
مشارکت چین در مانور‌های نظامی خلیج فارس با استراتژی کلی آن‌ها سازگاری دارد. این همکاری میتواند در شرایط کنونی تا حدودی فشار‌های بین المللی و منطقه‌ای علیه تهران را کاهش دهد. ایران در هفته‌های گذشته ناآرامی‌های بی سابقه‌ای را تجربه کرده است و از لحاظ اقتصادی در وضعیت بحرانی قرار دارد. این مانور نظامی اهمیت بالایی برای بقای رژیم جمهوری اسلامی خواهد داشت.
تهران و پکن می‌توانند از مسئله راهزنی برای توجیه همکاری‌های نظامی خود در آب‌های منطقه استفاده کنند، زیرا کشتی‌های هر دو کشور در سال‌های گذشته قربانی حملات راهزن‌ها شده بودند. چین هم زمان میتواند به اهداف دیگر خود شامل محافظت از منافع تجاری، فروش اسلحه و بهبود روابط دوجانبه با ایران نیز دست پیدا کند.
بدون تردید هدف چین از این عملیات مشترک تقابل مستقیم با ارتش آمریکا در خاورمیانه نیست. چینی‌ها می‌دانند که شانسی در مقابل آمریکا ندارند. علاوه بر این، حضور آمریکا میتواند به تقویت امنیت منطقه کمک کند. با وجود این، سیاست مداران آمریکا باید به دنبال راهکاری برای افزایش نفوذ پکن در خاورمیانه باشند.
