خبر تخریب بخشی از حیاط "کافه نادری"، از شب گذشته (۱۵آذر) موجی از نگرانی را در میان شهروندان ایجاد کرد، اما با واکنش به موقع شهرداری و میراث فرهنگی، قرار نیست اتفاق تلخی برای یک از نوستالژی‌ترین مکان‌های تهران بیفتد.
با انتشار این خبر، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران شبانه با یگان میراث‌فرهنگی هماهنگ کرد تا به طور مرتب به این بنا سرکشی و کوچکترین اقدامی را گزارش کنند.
حتی «علی اعطا»، سخنگوی شورای شهر تهران نیز بعد از شنیدن این خبر، در کانال اطلاع‌رسانی‌اش نوشت: اخباری مبنی بر خطر تخریب دیوار کافه نادری در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است. با شهردار منطقه صحبت کردم. گفت نیروهای شهرداری مستقرند، یگان میراث هم قرار است مستقر شود. خود شهردارِ منطقه هم امشب کشیک است و مراقبت می‌کند. گفتم به محض کوچکترین مساله‌ای، به من اطلاع دهند.
البته در این میان صحبت‌هایی از کشف یک سند مبنی بر مالکیت ساختمان جنوبیِ هتل نادری به میان آمد که پای ستاد فرمان امام (ره) را پیش می‌کشید.
این جنب‌وجوش برای جلوگیری از هر نوع تخریب در یکی از قدیمی‌ترین ونوستالژی‌ترین کافه‌های تهران به عنوان "تنها کافه ثبت ملی شده در پایتخت" ادامه داشت تا اینکه صبح پنج‌شنبه (۱۶ آذر) رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران شخصا از هتل و کافه نادری بازدید کرد.
کارکرد بنای تاریخی مهم است نه مالک آن
خسروآبادی بعد از این بازدید انجام هر نوع عملیات عمرانی در ضلع جنوبی، شرقی یا غربی هتل نادری را رد می‌کند و می‌گوید: از شب گذشته، یگان حفاظت میراث فرهنگی و شهربانی شهرداری در این منطقه مستقر شده‌اند، اما هیچ عملیات عمرانی یا تمهیدی در این فضا نیست که نشان دهد می‌خواهند فعالیت عمرانی انجام دهند، اما من در کافه نادری تلفنی با نماینده‌ی مالک صحبت کردم و گفتم «عملا می‌گوئیم هر اقدامی که بخواهند انجام دهند منع قانونی دارد، اگر هم قرار بر انجام هر طرحِ بهسازی یا مرمت در محوطه باشد، باید با میراث فرهنگی هماهنگی کنند.
وی تاکید می‌کند: اداره‌کل ثبت آثار تاریخی باید نسبت به تفکیک مکان‌هایی که ثبت ملی شده یا واجد ارزش هستند، حساسیت ویژه‌ای داشته باشد و قبل از هرگونه اقدام برای بحث تفکیک، با سازمان میراث هماهنگی هماهنگی کند. نباید فضایی فراهم شود که فکر کنند می‌توانند با تفکیک اقدامی انجام دهند، هرچند از نظر قانونی برای ما تفاوت چندانی ندارد مالکِ بنا یک دستگاه دولتی باشد یا نهاد عمومی یا بخش خصوصی؛ بلکه چیزی که برای ما اهمیت دارد کارکرد، کالبد و حفظ آن اثر ثبتی هست.
او با بیان اینکه طبق قانون مالک هیچ دخل و تصرفی نمی‌تواند در بنای ثبتی داشته باشد، می‌گوید: در این نوع تمهیدات، اداره‌کل ثبت یا شهرداری باید آنقدر حساسیت داشته باشد که حتی اجازه تفکیک ندهد تا به نوعی بدون دلیل ایجاد حق نشود.
خسروآبادی درباره‌ی ادعاهای مطرح شده مبنی بر وجود سند و قصد تفکیک فضا از هتل نادری، می‌گوید: هرچند سندی از این ادعا نداریم، اما می‌گویند کسی به آن‌ها اجازه تفکیک داده است، با این وجود می‌توان از مطرح شدن چنین اظهاراتی پیشگیری کرد.
وی با تاکید بر اینکه میراث فرهنگی نسبت به تفکیک زمین‌هایی که در عرصه‌ی پلاک‌های ثبت ملی شده قرار دارند، با حساسیت بیشتری برخورد می‌کند، ادامه می‌دهد: این اقدامات برای پیشگیری است، به آن‌ها اعلام کردیم یک آجر هم نمی‌توانند تغییر دهند. هرچند اگر بخواهند در بحث بهینه‌سازیِ آنجا اقداماتی را انجام دهند، می‌توانند با ارائه طرح مرمت بعد از بررسی و تائید میراث فرهنگی کار کنند.
شهرداری به احیای شبانه کافه کمک کند
مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران، در پاسخ به تعیین عرصه و حریم برای کافه و هتل نادری می‌گوید: عرصه که قطعا مشخص شده، اما شاید حریم تعیین نشده باشد که البته در این قضیه مشکل ما، وارد شدن به عرصه‌ی هتل نادری است، نه حریم آن.
وی با اشاره به هزینه‌هایی که شهرداری تهران برای ایجاد برخی فضاهای تفرجی می‌کند، ادامه می‌دهد: وقتی چنین باغی در مرکز شهر وجود دارد و با برای بیشتر مردم حس نوستالژی دارد، قطعا واجب‌تر از جاهای دیگر است که به این محوطه کمک شود تا احیای شبانه در آن رخ دهد و کافه نادری توسعه پیدا کند.
او تاکید می‌کند: از یک سو انجام برخی اقدامات و فعالیت‌های جانبی در این مکان کمک می‌کند تا مالک و شهرداری یک طرح بهسازی برای آن ایجاد کنند و محوطه قابل استفاده شود؛ از سوی دیگر ارزش افزوده‌ای که این کار برای مالک ایجاد می‌کند، شاید آن را به نوعی از تفکیک‌سازی دور کند و در واقع می‌تواند این فرصت را فراهم کند تا میان مالک، شهرداری، میراث فرهنگی و بهره‌بردارانِ این محوطه، فرصتی برای استفاده‌ی بهینه ایجاد شود.
شهرداری به نجات درختان کافه نادری کمک کرده
علی محمد سعادتی، مدیر بافت و بناهای تاریخی تهران نیز در این زمینه به ایسنا می‌گوید: اطلاعات اولیه در این زمینه، از سوی دوستداران میراث فرهنگی مطرح شده، ما معمولا موضوعاتی را که فعالان میراث فرهنگی در قالب یک هشدار مطرح می‌کنند، یا آن‌ها را از پیش ارائه می‌دهند، پیگیری می‌کنیم که معمولا تا کنون حرف‌ها چندان بیراه نبوده‌اند.
او ادامه می‌دهد: اینکه اتفاقات مطرح‌شده در شب گذشته رخ نداده‌اند را به فال نیک می‌گیریم، اما به نظرم فعالان میراث فرهنگی در یکی دو سال اخیر باعث شده‌اند، نهادهای دولتی و عمومی سخت‌تر از گذشته به خود این فرصت را بدهند که وارد چنین آزمایش‌های اشتباهی شوند و برای تخریب بناهای تاریخی اقدام کنند.
وی با اشاره به خصوصی بودن کافه و هتل نادری، هر نوع دخالت ازسوی شهرداری در این زمینه را تقریبا غیرممکن می‌داند و می‌گوید: در یکی دو سال گذشته ما یک‌سری تسهیلات برای درختان هتل نادری که در معرض خشک شدن بودند ارائه دادیم تا حال و هوای آن فضا نیز بهتر شود، بنابراین حتما شهرداری منطقه ۱۲ تهران برنامه‌ای برای این که بخواهد در آنجا اتفاق ساختمانی یا اجرایی رخ دهد، نداشته است.
او با بیان اینکه ساختمان پشتی متعلق به ستاد فرمان است و ستاد آن فضا را به مزایده گذاشته ادامه می‌دهد: محدودیت‌ها برای یک بنای تاریخی پوشیده و پنهان نیستند، هر کسی که که در مزایده شرکت می‌کند، می‌داند محدودیت‌های مواجه با یک ساختمان ثبت شده چیست.
دستگاه‌ها بناهای تاریخی خود را به شهرداری واگذار کنند
سعادتی با اشاره به اتفاق‌های مشابهی که برای بناهای تاریخی مانند «عمارت علاءالدوله» رخ داده می‌گوید: پیشنهاد من این بود که ساختمان‌هایی در اختیار نهادهای عمومی، بنیادها و مجموعه‌های دولتی هستند که نمی‌توانند عملا بازدهی اقتصادی برای آن مجموعه‌ها داشته باشند، به گونه‌ای که خودِ بنیادها علاقه‌ای یا امکانی برای استقرار فعالیت‌ها فرهنگی و هنری در آن‌ها ندارند، بنابراین بهتر است از طریق واگذاریِ بهره‌برداری یا واگذاریِ مالکیت به شهرداری، این ساختمان‌ها را منتقل کنند.
او اضافه می‌کند: با این واگذاری شهرداری تهران می‌تواند با استقرار فعالیت‌های فرهنگی، از این ظرفیت‌های هویتی به نفع شهر و مردم استفاده کند. چون معمولا این بنیادها پلن‌ها و نگاه‌شان به دارایی‌ها، پلنِ اقتصادمحور است تا مکان را تبدیل به احسن کنند و تخریب و نوسازی انجام دهند، با وجود این محدودیت‌ها این راهکار می‌تواند به نفع شهر، مردم و آن مجموعه‌ها و ما در شهرداری باشد.
