بازسازی جاده ابریشم؛ پروژه‌ای برای تسخیر جهان

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : دولت چین قصد دارد «جاده‌ی ابریشم» را بازسازی کند؛ جاده‌ای که آسیای مرکزی را به اروپا متصل می کند. از اینرو، ناظران آن را «پروژه‌ای برای تسخیر جهان» می‌نامند.

دولت چین قصد دارد «جاده‌ی ابریشم» را بازسازی کند؛ جاده‌ای که آسیای مرکزی را به اروپا متصل می کند. تحقق این هدف مستلزم احداث شاهراه‌ها، ریل‌ها و لوله‌های نفت بسیاری خواهد بود. از اینرو، ناظران آن را «پروژه‌ای برای تسخیر جهان» می‌نامند.

مجله‌ی آلمانی «اشپیگل» در گزارشی اختصاصی به معرفی پروژه‌ی غول‌آسای دولت چین برای بازسازی «جاده‌ی تاریخی ابریشم» پرداخته و آن را تلاشی برای «تسخیر جهان» نامیده است.

در این گزارش آمده که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری ۶۳ ساله‌ی چین و دبیرکل حزب کمونیست این کشور، قصد دارد اسطوره‌ای را زنده کند و «جاده‌ی ابریشم تازه‌ای» بسازد. این جاده در امتداد جاده‌ی ابریشم تاریخی ساخته خواهد شد که زمانی بزرگ‌ترین راه تجاری جهان بود.

مدت‌هاست که رئیس‌جمهوری چین در سخنانش بارها به این پروژه‌ اشاره می‌کند و از «یک خط کمربندی و یک جاده» سخن می‌گوید. این پروژه‌ای غول‌آسا خواهد بود که حدود ۶۰ کشور در آن شرکت خواهند داشت، یعنی نیمی از جمعیت زمین.

در این چارچوب، دولت چین نه تنها قصد دارد یک مسیر تجاری بسازد، بلکه می‌خواهد زیرساخت‌های خود را در ابعادی بزرگ گسترش دهد. بدین‌منظور پکن یک بودجه ۴۰ میلیارد دلاری فراهم کرده است. این پول صرف احداث اتوبان‌ها، خطوط آهن، لوله‌های نفت و گاز و بنادری از لیتوانی تا شاخ آفریقا، از سری‌لانکا تا اسرائیل، و از پاکستان تا ایران خواهد شد. دو خط آهن نیز به آلمان کشیده می شود: از شن‌ژو به هامبورگ و از چونگ‌کینگ به دویسبورگ.

تأسیس بانکی جداگانه

پکن به منظور تأمین مالی این پروژه‌ی غول‌آسا به تأسیس یک مؤسسه‌ی مالی اقدام کرده است که «بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت‌های آسیا» (AIIB) نام دارد. رئیس‌جمهوری کنونی چین سال‌ها از این موضوع رنج می‌برد که واشنگتن به کشورش اجازه نمی‌داد در سازمان‌های بین‌المللی مانند بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول حرفی برای گفتن داشته باشد.

به همین دلیل در ژوئن سال ۲۰۱۵ بر خلاف خواست و اراده‌ی ایالات متحده آمریکا، ۵۷ کشور طرح تأسیس بانک یادشده را امضاء کردند که در میان آنها بریتانیا، فرانسه و آلمان هم به چشم می‌خوردند. در واقع، هر گاه چینی‌ها پروژه‌ی بزرگی را تدارک می‌بینند، هر کشوری مایل است در آن سهیم باشد.

اما پرسش اصلی آن است که هدف چین از بازسازی جاده‌ی ابریشم چیست؟ آیا رهبران این کشور می‌خواهند همسایگان دور و نزدیک چین را به هم مرتبط سازند و آنطور که تبلیغات رسمی این کشور می‌گوید: جهان را به هم نزدیک‌تر کنند؟ آیا شرکت‌های چینی به جهانی شدن (گلوبالیزاسیون) نیازمندند تا به اقتصاد خودشان که در حال درجا زدن است تکانی بدهند و راه‌های صادراتی تازه‌ای برای مازاد تولید کالاهای خود بیابند و راه‌های وارداتی نفتی به کشور خود را تضمین کنند؟ یا پکن تلاش می‌کند سیطره‌ی سیاسی غرب را درهم بشکند و برنامه‌ای برای تسخیر جهان دارد؟

طرح‌های بلندپروازانه

هم اکنون در کاشغر مهندسانی به سفارش چین مشغول کار بر روی پروژه‌ی بزرگی هستند. قرار است در آنجا کریدوری اقتصادی ایجاد گردد. جاده‌ای کوهستانی به پاکستان در این منطقه ساخته خواهد شد که قرار است از گردنه­ خونجراب عبور کند و به بندر قوادار در دریای عرب منتهی گردد.

روی میز کار مهندسان نقشه‌هایی به چشم می‌خورد که از خطوط آهن بلندپروازانه‌ و ماجراجویانه‌ای به قرقیزستان و قزاقستان حکایت می‌کنند. این از نظر فنی چالش بزرگی است. اما از زمانی که چینی‌ها موفق شدند خط آهنی به مسیر تبت در ارتفاعات ۵ هزار متری بسازند، همه چیز ممکن به نظر می‌رسد.

از هم‌اکنون می‌توان دید که رهبران حزب کمونیست چین در راه‌های ترانزیتی در مسیر آسیای مرکزی و مناطق اقتصادی تازه، پول هنگفتی سرمایه‌گذاری می‌کنند. استاندارد زندگی مردم کاشغر بالا رفته است و در اورومچی مرکز این ایالت، دو پارک فن‌آوری مدرن که از مشوق‌های مالیاتی برخوردارند، توانسته‌اند فرصت‌های شغلی زیادی ایجاد کنند. در منطقه‌ی خودمختار «شین‌جینگ» نرخ رشد اقتصادی به ۹ درصد رسیده است که از هر منطقه ای در چین بالاتر است.

ناخشنودی به‌رغم افزایش رفاه

پکن انتظار دارد که مردم منطقه به خاطر این رفاه سپاسگزار باشند، ولی سخت اشتباه می‌کند. زیرا برای اکثر مردم اویغور یک چیز مهم‌تر از بالا رفتن کمیت کالاهاست. آنان از دولت چین انتظار دارند که نسبت به اویغورها و دین اسلام رفتار احترام‌آمیزی داشته باشد.

اگر چه نخبگان سیاسی و اقتصادی از کمک‌های مالی پکن و فرصت‌های به دست آمده استقبال می‌کنند، اما جمعیت محلی در شین‌جیانگ جاده‌ی تازه‌ی ابریشم را با بدبینی می‌نگرند و بیم آن دارند که نفوذ چینی‌های «هان» در منطقه افزایش یابد.

در حال حاضر دو شرکت هوایی از ارومچی به بزرگ‌ترین شهر قزاقستان یعنی آلماتی پروازهای منظم دارند. از راه زمینی هم خطوط آهن و جاده‌های تازه این دو شهر میلیونی را که با هم ۱۵۰۰ کیلومتر فاصله دارند، به یکدیگر وصل می‌کنند. قرار است در مناطق مرزی این بخش یک منطقه‌ی تجارت آزاد مشترک ایجاد گردد.

قرقیزستان در استراتژی جاده‌ی ابریشم برای رهبران چین نقشی کانونی بازی می‌کند. تصادفی نیست که رئیس‌جمهوری چین در سپتامبر ۲۰۱۳ در سفر به این کشور و در دیدار با همتای قرقیز خود- «نصرت‌الله نظربایف»- از «پروژه‌ای بزرگ» سخن گفت.
نظربایف نیز شادمانی خود را از سخنان رهبر چین پنهان نکرد. وزیر راه و ترابری قرقیزستان نیز تصریح کرد که کشور او در پنج سال آینده چند میلیارد دلار صرف نوسازی قطارها و خطوط آهن خواهد کرد.