ضرب‌المثل‌هایی که کار دست سیاستمداران داد!

اما پیش از این نیز استفاده از ضرب المثل های فارسی توسط سیاسیون موجب حواشی جالبی در رسانه ها شده است.

علی لاریجانی

رئیس مجلس شورای اسلامی یکی از افرادی است که از ضرب‌المثل‌ها استفاده زیادی می‌کند تا جایی که گاهی اوقات خود ضرب‌المثل‌ساز می‌شود! 
«هیچ آدم عاقلی در غلتان نمی‌دهد که آبنبات بگیرد.» این جمله شاید مشهورترین جمله لاریجانی درباره مذاکرات هسته‌ای بوده که بیش از یک دهه از عمر آن می‌گذرد؛ اما هنوز در ادبیات سیاسی ما استفاده می‌شود. لاریجانی هنوز هم معتقد است که کشور در دوران تعلیق، در غلتان داده و آبنبات چوبی گرفته است!
«با نشان دادن لولوی شورای امنیت، مردم ایران رو به قبله نمی‌شوند.» فهم این جمله برای فارسی‌زبانان خیلی مشکل نبود؛ اما مترجمان غربی با دشواری روبه‌رو کرد! نیوزویك در ترجمه این جمله نوشت: «علی لاریجانی گفته است كه اگر شورای امنیت مثل موجوداتی كه بچه ها را می ترسانند ظاهر شود، مردم ایران به سوی قبله مسلمانان جهان دراز نمی كشند.»
نشریه اسپانیایی ال پائیس اینگونه سخنان رئیس‌ مجلس را ترجمه کرد: «علی لاریجانی گفت كه اگر شورای امنیت چیز ترسناكی را هم به ایرانیان نشان دهد، باز هم مردم ایران به سوی عربستان سعودی نمی خوابند.» نشریه فرانسوی اومانیته هم نوشت: «علی لاریجانی گفت كه دراز كشیدن ایرانیان به سوی مركز اعتقادات مسلمانان بستگی به این دارد كه آنها از موجودات افسانه ای بترسند، این یك داستان ایرانی است.»
«طرف غربی میدان مذاکرات را با میدان تره بار اشتباه گرفته است، میدان مذاکرات، میدان گفتگو است نه میدان رفتارهای تاجر مآبانه.» این از آخرین اظهارنظرهای کنایه‌آمیز لاریجانی بوده که سوژه طنز بسیاری از رسانه‌های داخلی هم شده است.  
لاریجانی در کنگره بین المللی هم اندیشی میهمانان خارجی در سی و ششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی این ضرب‌المثل را بیان کرد و گفت: «مذاکرات هسته ای مفید است و می تواند سوء تفاهمات را رفع کند اما عده ای رفتار تاجر مآبانه دارند و دنبال چانه زنی هستند.» درواقع منظور وی از از این گفته این بوده است که ایران محل زورآزمایی دولت‌های غربی و در راس آن آمریکا نیست که به جای آن از اصطلاح «بازار میوه‌وتره‌بار» استفاده کرده است.

محمود احمدی‌نژاد

رئیس‌جمهور سابق کشور هم از کسانی است که ضرب‌المثل‌ها و سخنانش هم سوژه رسانه‌های داخلی بود هم برای مترجمان غربی دردسرآفرین بود! روش ترجمه برخی جمله‌های آقای رئیس‌جمهور گاه عجیب و گاه خنده‌دار است. 
«آمریكا بدونه اون ممه رو لولو برد.» روزنامه اتریشی آستریا تودی در ترجمه این جملات نوشت: «ایران آمریكا را به حمله جنسیتی به زنان ایرانیان متهم نموده و عنوان كرده اینها در ایران متعلق به LOO LOO ها میباشد كه موجوداتی تخیلی هستند.» 
یا جملات دیگری نظیر: «غرب دست از بچه بازی بردارد و با دم شیر بازی نكند.» یکی دیگر از این جملات حاشیه ساز بود. لوماتن ترجمه این عبارت را چنین نقل كرد: «احمدی نژاد گفت كه غرب دست از لجاجت و تجاوز به كودكان بردارد و با شیرها بازی نكند.» نشریه اسپانیایی ال پائیس هم نوشت: « رئیس جمهور ایران غرب را متهم به كودك آزاری كرد و گفت كه شورای امنیت نباید با شیرها بازی كند.» نشریه لا كرودونیای ایتالیا نیز اینگونه سخنان احمدی‌نژاد را ترجمه کرد: «احمدی نژاد به غربی ها هشدار داد كه نباید با لجبازی به كودكان تجاوز كنند و شیرها را بكشند.»

حسن روحانی

«حسن روحانی» هم از آغاز دوره ریاست جمهوری‌اش در سخنانش اشعار و ضرب‌المثل‌ها را به کار برده است. یکی از مشهورترین آن‌ها ضرب‌المثلی است که خطاب به «فرید زکریا» تحلیلگر واشنگتن‌پست بیان کرده است. زکریا اینگونه گفت‌وگویش با روحانی را نقل می‌کند: «من از روحانی پرسیدم که محدوده‌های همکاری مشترک در این زمینه‌ها به فرض آنکه توافق هسته‌ای حاصل آمده باشد را توضیح دهد، وی در پاسخ به یک ضرب‌المثل ایرانی اشاره کرد با این مضمون «اول از بچه‌ای که داری مراقبت کن و بعداً به فکر بچه‌ای دیگر باش» (همین را که زاییده‌ای فعلاً بزرگ کن تا بعد!) فعلاً همه همکاری‌ها منوط به توافق هسته‌ای است.» 
البته روحانی علاوه بر ضرب‌المثل از اشعار هم استفاده می‌کند. وی رویکرد دولت یازدهم در سیاست خارجی را اینگونه تعبیر کرد: «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است/ با دوستان مروت، با دشمنان مدارا» 

آلن ایر

«آلن ایر»، سخنگوی فارسی‌زبان ایالات متحده آمریکا هم از ضرب‌المثل‌ها به‌جا و گاهی بیجا استفاده می‌کند و البته هر موقع در فهم آن‌ها دچار مشکل شود، از دوستان ایرانی خود کمک می‌گیرد. نمونه آن ضرب‌المثلی است که وی در بحبوحه مذاکرات با آن مواجه شد و در صفحه فیسبوکش آن را به اشتراک گذاشت: «سلام از شهر نیویورک و خسته نباشید! پوزش می‌خواهم، سوالی کوچک دارم. منظور و کاربرد اصطلاح "وسط دعوا نرخ تعیین کردن" چه است؟» جواب کاربران ایرانی به پرسش آقای سخنگو جالب است.
کاربران ایرانی فیسبوک پاسخ‌های جالبی به  را داده‌اند. یکی از کاربران نوشته است: «یعنی یه عمری سر تعداد سانتریفیوژها در حال بحث باشی و به توافق نرسی، بعد پای داعش رو بکشی وسط...» یزدانی دیگر کابر هم اینگونه با کنایه جواب او را می‌دهد: «این اصطلاح به دردتون نمی خوره شما «تفرقه بنداز و حکومت کن» رو یاد بگیرین کاربردش براتون بیشتره!» کاربری با عنوان جهانگیری هم به طنز می‌‌نویسد: «آلن جان این اصطلاح مصداق کار الان شماست. وسط مذاکره پاشدی اومدی زبانتو تقویت کنی. پاشو برو سر کار برادر من»

البته ایر، خود هم در تبیین بسیاری از مسائل از ضرب‌المثل‌های ایرانی استفاده می‌کند:

«با یک گل بهار نمی‌شود» این ضرب المثل را درباره دیدار وزرای امور خارجه آقایان کری و ظریف به کار می‌برد:« ما خوشحالیم که آقایان کری و ظریف به ادامۀ این روند، درجهت حصول پیشرفت ملموس در مورد فروکش کردن نگرانی‌های جامعه جهانی نسبت به برنامۀ هسته‌ای ایران، موافقت کردند. اما به قول معروف با یک گل بهار نمی‌شود.»

«از بین بردن بدگمانی‌ها خم رنگ‌رزی نیست» این ضرب‌المثل را هم درباره حل مسائل هسته‌ای کشور استفاده می‌کند: «رئیس جمهوری ما آقای اوباما هفته پیش در سخنرانی‌اش در مجمع عمومی گفت که شک‌، تردید و سوءظن در هر دو طرف هست و از بین بردن این بدگمانی‌ها کار «خم رنگ رزی» نیست.»

و عجیب‌تر از همه این ضرب‌المثل‌ها جمله‌ای است که وی در صفحه توئیترش نوشته است: «کوروش آسوده بخواب که ما بیداریم!»