قسمت ۸/ اعتمادالسلطنه ریاست وزارت انطباعات را به پدرم داد

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ کار مهم دولتی اعتمادالسلطنه اداره‌ی روزنامه بود، پوشیده نیست که در ایران روزنامه‌ای که مرتب و مستمر منتشر شده باشد از تاسیسات میرزا تقی‌خان امیرنظام است و مقصود او این بود که رجال و مستخدمین دولت از امور مملکت و دنیا آگاه شوند و چشم و گوش‌شان باز باشد و از این رو خریداری روزنامه را برای امنای دولت اجباری قرار داده بود.

وقتی که محمدحسن‌خان یعنی اعتمادالسلطنه پا به عرصه‌ گذاشت روزنامه و متفرعات آن‌که جمعا دارالطباعه خوانده می‌شد در اداره‌ی مرحوم علیقلی‌میرزای اعتضادالسلطنه وزیر علوم بود. برای این‌که محمدحسن‌خان شغلی داشته باشد دارالطباعه را شاه از اعتضادالسلطنه گرفته به او سپرد و اعتمادالسلطنه پس از آن‌که پدرم را نزد خود جلب نمود انشاء روزنامه را به او تفویض کرد و برای آن‌که شئونات خویش را زیاد کند دارالطباعه را کم‌کم اداره‌ی انطباعات و عاقبت وزارت انطباعات نامید و ریاست آن را به پدرم داد.

روزنامه‌ی آن زمان منحصر بود به یک ورقه‌ی رسمی که اعتمادالسلطنه آن را روزنامه‌ی «ایران» نامید. پس از چندی به راهنمایی پدرم یک روزنامه‌ی غیررسمی هم تاسیس کرد موسوم به «اطلاع» که مشتمل بر اخبار خارجه و متفرقه و مقالات سودمند بود. مندرجات این روزنامه‌ها را شاه شخصا تحت نظر داشت و پیش از آن‌که چاپ شود تماما می‌خواند و هرچه را مقتضی می‌دانست حذف می‌کرد یا بر طبق نظر خود تغییر و تبدیل می‌داد و من از مسوّده‌های اخبار روزنامه که ناصرالدین‌شاه به خط خود در آن‌ها قلم بوده است هنوز دارم.

ادامه دارد...

منبع: خاطرات محمدعلی فروغی به همراه یادداشت‌های روزانه از سال‌های ۱۲۹۳ تا ۱۳۲۰، به خواستاری ایرج افشار، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: سخن، چاپ سوم، ۱۳۹۸، صص ۲۲ و ۲۳، (رساله‌ در سرگذشت خود و پدر).