برای ساخت تونل کندوان چقدر پول و چقدر دینامیت مصرف شد؟

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ روز سه‌شنبه ۲۷ اردی‌بهشت ۱۳۱۷ تونل کندوان به دست رضاشاه گشایش یافت. ساختمان این تونل ۳ سال به طول انجامید و در کل مبلغ ۲ میلیون و ۴۸۵ هزار و ۳۴۰ تومان خرج برداشت. در ادامه گزارش روزنامه اطلاعات در این باره را که همان روز منتشر شد می‌خوانید:

امروز [سه‌شنبه ۲۷ اردی‌بهشت ۱۳۱۷] در یکی از زوایای مرتفع‌ترین کوه راه مخصوص که سه هزار و سی متر ارتفاع دارد، آئین باشکوه گشایش تونل کندوان اجرا گردید.

این تونل در شکم همین کوه باز شده و بزرگ‌ترین تونلی است که در دنیا برای جاده شوسه ساخته شده است.

کی به خاطر می‌آورد که این کوه‌های عظیم در دل خود راه باز کنند و مردم تهران را در نزدیک‌ترین وقت به دریای خزر راه دهند!

نه فقط از قوه مخیله هرکس خارج بود و به تصور نمی‌گنجید که این کوه‌ها روزی از هم شکافته و راه باز خواهند کرد، بلکه در آن روز که مهندسین و متخصصین با هواپیما در قله این کوه‌ها پرواز می‌کردند تا نقشه‌برداری کنند، ایجاد یک چنین راهی را غیرممکن می‌دانستند.

و امروز راه مخصوص یکی از قشنگ‌ترین و خوش‌منظرترین راه‌های ایران و یکی از راه‌های کم‌نظیر عالم از حیث طبیعت و صنعت به شمار می‌آید.

دهانه شمالی تونل از پارچه سه‌رنگ زینت یافته و نوار باریک سه‌رنگی نیز در دو طرف دهانه تونل بسته شده بود.

محوطه جلوی تونل حالت همیشگی خود را از دست داده وضعیت خاصی به خود گرفته بود، یک طرف پوش مخصوص سلطنتی و بر کنار آن پوش دیگری برای توقف مدعوین برپا شده بود. سمت دیگر این محوطه یک گروهان پیاده‌نظام صف بسته و انتظار تشریف‌فرمایی ذات شاهنشاهی را داشتند. مهندسین و کارکنان تونل نیز با ذوق و شوق زیادی در رفت و آمد بودند.

از ساعت هشت و نیم صبح هیأت دولت، هیأت‌رئیسه مجلس شورای ملی، افسران ارشد و روسای بنگاه‌های ملی که شب در گچ‌سر اقامت نموده و یا مستقیم از تهران حرکت نموده بودند به تدریج در آن‌جا حضور یافتند.

ساعت ۹ و چهل دقیقه موکب مبارک شاهنشاهی و والاحضرت همایون ولایتعهد در محوطه تونل جلوی افسران ارشد نزول اجلال فرمودند.

ذات شاهانه از جلوی صف افسران و گروهان که مراسم احترام بجای آوردند عبور فرموده جلوی هیأت دولت و سایر مدعوین تشریف‌فرما گردیدند.

فریاد «زنده باد شاهنشاه» نظامیان که بلافاصله پس از فرمایش ملوکانه به گروهان «خوش باشید»، بلند شد در آن فضا و در کوه‌های کندوان طنین انداخت و تاثیر عمیقی در روح کسانی که افتخار دیدن این آئین باشکوه را داشتند. نمود.

اعلیحضرت همایون شاهنشاهی خیلی بشاش و مسرور بودند، خوش‌وقت بودند که نتایج زحمات و مجاهدت‌های خود را یکی پس از دیگری مشاهده می‌فرمایند.

این مسرت و خوش‌وقتی را شاهنشاه بزرگ هنگامی که قیچی طلا را در دست مبارک گرفته و نوار سه رنگ را قطع می‌نمودند ابراز فرمودند.

اعلیحضرت همایون شاهنشاهی پس از چند دقیقه توقف اجازه گشایش تونل را صادر فرمودند. بدوا آقای وزیر طرق [مجید آهی] گزارش زیر را به عرض رسانید:

گزارش وزیر طرق به پیشگاه ملوکانه

پس از تقدیم عرایض تبریک و سپاس‌گزاری عموم خدمت‌گزاران وزارت طرق از توجهات خاصه ملوکانه چاکر اجازه می‌خواهد گزارش اتمام تونل را به عرض پیشگاه مبارک برساند.

تونل کندوان که به نیروی اراده اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در دل این کوه شکافته و ساخته شده است یکی از بزرگ‌ترین و مرتفع‌ترین تونل‌هایی‌ست که در دنیا برای عبور جاده شوسه تاکنون احداث گردیده – گردنه کندوان در ارتفاع ۳۰۳۰ متر از سطح دریا واقع شده و تونل در ارتفاع ۲۷۰۰ متر از درون کوه عبور نموده تقریبا ۱۳ کیلومتر از طول مشکل‌ترین قسمت جاده که در حدود پنج ماه و نیم در سال مستور از برف می‌باشد، کاسته است.

طول تونل ۱۸۸۳.۸۰ متر می‌باشد که برای ساختمان آن مدت ۳ سال وقت صرف گردیده به این معنی که در اردی‌بهشت ماه ۱۳۱۴ شروع و در اردی‌بهشت ماه ۱۳۱۷ خاتمه یافته است.

در عرض این مدت ۹۰ هزار مترمکعب سنگ و خاک کنده و از تونل خارج گردیده و برای کندن قسمت‌های سنگی در حدود ۴۶۴۰۰ کیلوگرم دینامیت مصرف شده است.

طاق تونل به استثنای قسمتی که طبیعتا از سنگ می‌باشد در قسمت مهم آن از سنگ و ملات سیمان ساخته شده و برای این منظور ۲۲.۷۰۰ مترمکعب سنگ و ۵.۸۵۰ تن سیمان به کار رفته است.

جمع هزینه‌ ساختمان آن ۲۴.۸۵۳.۴۰۰ ریال [برابر با ۲ میلیون و ۴۸۵ هزار و ۳۴۰ تومان] می‌باشد.

چون این قسمت کوه از طبقات مختلف گچی و مقدار زیادی آب در آن جمع می‌شود ساختمان تونل در آن دچار اشکال خاصی بود ولی به وسیله زهکشی و مجرای مخصوص که از دو طرف ساخته شده اکنون آب‌های اصلی از دو دهانه شمالی و جنوبی تونل خارج می‌شود.

بر حسب امر مطاع مبارک مقرر است برای جلوگیری از سقوط بهمن گالری در این دهانه شمالی ساخته شود که به زودی شروع و انجام خواهد شد.

مستدعی است برای میمنت و شگون اجازه عبور نوار سه رنگ را به دست مبارک قطع و به تونل نزول اجلال فرمایند.

پس از عرض این گزارش که برابر پوش سلطنتی به حضور شاهنشاهی معروض گردید، ذات مبارک به جلوی تونل تشریف‌فرما شدند و با ابراز مسرت و خوش‌وقتی نوار سه‌رنگ را قطع فرمودند و در همین موقع فریاد «زنده باد شاهنشاه» و کف زدن حضار بلند شد و اتومبیل سلطنتی به دهانه تونل وارد گردید و اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و والاحضرت ولایتعهد در اتومبیل قرار گرفتند و آقای وزیر طرق نیز برای عرض گزارش تونل حسب‌الامر در ملازمت شاهانه قرار گرفته و شاهنشاه به داخل تونل نزول اجلال فرمودند و سایر ملتزمین و مدعوین نیز در التزام همایونی حرکت کردند.

در دهانه جنوبی تونل ذات شاهانه از اتومبیل پیاده شدند و دهانه تونل را بازدید فرموده و برای نگاهبانی تونل و محل ساختمان نگاهبان اوامری صادر فرمودند و نسبت به ساختن قسمت‌هایی که از بهمن جلوگیری نماید نیز گزارش به عرض شاهانه رسید.

اعلیحضرت همایون شاهنشاهی، آقای وزیر طرق را مورد مرحمت و تفقد ملوکانه قرار داده ابراز رضایت و مسرت فرموده و به ایشان دست دادند سپس موکب مبارک به گچ‌سر تشریف‌فرما گردیدند.

ساختمان‌های جدید گچ‌سر از نظر شاهانه گذشت و پس از بازدید قسمت‌های ساختمانی آن‌جا و صدور دستورهای لازم به عمارت سلطنتی نزول اجلال فرمودند.

۲ ساعت و نیم بعدازظهر موکب ملوکانه از گچ‌سر عزیمت و ساعت چهار و نیم بعدازظهر به پای‌تخت نزول اجلال فرمودند.