پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : «انتخاب» اسناد ویکی لیکس در رابطه با ایران را که متعلق به سال های ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۹ است، را به صورت روزانه و به منظور آگاهی مخاطبان نسبت به تحولات و اتفاقات گذشته، منتشرمی کند.
سرویس تاریخ «انتخاب»: سفارت آمریکا در سندی به تاریخ سه شنبه، ۳ اردیبهشت ۱۳۶۴ به موضوع روابط ایران و شوروی پرداخته است.
به گزارش سرویس تاریخ «انتخاب»، متن سند مذکور که ویکی لیکس آن را منتشر کرده، به شرح زیر است:
عنوان سند: پاکستان نشانه هایی از افزایش روابط ایران و شوروی می بیند
طبقه بندی: محرمانه
سه شنبه، :09:33 دقیقه 23 آوریل 1985
از: سفارت آمریکا در اسلام آباد، پاکستان
به: سفارت های آمریکا در افغانستان، چین، هند، عراق، روسیه، ترکیه، انگلیس و وزیر خارجه آمریکا
- محرمانه – کل متن
- خلاصه: نایک، وزیر امورخارجه خلاصه ای از برداشت سفیرش درباره افزایش روابط ایران و شوروی ارایه کرد. سفیر می گوید منطق ایران اساسا عملگرایانه است و این روند ادامه خواهد یافت.
پایان خلاصه
- در پاسخ به درخواست من برای نظر دولت پاکستان درباره دیدار حسین اردبیلی، معاون وزیر امورخارجه ایران از مسکو در روز 5 آوریل، وزیر امورخارجه در روز 19 آوریل تلگرافی را برای اطلاع من و بخش کنسولی ارسال کرد. ما باید بصورت کامل از هویت منبع مان حفاظت کنیم.
نشانه های تغیر وضعیت
- در اوایل 1984 دولت ایران از قصد خود برای محاکمه سران حزب توده خبر داد و مسئولان پایین رتبه ای را به جشن روز انقلاب شوروی فرستاده و تماس های محدودی با دیپلمات های شوروی برقرار کرد. تمامی این مسایل باعث شد تا سفیر شوروی در تهران پیش بینی منفی و مبهمی از روابط داشته باشد.
- ظاهرا صبر شوروی در حال نتیجه دادن است زیرا:
- ایران محاکمه سران توده را به تعویق انداخت (در ماه نوامبر)
- رفسنجانی در مراسم دهه فجر سخنرانی مبسوطی داشت
- رسانه های ایرانی مسایل مربوط به شوروی را به شکل مثبت تری پوشش می دهند. اخیرا یکی از ستون نویس های برجسته، منطق دولت ایران را زیر سوال برده بود که چرا در مجادلات دیپلماتیک اخیر در زمان گسترش جنگ با شوروی مشورت نکرده است (چرا ابرقدرت شماره یک دنیا – همسایه خودمان را وارد نکردیم)
ایران چه می خواهد
- با توجه به افزایش هزینه های جنگ، سفیر نتیجه گرفته است که ایران خواهان:
- رفع مشکلات اقتصادی خود مثلا از طریق فروش احتمالی گاز به شوروی است
- خطوط ارتباطاتی مطمئن – به نظر می رسد نوعی عدم قطعیت درباره خطوط ارتباطاتی ترکیه وجود دارد، و
- ایجاد خطوط هوایی جایگزین – تهدید عراق بخش عمده خدمات هوایی ایران به سمت غرب را مختل کرده و شوروی پیشنهاد کرده مسیر جایگزینی به فرانکفورت از طریق مسکو ایجاد کند
- سفیر پاکستان چند نشانه ملموس از مزایای افزایش همکاری های اقتصادی می بیند:
- شوروی به ساخت نیروگاه های برق کمک کرده و به دنبال توسعه حوزه های همکاری خود است
- تجارت دوطرفه در سال 1985 از 2 میلیارد دلار فراتر می رود
- در فاصله می تا ژوئن یک نشست مشترک در سطح وزرا برگزار خواهد شد و کارشناسان در ماه می در مسکو دیدار خواهند کرد تا قدم های بعدی برای توسعه روابط اقتصادی را بررسی کنند.
دیدار اردبیلی
- سفیر پاکستان پیش بینی می کند که شوروی با ادامه جنگ مخالفت خواهد کرد. او معتقد است که طرف ایرانی احتمالا به حرف آنها گوش خواهد کرد. ایرانی ها ابهاماتی را درباره فروش تسلیحاتی شوروی به عراق مطرح خواهند کرد – اینکه آیا شوروی به حرف آنها گوش کند احتمالا بستگی به برداشت شان از نیات ایران در جنگ خواهد داشت. شوروی نمی خواهد ایران بیش از حد قوی شود.
- پاکستان تحرکات اخیر را نشانه هایی از آرامش می داند. ایران احساس انزوای شدید می کند. حامیان عرب باقیمانده برای این کشور مانند سوریه و لیبی از دوستان شوروی هستند. سفیر معتقد است که بسیاری از ایرانی ها روابط بهتر با آمریکا را ترجیح می دهند اما نفوذ انقلاب اسلامی هنوز بیش از حد قوی است و در عین حال آمریکا نیز برای چنین اقداماتی آماده نیست و در هر حالتی بیش از حد از ایران فاصله گرفته است. از سوی دیگر روسیه یک همسایه قدرتمند است که می تواند خیر و شر فوری برای ایران داشته باشد.
- نایک، بر اساس نکات گفته شده درباره آمریکا، به این نتیجه رسیده که نمایندگی ایران در نشست اخیر سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) توانسته موافقت های بیشتری را برای کسب همکاری های فنی (درصورت لزوم) از «کشورهای صنعتی غربی» را کسب کند. پاکستان و ترکیه در ابتدا از ایده «بقیه دنیا» با این نظر حمایت کردند که شاید شامل آمریکا هم بشود – اما ایرانی ها آشکارا به دنبال فرمول کشورهای غربی رفتند.
- نکته: بدون شک دولت پاکستان این تحولات را با دقت پیگیری می کند. آنها نگرانی های ما را درباره تروریسم (!!) دولت ایران درک می کنند اما از حرکت آمریکا برای کاهش انزوای ایران استقبال می کنند. بر همین اساس آنها امیدوارند ما درک و صبر کافی را در دوره ای داشته باشیم که آنها به دنبال ممانعت از تبدیل شدن ایران به یک دست نشانده شوروی هستند که خطرات بسیاری برای پاکستان و افغانستان خواهد داشت. مسلما خطرات بلندمدت این مسئله برای منافع ما، مستلمزم آن است که ما چنین دیدگاهی را بپذیریم.
هینتون