چرا شاه هیچگاه از زندان‌ها بازدید نمی‌کرد؟/ ماجرای سنت قدیمی چه بود که شاه به زندان نیامد؟

سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب مسیح در قصر، مجموعه خاطرات سرتیپ اصغر کورنگی است که به کوشش مهسا جزینی تهیه و توسط انتشارات روزنه منتشر شده است. «انتخاب» روزانه بخش هایی از این کتاب را که شامل خاطرات زندان قصر در سال های قبل از انقلاب است، منتشر می کند.

از جمله بازدید‌هایی که از کارخانجات و مدارس قصر می‌شد و بسیار جالب بود بازدید اعضا پلیس بین‌الملل در سال ۱۳۴۶ بود. اجلاسی در تهران تشکیل شده بود و قرار بود از زندان قصر هم بازدید شود. به ابتکار تیمسار اسدی قرار بود اعضا پلیس بین‌الملل از دری که از دانشگاه پلیس به زندان قصر باز شده بود وارد شوند. بد نیست همینجا علت راه داشتن دانشگاه پلیس به زندان قصر را هم بگویم.

در سال ۱۳۴۵ دانشجویان مقیم خارج به طور دسته جمعی طبق یک برنامه که از طرف وزارت علوم ترتیب داده شده بود از زندان قصر بازدید کردند. هنگام ورود با حالتی مغرور و بدون اعتنا به افسران و مأموران وارد شدند و بعد از بازدید از زندان و سؤال از زندانیان درباره چگونگی رفتار با آن‌ها و کار در زندان در سالن کنفرانس زندان حضور یافته و قرار شد من به سؤالات آن‌ها جواب دهم. سؤالات زیادی کردند و برخی درباره فلسفه مجازات و چگونگی اجرای مجازات در زندان‌های ایران سؤال داشتند. من درباره چگونگی آموزش‌های حرفه‌ای و روش‌های طبقه‌بندی زندانیان صحبت کردم، ظاهراً تحت تأثیر قرار گرفته بودند. در هنگام بازگشت برعکس زمان ورود با حالت تواضع و ابراز خوشنودی از زندان خارج شدند و این مسأله گویا بعد‌ها هم از طریق وزارت علوم و هم سفارت ایران در امریکا که با دانشجویان تماس داشت به اطلاع شاه می‌رسد.

یک روز شاه از تیمسار مبصر سؤال می‌کند مگر در زندان‌ها چه کاری کرده‌اید؟ تیمسار مبصر گردش جامعی تهیه می‌کند و به اطلاع شاه می‌رساند. بعد هم بدون پیشنهاد شهربانی کل کشور، مرحوم تیمسار اسدی نشان درجه سوم همایونی و من نشان درجه چهارم همایونی گرفتم. تیمسار مبصر هنگام اهدا نشان‌ها گفت که شهربانی پیشنهاد نکرده بود. همین شد که شاه اظهار علاقه کرد از کارخانجات و زندان قصر بازدید کند. به همین جهت تیمسار مبصر من و مرحوم اسدی را احضار کرد و گفت محرمانه بماند که شاه قصد دارد از زندان قصر بازدید کند.

برای اینکار بهتر است یک در در ضلع جنوبی دانشگاه پلیس به زندان قصر باز شود که این کار فوراً انجام شد. بعد هم گفت که کارخانجات را از هر لحاظ آماده کنید. ضمنا سرهنگ کورنگی تمرین کند که بتواند پاسخ سؤالات شاه را بدهد. ما سریعاً شروع کردیم و کار‌ها آماده می‌شد. ماکت بسیار جالبی از زندان قصر و تأسیسات کامل آن تهیه کردیم و مشغول تدارک کار‌ها بودیم که یک روز تیمسار مبصر اطلاع داد که موضوع منتفی شده است. علت را سؤال کردیم گفت علم به شاه رسانیده که طبق یک سنت قدیم در ایران اگر شاه از زندان بازدید کند باید همه زندانیان آزاد شوند و این کاری ست که کوروش کبیر انجام داده است.