گزارشی از گشایش گورستان مسگرآباد در ۷۶ سال پیش

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ روز چهارشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۲۴ گورستان مسگرآباد تهران توسط شهرداری گشایش یافت. گزارش این مراسم که فردای آن روز در روزنامه اطلاعات منتشر شد به این شرح است:

بر حسب دعوتی که از طرف شهرداری تهران به عمل آمده بود جمعی از رجال و معاریف و عده‌ای از آقایان علما و نمایندگان مطبوعات ساعت ۱۰ صبح امروز [چهارشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۲۴] گورستان جدید حضور به هم رسانیده بودند.

ابتدا مدعوین قسمت‌های مختلف گورستان را بازدید نمودند و پس از اجتماع در محل شبستان مسجد گورستان آقای دکتر برهان کفیل اداره بهداری شهرداری گزارش زیر را راجع به ایجاد گورستان و غسالخانه جدید به اطلاع مدعوین رسانیدند:

گزارش آقای دکتر برهان

با عرض تشکر از قبول دعوت و تشریف‌فرمایی آقایان محترم اجازه می‌خواهد مختصرا گزارش احداث و تاسیس گورستان شهر تهران را به عرض برساند:

در سال ۱۳۱۹ جناب آقای ابتهاج شهردار تهران با توجه به اوضاع نامطلوب گورستان و غسالخانه واقع در جنوب شهر در صدد ایجاد گورستان جدیدی که متناسب با شئون پای‌تخت و اصول بهداشتی باشد برآمده و با جلب نظر کارشناسان از لحاظ بهداشت، محل فعلی را که در قسمت شرقی تهران است برای تامین این منظور انتخاب و شروع به خریداری اراضی آن از مالکین فرمودند و از نیمه دوم سال ۱۳۱۹ تا اوایل سال ۲۰ ساختمان‌های آن ادامه یافت و با تغییر شهردار جریان ساختمان متوقف و سپس از نیمه دوم سال ۱۳۲۳ مجددا جناب آقای ابتهاج که به سمت شهردار تهران انتخاب شدند در مقام اتمام ساختمان گورستان برآمده و اینک به طوری که ملاحظه می‌فرمایند کلیه ساختمان‌های مربوطه خاتمه یافته و برای استفاده از آن آماده می‌باشد و برای استحضار خاطر محترم آقایان کیفیاتی که در احداث گورستان مورد توجه و دقت واقع شده اختصارا به عرض می‌رساند.

طبق اسناد و قبالجات موجوده مساحت اراضی گورستان که دویست و ده هزار متر مربع است از مالکین به قیمت‌هایی که بالغ بر پانصد هزار ریال می‌شود از طرف شهرداری خریداری شده و از لحاظ رعایت مقررات در محضر حضرت حجت‌الاسلام آقای بهبهانی نسبت به اراضی مرقومه تشریفات لازمه برای اباحه دفن به عمل آمده است و اینک به طور اختصار گزارش جزء ساختمان‌های مربوطه و هزینه آن را عرضه می‌دارد:

مساحت کل اراضی گورستان که محصور شده ۲۱۰ هزار مترمربع، مساحتی که جهت ساختمان‌های مسجد و غسالخانه و دفتر و کار [یک واژه ناخوانا] مجاور آن‌ها اختصاص داده شده ۱۰ هزار متر مربع که از این مساحت مقدار ۱۵۵۰ متر زیر ساختمان‌ها می‌باشد و بقیه اراضی جهت دفن درگذشتگان تخصیص یافته است.

مقدار هزینه که تاکنون جهت احداث ساختمان‌های گورستان شده بالغ بر ۳ میلیون و پانصد هزار ریال [۳۵۰ هزار تومان] می‌گردد و چون طبق نظریه شورای عالی فنی شهرداری مساحت فعلی گورستان غیرکافی و حداقل می‌بایستی به یک میلیون و پانصد هزار متر مربع توسعه داده شود شهرداری در نظر دارد که تا معادل مساحت مرقومه از اراضی مجاور خریداری و برای توسعه گورستان اختصار دهد.

و اما موضوع آب جهت رفع احتیاجات گورستان: عجالتا از آب قنات سلیمانیه استفاده می‌شود و دو چشمه چاه هم در گورستان حفر شده که با وسایل فنی مورد استفاده واقع خواهد شد و برای استفاده از آب نهر کرج نیز مساعاتی به عمل آمده است و چون وضعیت اسفناک گورستان سابق واقع در جنوب شهر قطع نظر از تعدیات و اجحافاتی که متصدی آن می‌نمود و موجبات عدم رضایت عموم را فراهم ساخته بود اساسا چه از حیث واجد نبودن شرایط بهداشتی نظافت و چه از لحاظ خرابی ساختمان‌های آن و چه از وجه فرسودگی اشیا و ادارات مورد استعمال به هیچ وجه رضایت‌بخش نبود. متصدی سابق آن از مداخله ممنوع و برکنار و متصدی جدیدی جهت اداره امور گورستان تعیین و از امروز [چهارشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۲۴] شروع به انجام وظیفه می‌نماید و برای رعایت اصول و مقررات بهداشتیِ دو گورستان پزشک دائمی تعیین و گمارده شده که در انجام مراسم غسل و کفن و دفن و نظافت کارگران و نظارت در اجرای مقررات بهداری طبق آئین‌نامه‌های مدونه نسبت به جنازه‌هایی که به اماکن مقدسه حمل می‌شود انجام وظیفه و مراقبت نماید و چون تاکنون ضدعفونی نمودن البسه درگذشتگان با طرق کاملا اطمینان‌بخشی عملی نمی‌شده دستور داده شده است برای جلوگیری از سریت بیماری‌های واگیردار که به وسیله استعمال این قبیل البسه آلوده انتشار می‌یابد فعلا تا تهیه دستگاه ضدعفونی (اوتو) که قریبا تهیه و در بخش ضدعفونی گورستان نصب خواهد شد، کلیه البسه مشکوکه سوزانده شود و نیز چون اتومبیل‌های حامل جنائز که فعلا موجود است کافی برای رفع احتیاج نیست اقداماتی برای تهیه چند دستگاه اتومبیل دیگر که از اداره باربری خریداری خواهد شد در جریان است و قریبا بر تعداد اتومبیل‌های فعلی افزوده خواهد شد.

بنابراین مراتب معروضه آقایان محترم تصدیق خواهند فرمود که شهرداری تهران در احداث گورستان شهر تا حدی که امکان داشته کوشش و اهتمام خود را به کار برده است.

پس از پایان بیانات آقای دکتر برهان آقای فلسفی، واعظ معروف، شرح موثری مبنی بر اظهار خوش‌وقتی از توجه شهرداری نسبت به این امر مهم مذهبی و اجتماعی ایراد و عملیات شهردار تهران را تقدیر نموده و از بیانات خود نتیجه گرفتند که توجه به امر غسالخانه و گورستان تاثیر شایانی در امر بهداشت خواهد داشت.

آقای ابتهاج شهرداری تهران از حسن نظر آقای فلسفی و مدعوین ابراز قدردانی نموده و در پایان حجت‌الاسلام آقای میرسید محمد بهبهانی نیز از مساعی شهرداری تقدیر نمودند.