یادداشت‌های محمدعلی فروغی، پنج‌شنبه ۱۳ اسفند ۱۲۹۸؛ می‌ترسم روابط ما و ایران به کلی قطع شود

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ صبح برای گردش به کنار رودخانه رفته از Chairing Cross Station به طرف مشرق و پلو واترلو، بعد از آن پل Blackfriars. رودخانه در حال مد بود. انواع و اقسام کشتی‌ها و زورق‌های کوچک و بزرگ در رودخانه در حرکت بود. مردم روی پل‌ها و کنار رودخانه به مرغان رودخانه نان می‌دادند و آن‌ها هم ازدحام می‌کردند. این فقره در فرنگستان اختصاص دارد.

باری بعد داخل Fleet Street و Strand شدم. آبادی و کثرت جمعیت و تجارت‌خانه‌ها و غیره هنگامه است. در اول Fleet Str یک جا دیدم نوشته است Modern Astrology [طالع‌بینی مدرن – انتخاب] و جای دیگر اداره Phrenology [جمجه‌خوانی یا جمجمه‌شناسی - انتخاب]. در لندن شخص هرچه بخواهد هست.

باری ناهار برگشتم به هوتل. بعد از ناهار قدری کار کردیم و قدری روزنامه خواندیم. سر شب با نصرت‌الدوله [وزیر خارجه] و یحیی‌خان و انتظام‌الملک مشورت در کارها کردیم. نصرت‌الدوله می‌گفت: «تکلیف ما چیست و تا کی باید این‌جا بمانیم؟ کارهای کنفرانس هیچ معلوم نیست چقدر طول می‌کشد و چه خواهد شد. شاه را هم باید زودتر حرکت داد، چون از راه قفقاز رفتنش مناسب نیست و از راه بغداد گرم می‌شود. من چه باید بکنم و چقدر باید این‌جا متوقف شوم؟» در چگونگی اصل کارها گفت‌وگو کردیم و شقوق و شعب مطلب و بالاخره قرار بر این شد که کسب تکلیف از وثوق‌الدوله [رئیس‌الوزرا] بکند.

حقیقتا کار کنفرانس مضحک است و هر روز یک سازی می‌زنند و آن‌ها یک چیز می‌گویند و مردم چیز دیگر و معلوم نیست نتیجه چه خواهد شد و عمل روسیه هم که خار بزرگی در راه شده و بلشویک‌ها با پیشرفتی که کرده‌اند نمی‌دانیم عاقبت چه خواهد شد. بدتر از همه این‌که می‌ترسم روابط ما و ایران به کلی قطع شود.

منبع: یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: بنیاد موقوفات دکتر افشار و سخن، چاپ هفتم، ۱۳۹۸، ص ۳۳۱.