خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
مديران سازمان بهزيستى آمدند. گزارش كار و نيازها را دادند. برايشان صحبت تشويق‌آميز كردم. آقاى [سيد منصور] رضوى، [دبيركل سازمان امور اداري و استخدامي كشور]، براى مسايل اصلاحات ادارى و حقوق كاركنان دولت آمد. آقاى [سيد محمدكاظم] خوانسارى آمد و گزارش سفر به مراكش و سودان را داد؛ سودانى‌ها نفت و مراكشى‌ها توسعه روابط مى‌خواهند.
آقايان [سيد حسن] فيروزآبادى، [رييس ستاد كل نيروهاي مسلح]، [اكبر] تركان، [وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح] ، [محسن] رضايى و [محمدباقر] ذوالقدر آمدند و از كمبود شديد اعتبارات ريالى سپاه و ارتش گفتند. قرار شد از طريق گرفتن پول با معاف كردن بعضى از سربازان مازاد و فروش ارز خودشان تأمين كنيم. عصر به جلسه هيأت دولت نرفتم و كارها را انجام دادم.
دكتر [محسن] نوربخش آمد. براى استفاده از طلب‌مان از آمريكا براى خريد كالا از آنها تا حد پانصد ميليون دلار اجازه گرفت. غروب به خانه آمدم.
سال ۱۳۷۲
بعد از نماز تا ساعت ده صبح گزارش ها را خواندم. گزارش سفير سويیس، حافظ منافع آمريكا در ايران كه به طور رسمى سياست آمريكا دربارة ايران را ابلاغ كرده مهم است؛ سياست ايجاد محدوديت و فشار، بدون درگيرى و....
مديران سازمان بهزيستى و سازمان تأمين اجتماعى آمدند. آقايان دكتر [محمدرضا] محمدى و [مهدی]كرباسيان گزارش دادند. قرائت قرآن و اجرای نمايش و سرود توسط نابينايان انجام شد و جالب بود. برايشان صحبت تشويق‌آميز نمودم.
[دکتر محسن خلیجی]، رييس دانشگاه علامه طباطبايى آمد. گزارش وضع پس از انصراف از ادغام در دانشگاه تربيت مدرس را داد و براى رفع كمبودها استمداد كرد.
آقاى [مرتضی] الويرى، [دبیر شورای عالی مناطق آزاد] آمد. در مورد ايرادات شوراى نگهبان به قانون مناطق آزاد گفت كه باعث تضعيف قانون و كم خاصيت شدن مناطق آزاد است؛ راه علاج را گفتم.
[آقای محمدحسین صنعتی]، رييس مرکز ملی تحقيقات مهندسی ژنتيك و تحقیقات زیستی با گروهى از محققان آن مرکز آمد و با تشريح اهميت اين علم، خواستار حمايت همه جانبه من نسبت به خود شد؛ قول حمايت دادم. دكتر [عباسعلی] زالى هم كه با آنها بود، ماند و دربارة كابينه نظراتى داد؛ بيشتر در جهت عدم تسليم در مقابل خواست اكثريت مجلس، براى حذف نيروهاى چپ در كابينه صحبت كرد.
سلمانى براى اصلاح آمد. به خانه آمدم. در راه، از خانه‌مان كه تعميرش نزديك به تكميل است، بازدید کردم؛ خوب شده است.
دكتر [محمود] واعظى، [معاون وزیر امور خارجه]، تلفنى از مواضع ما دربارة درياى خزر پرسيد. روس‌ها مى‌خواهند كه به طور مشاع مورد استفاده كشورهاى ساحل آن باشد و ديگران مى‌خواهند ساحل حدود هر كشور مشخص شود؛ گفتم در شوراى عالى امنيت ملى بررسى مي‌كنيم.
آقايان [سیدحسن] طاهرى خرم‌آبادى و [محسن] قرائتى در دو كانال برنامه در يك زمان دارند؛ به اخوى محمد تذكر دادم كه سياست قبلى را مراعات كنند و تنوع برنامه‌ها را در يك زمان در دو كانال رعايت كنند و نيز دربارة تشويق راديو در مورد اقامه نماز در خيابان‌ها و پارك‌ها تذكر دادم كه ادامه ندهند.
سال ۱۳۷۳
امروز هم مثل ديروز گذشت. قبل از صبحانه و بعد از نماز، مقدارى در ساحل دريا پياده‌روى كردم. دریا آرام‌تر بود و سطح آب، مقدارى پايين رفته است. تا عصر هوا ابرى و مطبوع بود. گزارش‌ها را آوردند، مطالعه كردم؛ مسأله مهمى نداريم.
در گزارش‌ها بود كه سفارت ژاپن به ژاپني‌‌هايى كه در ايران كار مى‌كنند، توصيه كرده كه سركار حاضر نشوند و احتمال اهداف امنيتى را مطرح كرده است؛ لابد اطلاعى از ناامني شنيده‌اند، گرچه بعيد است. چند روز قبل هم گزارشى از وزارت اطلاعات داشتم كه در داخل سفارت، پيش‌بينى‌هاى امنيتى دارند؛ بايد بررسى كنيم.
عصر از دريا استفاده كردم. به محسن گفتم، يك كيلومتر از طرح پيشنهادى ساحلسازى، [=ساحل پرورشي] يك شركت ايرانى كه ادعاهايى در اين خصوص دارد، اجرا شود. ساعت هفت و نیم با هواپيما برگشتيم. ساعت هشت و ربع در خانه بوديم.
سال ۱۳۷۴
خبرهاي سقوط سربرنيستا و آوارگي ده‌ها هزار نفر از مردم مسلمان و كسالت قلبي يلتسين موردتوجه است. آقاي آقازاده، [وزیر نفت] آمد. از تكميل قرارداد با شركت فرانسوي توتال، به جاي كونوكو و خوب عمل كردن آنها در نحوه اعلان خبر و ناراحتي و شكست آمريكا و اعتراض آنها به فرانسه، اظهار رضايت كرد. خواستار كمك من براي آزادي كامل انتخابات مجلس شد. آمار فروش خوب نفت در سال جاري و تلاش يك شركت نفتي آمريكايي، براي خريد نفت از ايران به طور مخفي را داد.
شخصي به نام آقای بيگلري از قم آمد. ادعاي ساخت يك نوع پماد دارد كه مي‌تواند فوراً سوختگي را معالجه كند، به نحوي كه اثري از آن نباشد. از عدم همكاري وزارت بهداشت شكايت داشت و نيز ادعاي كشف داروي سرطان با ذكر فرمول را نمود.
با اعضاي فرهنگستان زبان و ادب فارسي ملاقات داشتم؛ با گزارش دكتر [حسن] حبيبي و [غلامعلی] حداد [عادل] و خواندن متني فارسي از كتابي قديمي، توسط آقاي حداد كه جالب هم نبود و وعده مساعد من براي تقويت كار و تشويق آنان. عصر دكتر حبيبي آمد و گزارش سفر به بلغارستان و روسيه سفيد را داد.
شوراي عالي امنيت ملي جلسه داشت. در مورد نحوة برخورد با پكك و تركيه وغيرعلني كردن دادگاه سقوط هواپيماي مسافربري و نحوة برخورد با كنوانسيون سلاح شيميايي، بحث و تصميم‌گيري شد.
سال ۱۳۷۵
پيش از ظهر فقط جلسه ستاد [پشتیبانی برنامه] تنظيم بازار داشتيم. به وضع كاغذ و سهميه روزنامه‌هاى بزرگ و اختلاف بين دبيرخانه ستاد با وزارت ارشاد، همچنین تأمين غذاى دام و طيور و نیز وضع قيمت‌ها، رسيدگى کردیم. آقاى [محسن] نوربخش، [رییس کل بانک مرکزی] گزارش داد که در ماه خرداد هم تنزل قيمت‌ها را داشته‌ايم.
عصر آقاى [علی اکبر] اشعرى از وزارت ارشاد آمد. برنامه تبليغات هفته دولت را توضيح داد و اعتبار خواست. در جلسه هیأت دولت، چند مصوبه داشتيم و اصلاح اهداف كمّى برنامه دوم را بررسى كرديم كه با تغيير ارقام اعتبارات در مجلس، بايد اهداف هم اصلاح شود.
تا ساعت نُه شب كارها را انجام دادم. آقاى فلاحيان، [وزیر اطلاعات] آمد. راجع به عزل امام جمعه كرج و نیز تنبيه مأموران متخلف كه در اروپا، خودسر دست به كار غيرقانونى زده‌اند - در موضوع [رضا] مظلومان و بردن مواد به آلمان- صحبت شد. براى مراسم عزادارى به قصر فيروزه رفتيم. در حسينيه پادگان سپاه، سخنرانى مفصلى دربارة مصايب پيغمبر(ص) و مصایب و صبر امام حسن (ع) و امام رضا (ع)، با توجه به مصلحتديدن سازش با معاويه و مأمون نمودم و وضعيت انقلاب را تشريح کردم. به خانه آمدم. فائزه، مونا، حسن، مهدى، فرشته و فوأد منتظرم بودند. شام خورديم و خوابيدم.
سال ۱۳۷۶
آقاى [سیدمحمد] خاتمى، [رییس‌جمهور منتخب] آمد. گزارشى از مذاکراتش بـا رهبـرى را داد. مشکل وزراى امورخارجه و ارشاد را حل کرده، اما بر سر مـسأله وزارت اطلاعـات بـه توافق نرسیده اند. آقایان [سیدمحمد موسوی] خویینى‌ها و [حسین] هاشـمیان را پیـشنهاد داده که رهبرى نپذیرفته‌اند؛ احتمالاً در این پیشنهادها خودشان جـدى نبـوده انـد. دربـاره مـشکل آقاى کرباسچى و براى وزارت کشور هم به نتیجه نرسیده‌انـد. بـا مـن هـم دربـاره همـین هـا مشورت کرد. مذاکرات ناتمام ماند، چون وقت تمام شد. با روزنامـه جمهـورى اسـلامى مصاحبه مفصلى نمودم؛ حدود شصت سئوال پرسیدند.
آقایان دکتر حبیبى ، [معاون اول رییس جمهور]، ترکان [وزیر راه و ترابری ] و سعیدى کیا و میرزاده، [رییس سازمان برنامه و بودجه ،] براى مسأله پیمان فرودگاه امـام خمینـى آمدنـد.
سازمان برنامه، مبلغ قرارداد را زیاد مى داند پس از تعیین حکمیت آقاى سعیدى‌کیـا و ابـراز نظر هم نتوانسته اند به نتیجه برسـند. دکتـر حبیبـى هـم نتوانـسته مـسأله را حـل کنـد. پـس از مذاکرات قرار شد تخفیف بیشتری گرفته شود.
پس از نماز، براى سفر به یزد به فرودگاه [مهرآباد] رفتم. با تأخیر حرکـت کـردیم. ناهـار در هواپیما صرف شد، در فرودگاه یزد . پس از استقبال رسمى، با هلى کوپترها براى مراسـم شروع کار فولاد اردکان، براى تولید 2/5 میلیون تُـن گندلـه در دو فـاز ، به اردکـان رفتـیم. بازدید و توجیه شد و صحبت کوتاهی داشتم.
براى بازدید از کارخانه فولاد کوره بلند که با طراحى و اجـراى نیروهـاى داخلـى سـاخته شده و نزدیک به تکمیل است به میبد پرواز کردیم. فاز اول 400 هزار تُن فولاد و چـدن و فاز دوم یک میلیون تن است. سرمایه آنها غیردولتى اسـت و ارز بـر ى آن 17 میلیـون دلار و فاز دوم 5 میلیون مارك است.
براى افتتاح نورد سبک کارخانه، طرف به محل فـولاد آلیـاژی حرکـت کـردیم. از لـوح ابتکاری؛ پرده برداشتیم لعابى روى نوشته ها کشیده بودند که بـه تـدریج سـوخت و خطـوط آشکار شد. سپس آقاى فانیان ، مدیرعامل توضیح داد و از نمایـشگاه محـصولات مـستقیم و غیـر مـستقیم آلیـاژى و سـپس از خطـوط تولیـد ، مخـازن تغذیـه کننـده کوره هـا، خطـوط ریخته گرى، کوره هاى‌کربن و گاززدایى و دو خـط نـورد سـنگین و سـبک بازدیـد کردیم .
خط نورد سبک افتتاح شد و در حال کـار آن را تماشـا کـردیم . کارخانـه اي بـسیار مهـم و عظیم است. با ماشین بخش های دیگر آن را دیدیم.
سپس در مراسم افتتاح، گزارش آقاى محلـوجى، [وزیـر معـادن و فلـزات ] را شـنیدیم؛ بـا 520 میلیون دلار و 35 میلیارد تومان به ظرفیت 400 هزار تُن سـاخته شـده؛ در صـورتى کـه فولاد معمولى تولید کند و 150 هزار تُن اگر با آلیاژ بالا تولید و اگر مجموعـه‌ای از آلیاژها را تولید کند - که عملاً چنین است - 240 هزار تُن تولید مى‌کند و در مدت سه سال، هزینه ارزى خود را پس مى‌دهد. مصرف فولادهاى آلیاژى در کشور در همین حدود است.
خانم دانیلی ، مدیر شرکت فولاد ایتالیا هم صـحبت کـرد و تمجیـد زیـاد از ایـن کارخانـه نمود و گفت بهترین کارخانه جهان از ایـن نـوع اسـت. مـن هـم صـحبت دلگـرم کننـده در اهمیت این تکنولـوژى داشـتم و نقـش آن را در اسـتقلال و ارتقـاي صـنایع کـشور توضـیح دادم. نــشان بــه مهنــدس شــکرریز و لــوح تقــدیر بــه مــدیران دادم و لــوح هــاى ســپاس و تندیس هاى اهدایی کارکنان کارخانه ایثارگران یزد را دریافت کردم.
بعد از نماز ، براى افتتاح ، به محل پُست 400 کیلوولـت بـرق در نزدیکـى فـولاد رفتـیم. گزارش شنیدیم و صحبت کوتاهى کردم .
گفتند لازم است نیروکاه جدیدی در منطقه کرمان و یزد براى جلوگیرى از افت انرژى خط انتقال از بندرعباس و کمبود برق در آینـده ساخته شود.
براى افتتاح فاز دوم، به محل کارخانه کابل‌سازى شهید قنـدى رفتـیم. از کارخانـه بازدیـد کردم. خیلى عظیم و پیشرفته و مرتب است و ما را در ردیف سازندگان مهم کابل قرار داده است. در مراسم اظهارات مدیر ، کارخانه و مهندس غرضى، [وزیر پست و تلگراف و تلفـن ] را شنیدیم. برایشان صـحبت کـردم و چنـد لـوح تقـدیر دادم و لـوح سـپاس توسـط ر یـیس دانشگاه به من اهدا شد. چند طرح توسعه تلفن را نیز افتتاح کردم.
شام خوردیم و به میهمانسراى استاندارى در محله قدیمى شهر رفتیم؛ یـک منـزل سـاده و قدیمى است. عفت و همراهـان ، همـه میهمـان خـانواده شـهید صـدوقى بودنـد . بـا خـستگى خوابیدم.