یادداشت‌های محمدعلی فروغی، یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۲۹۸: ارفع‌الدوله خیال می‌کرد ما هیچ کار نکرده‌ایم

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ در نوامبر ۱۹۱۸ قرارداد متارکه جنگ بین متفقین و آلمان و اندکی بعد متحدانش امضا می‌شود. متفقینِ پیروزشده، طبعا شرایط خود را به متحدین تحمیل می‌کردند. کنفرانس ورسای که برای جامعه بین‌الملل از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، در ژانویه ۱۹۱۹ آغاز می‌شود و با این‌که قرار نیست دول بی‌طرف در کنفرانس صلح نقشی داشته باشند. ایران به واسطه خسارات بسیاری که در جنگ دیده خود را با سایر دول بی‌طرف یکسان نمی‌پندارد... از همین رو در دسامبر ۱۹۱۸، هنگامی که دومین کابینه وثوق‌الدوله بر سر کار است، هیاتی به سرپرستی علیقلی‌خان انصاری (مشاورالممالک)، وزیر خارجه وقت، عازم پاریس می‌شود تا خواسته‌های ملی ایرانیان را در جامعه بین‌الملل مطرح سازد. اعضای دیگر این هیات عبارت‌اند از: محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) رئیس دیوان عالی تمیز، سید ابوالقاسم‌خان انتظام‌الملک (عمید) رئیس کابینه وزارت خارجه، میرزا حسین خان معین‌الوزرا (علاء) وزیر سابق فواید عامه و تجارت، آدولف پرنی مستشار وزارت عدلیه و عبدالحسین مسعود انصاری پسر مشاورالممالک (به سمت منشی مخصوص هیات).

آن‌چه در پی می‌خوانید خاطرات روزنوشت محمدعلی فروغی، یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۲۹۸ است:

صبح بر حسب وعده به دیدن ارفع‌الدوله رفتم. معلوم شد مشاور [وزیر خارجه] با او هیچ صحبت نکرده است. از یک طرف بنا بر حرف‌های صمدخان [ممتازالسلطنه سفیر ایران در فرانسه] خیال می‌کرد ما هیچ کار نکرده‌ایم، از طرف دیگر دلتنگ بود که او را به کار نگرفته‌ایم. قدری با او حرف زدم و دلش را به دست آوردم.

بعد زودتر ناهار خورده به تئاتر فرانسه رفتیم. بازی Ruy Blas بود. خیلی اعلی بود. بعد از آن به مهمانخانه آمده چای خوردیم. مسیو دوباخ، شارژدافر [کاردار]، روس آمد ملاقات کردیم. بعد من به گردش به توئیلری رفتم، چون هوا صاف و آفتاب بود. بعد مراجعت کرده لباس پوشیدم. امشب مهمان داشتیم و خیلی خوش گذشت. اسدخانه و زنش و علیقلی‌خان و زنش و تقی‌خان و زنش و خواهر اسدخان بودند، با مادام مورو که تازه دیشب وارد پاریس شده است.

منبع: یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: سخن، چاپ هفتم، ۱۳۹۸، صص ۹۶ و ۹۷.