یادداشت‌های علم، دوشنبه ۱۷ فروردین ۱۳۴۹: چادر جشن‌های دو هزار و پانصدساله یک میلیون دلار خرج برداشت

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ صبح خیلی به اختصار شرفیاب شدم. نقشه چادری که باید در جشن‌های دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی محل شام‌خوری شاهانه در تخت‌جمشید باشد، به زحمت زیاد به تصویب رساندم. زیرا شاهنشاه به علت گرانی آن تصویب نمی‌فرمودند. بالاخره هم، اندازه چادر و قیمت را به یک‌چهارم قیمت اصلی آن تقلیل دادند، یعنی به یک میلیون دلار.

ناهار وزیر خارجه، وزیر فرهنگ، وزیر اطلاعات، رئیس سازمان امنیت، رئیس تشریفات شاهنشاهی و مدیرکل دربار برای مطالعه در[باره] تشریفات و دعوت‌های روسای کشورهای خارجی در مراسم جشن شاهنشاهی [در اداره مهمان من بودند. جلسه] تا ساعت چهار طول کشید.

ساعت پنج برای کارهای جاری در کاخ نیاوران با نخست‌وزیر ملاقات کردم... نخست‌وزیر خیلی پکر و در کارها درمانده است. از اخبار مهم این‌که چنان‌که پیش‌بینی می‌کردیم روس‌ها به عمل اوتانت در مورد بحرین، چون قبلا به تصویب شورای امنیت نرسیده است، اعتراض کردند... با آن‌که پادگورنی در این‌جا چقدر از این اقدام تعریف و تمجید کرد. این کار ممکن است چند دلیل داشته باشد که دلیل اول آن پرنسیپ روس‌هاست، زیرا نمی‌خواهند دبیرکل سازمان ملل بدون صواب‌دید آن‌ها اقدام به... جمع‌آوری آرا به هر صورت که باشد بکند. علت آن هم روشن است؛ اگر دست دبیرکل را در این کارها باز بگذارند، یک وقت ممکن است مثلا برای چکسلواکی هم چنین تصمیمی بگیرد. آن وقت تکلیف روس‌ها چه می‌شود؟ دلایل دیگری هم ممکن است این کار داشته باشد. یعنی دل اقلیت ناراضی ایران را به دست بیاورند، دل عراق را به دست بیاورند – چون عراق نمی‌خواهد که روابط ایران و بحرین حسنه باشد – و به علاوه دل آن عده عرب ساده‌لوح را که ممکن است تصور کنند که در اثر این جمع‌آوری آرا واقعا بحرین به ایران تعلق بگیرد.

از اخبار مهم جهان... این‌که در داخله شوروی [وقایعی] در پشت پرده جریان دارد... آن‌چه می‌توان حدس زد، برژنف، رئیس حزب کمونیست، اوضاع را در دست دارد. وقتی من نخست‌وزیر بودم، برژنف که در آن تاریخ صدر هیات‌رئیسه شورای [عالی اتحاد جماهیر شوروی] سوسیالیستی – مقام [کنونی] پادگورنی – بود به ایران آمد و من احساس کردم که ناراحتی عجیبی دارد و دائما با مسکو در تماس است... نه ماه [بعد]، خروشچف را از مقام نخست‌وزیری و دبیرکلی حزب برکنار کرد و خود جانشین او شد. بعد کاسیگین را نخست‌وزیر کرد و پادگورنی هم بعدها به جای میکویان ارمنی، صدر هیات‌رئیسه شد. ما که چهار سال قبل در رکاب شاهنشاه به مسکو رفتیم، برژنف خیلی اصرار داشت وانمود کند که همه‌کاره است و حتی از اظهار این مطلب هم خودداری نمی‌کرد. چون با من سابقه داشت. این مطلب را خصوصی به من گفت که این‌ها چرت می‌گویند، تا من تصمیم نگیرم، هیچ کاری عملی نیست و نمی‌شود. درست هم می‌گفت. حالا هم معلوم می‌شود، دنباله همان افکار را عملی می‌کند. اما شخصا آدم قهار و ظالمی مثل استالین نیست.