اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران از نگاه وزیر خارجه آمریکا یک سال پس از رحلت امام خمینی / ماجرای اعتراض ۲۰۰ نفره به پوشش زنان در سال ۶۹

«انتخاب» اسناد ویکی لیکس در رابطه با ایران را که متعلق به سال های ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۹ است، را به صورت روزانه و به منظور آگاهی مخاطبان نسبت به تحولات و اتفاقات گذشته، منتشرمی کند.

سرویس تاریخ «انتخاب»: وزیر خارجه آمریکا در گزارشی محرمانه به تاریخ دوشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۹ درباره وضعیت ایران یک سال بعد از امام خمینی توضیحاتی ارائه کرده است.

به گزارش «انتخاب»؛ متن این سند که ویکی لیکس آن را منتشر کرده، در زیر آمده است:

موضوع سند: ایران یک سال بعد از [امام] خمینی – زندگی با میراث او
طبقه بندی: محرمانه
دوشنبه ۲۰:۳۰ دقیقه بیست و یکم می ۱۹۹۰
از: وزیر امورخارجه
به: نامعلوم

۱. محرمانه – کل متن
۲. خلاصه: یک سال بعد از مرگ [امام] خمینی، رهبران ایران درباره جهتگیری سیاسی آینده این کشور اختلاف دارند. اختلافات آن‌ها هرچند گاهی بصورت مبهم بیان می‌شود، اما در انواع مباحث آن‌ها در رسانه‎ها، مجلس، نماز جمله و دیگر سخنرانی‎های علنی مشهود است. البته این مباحث صرفا محدود به افراد خودی است.... هم زمان با این مباحث سیاسی، اقتصاد رو به افول می‌رود. تلاش برای احیای تولید داخلی، بازسازی صنعت نفت و کنترل تورم مخرب کاملا نامناسب بوده است. رهبران جدید که در انقلاب خود اقتصاد را به عنوان مبنای سیاست رد کرده اند، اکنون هم برایشان بسیار دشوار است که بخش‌هایی از میراث [امام] خمینی را تغییر دهند و هم هنوز فشار زیادی برای انجام چنین تغییراتی ایجاد نشده است. همراهی بیشتر از مقاومت است و هیچ اپوزیسیون سازماندهی شده و مهمی هم وجود ندارد که ماهیت خود انقلاب را به خطر بیاندازد. پایان خلاصه.
۳. دوران سیاست عام که ماهیت انقلاب ایران و سال‌های اولیه جمهوری اسلامی بود اکنون گذشته است. شاید آخرین نمود آن مراسم ترحیم [امام] خمینی بود. دوران تظاهرات‌های چندین میلیونی و شعار‌های «زنده باد این» و «مرده باد آن» گذشته است. حالا تندرو‌ها شکایت می‌کنند که چرا رادیو و تلویزیون تظاهرات دویست نفر در اعتراض به پوشش نامناسب زنان را خبررسانی نمی‌کند و اعتراض دانشگاه تهران علیه روابط ایران و آمریکا نیز تقریبا بصورت کامل نادیده گرفته می‌شود.
۴. ...
۵. ...
۶. ...
۷. ...
محافظان پاکی
۸. رهبران کنونی درباره تغییر سیاست‌های نظامی و طردی با هدف ایجاد روابط عادی با جهان خارج و بازسازی اقتصاد اختلاف نظر دارند. یک طرف کسانی هستند که از بازسازی اقتصادی حمایت کرده و می‌گویند در شرایط کنونی سیاست مقابله، شعار و محدودیت‌های شدید اجتماعی می‌تواند هردوی مردم ایران و خارجی‌ها را از اتوپیای اسلامی [امام] خمینی دور کند. آن‌ها می‌گویند ایران، با بلوغ انقلاب، دیگر هیچ هراسی از ایجاد روابط پایدار و قابل پیش بینی با دیگر کشور‌ها و نظام‌ها ندارد. این روابط حتی می‌تواند مزایای اقتصادی و سیاسی برای ایران داشته باشد.
۹. یک طرف دیگر هم کسانی هستند که هرچند آشکارا با بازسازی و بهبود استاندارد‌های زندگی مخالفت نمی‌کنند، اما در برابر تغییرات سیاسی و اجتماعی لازم برای این امور مخالفت می‌کنند. از نظر آن‌ها حفاظت از دیدگاه‌های ناب [امام] خمینی اهمیتی بیش از هر چیز دارد. شعار آن‌ها این است «خط امام»...
حالا اخبار بسیار بد
۱۰. اقتصاد ایران دچار فاجعه است. حتی کسانی که از از تغییر قیمت دلار و کالا‌های نایاب سود می‌برند نیز معتقدند باید کاری انجام شود تا موتور اقتصاد که از سال ۱۹۷۹ خاموش شده دوباره به کار بیفتد. ریال ایران تقریبا بی ارزش شده (اکنون نرخ دلار ۱۳۵۰ ریال است) و تورم ناشی از آن قدرت خرید و حقوق کارگران و مستمری بگیران را از میان برده است. بالاترین حقوق‌های دولتی برابر ۱۵۰ دلار در ماه است و تقریبا همه کارمندان مجبور به داشتن شغل دوم هستند.
۱۱. صنایع ایران با حدود یک سوم ظرفیت کار می‌کنند. اغلب درآمد‌های ارزی ایران هزینه واردات غذا و کالا‌های مصرفی – یخچال، تلویزیون، باتری خودرو، تایر و ... – می‌شود که هیچ تاثیر مستقیمی بر بهره وری ندارد. قانونگذاری‌های بیش از حد بر واردات منجر به فساد و سودجویی در کالا‌های یارانه‌ای وارداتی تحت مجوز‌های دولتی شده که برای سود بیشتر در بازار آزاد عرضه می‌شوند. بسیاری از شرکت‌ها تحت کنترل «بنیادهای» بزرگ هستند که به نام عدالت اجتماعی اسلامی باعث کاهش سودآوری و بهره وری شده اند.
۱۲. ایران بدهی مخفی عظیمی دارد که حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود. این بدهی همان مبلغی است که ایران در دهه گذشته برای صنعت نفت، جاده ها، برق، بندرها، مدارس و بیمارستان‌ها هزینه نکرده است. همچنین شامل همان مبالغی می‌شود که از سرمایه گذاری‌های هدر رفته یا نادیده گرفته شده خود درآمد داشته. در عوض ایران برای مدت ده سال نفت خام را برای خرید غذا و تسلیحات استخراج کرده و فروخته و هیچ چیزی در اقتصاد خود سرمایه گذاری نکرده است. از سال ۱۹۷۹ صد‌ها پروژه – از جمله پروژه‌هایی که روی کاغذ تنها سه پیچ برای تکمیل لازم دارند – رها شده و به تدریج فرسوده و نابود شده اند.
۱۳. ...بسیاری از ایران‌های تحصیل کرده و دارای مهارت که کشور را به دلایل اقتصادی و سیاسی ترک نکرده اند نیز کار در تخصص خود را رها کرده و به سمت سودجویی در بازار سیاه رفته اند. ...
۱۴. ...
چشم انداز نامناسب
۱۵. چشم انداز‌های اقتصادی و سیاسی ضعیف شده. هرچند برخی افراد ... می‌گویند ایران باید شعار‌های ورشکسته را کنار گذاشته و دست از دشمن تراشی بیهوده بردارد، اما دیدگاه آن‌ها منجر به تغییری پایدار در سیاست نشده است. این ...ها یک روز از تحمل می‌گویند و روز بعد کمپین جدیدی را علیه رفتار و پوشش غیراسلامی به راه می‌اندازند. حرف‌ها درباره تغییر در حد همان حرف باقی مانده، ...
۱۶. رشد جمعیت ایران از کنترل خارج شده، و با بیش از سالانه سه درصد در حال رشد است. ترکیب رشد جمعیت و عدم سرمایه گذاری به این معنی است که خدمات – مدرسه، آب، حمل و نقل و برق – زیر فشار کمر خم می‌کند. ایران که ده سال گذشته خود را با پس انداز ... قبلی سر کرده بود، حالا یا باید تغییرات سیاسی تندی انجام دهد ....
تغییرات سیاسی دیده نمی‌شود
۱۷. وخیم‌تر شدن استاندارد‌های زندگی ... منجر به انفجار تورم شده و خواهد شد. اما هیچ نشانه‌ای از تحول در مشکلات سیاسی اصلی انقلاب دیده نمی‌شود. هیچ اپوزیسیون سازماندهی شده‌ای وجود ندارد که قدرت کافی ... داشته باشد. مباحث و جدل‌هایی که در رسانه‌ها انعکاس پیدا می‌کند صرفا میان رده‌های قدرت است. هیچ اتفاقی در خیابان‌ها نمی‌افتد و خطری در این حوزه وجود ندارد. بی تفاوتی و خستگی از جنگ نوعی اینرسی حمایتی ایجاد کرده است. اغلب ایرانی‌هایی که ما با آن‌ها صحبت می‌کنیم حکومت حاضر را – ...– به ایدئولوژی مجاهدین خلق یا سلطنت قبلی ترجیح می‌دهند؛ و هرچند رهبران امروز بر سر بسیاری از مسایل با هم اختلاف دارند، اما کاملا از اهمیت قدرت و موضع جمعی آگاهند. آن‌ها به ندرت یکدیگر را تهدید شخصی می‌کنند. ...
محرمانه

* برخی عبارات در ترجمه، حذف شده است.