چرا آیت الله هاشمی در سال 59 پیشنهاد مذاکره کنگره آمریکا را رد کرد؟

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ فهیمه نظری: چهارشنبه هشتم مرداد ۱۳۵۹، ۲۶۸ روز از تسخیر سفارت آمریکا در ایران می‌گذشت و هنوز سایه این مسئله حل‌نشده بر تمام ابعاد سیاست ایران سنگینی می‌کرد. نخستین دوره مجلس شورای اسلامی در هفتم خرداد همین سال (۵۹) آغاز به کار کرده، اما مسئله گروگان‌های آمریکایی که بنا بود همین نهاد مردمی سرنوشت‌شان را رقم بزند، همچنان به سرانجامی نرسیده بود. نمایندگان کنگره آمریکا با شروع به کار مجلس ایران امید داشتند، بتوانند از این گذر مهر پایانی بر این بحران طولانی بزنند، برای همین هم در تاریخ ۱۱ تیر ماه نامه‌ای خطاب به هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی، و سایر نمایندگان ارسال کردند. متن این نامه تماما بر میان‌جی‌گری نمایندگان مجلس ایران برای آزادسازی گروگان‌های آمریکایی اصرار و تاکید می‌کرد.

حالا در جلسه علنی که ساعت ۹ و ۳۰ دقیقه صبح چهارشنبه ۸ مرداد ۵۹ تشکیل شده بود، نامه باید در صحن علنی قرائت و به آن پاسخ داده می‌شد. این اتفاق افتاد اما برخلاف انتظار ۱۸۵ نماینده امضاکننده نامه، پاسخی که هاشمی رفسنجانی به این درخواست داد، آب پاکی بود که مجلس روی دستان آمریکا می‌ریخت.

در ادامه متن نامه کنگره آمریکا و سپس پاسخ هاشمی رفسنجانی به آن را که کیهان مورخ پنجشنبه ۹ مرداد ۵۹ در صفحه ۱۴ خود منتشر کرد، می‌خوانید:

متن نامه نمایندگان کنگره آمریکا به این شرح بود:

دوم جولای ۱۹۸۰ [۱۱ تیر ۱۳۵۹] – به حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی، رئیس، و اعضای مجلس شورای اسلامی – تهران – ایران

اینک که شما به عنوان اعضای یک مجلس جدید ایران انجام وظایف خود را شروع کرده‌اید. ما امضاکنندگان زیر اعضای کنگره ایالات متحده آمریکا در عظمت مسئولیت‌هایی که شما به عنوان نماینده برگزیده مردم خودتان به عهده گرفته‌اید احساس مشارکت می‌نماییم. همین احساس مسئولیت است که محرک ما در بیان امید خالصانه این دو ملت است که می‌توانند یک تفاهم بهتری در اهداف و آرمان های یکدیگر، برای آینده درک نمایند. به همین دلیل است که ما نگرانی عمیق خود را در مورد انحطاط روابط فی‌مابین که نتیجه ادامه نگهداری اتباع آمریکایی به عنوان گروگان می‌باشد بیان می‌نماییم. این بحران نه تنها باعث گسستن روابط ایران – آمریکا شده است بلکه ادامه آن یک موضوع بحرانی در سطح جهانی را خلق کرده است.

در زمانی که ملل آزاد در زیر حملات نیروهای سلطه‌طلب و توسعه‌طلبی که رو به رشد هستند قرار دارند، حل این موضوع جدی و همه‌جانبه مورد نیاز دو ملت می‌باشد تا بتوان به خطرات خیلی مهم‌تری که صلح جهانی را تهدید می‌کند بپردازیم. متناسبا در حالی که ما از تمامی موضوعات مهم داخلی که در برابر دولت شما قرار دارد آگاه هستیم. از شما مصرانه می‌خواهیم که به عنوان اولین قدم در راه‌حل خطرات خیلی مهم‌تر و حساس‌تر که ملل جهان و دنیای کنونی با آن روبه‌رو است، برای موضوع گروگان‌ها و بهترین و بالاترین اولویت را قائل شوند. ۱۸۵ امضا

پاسخ هاشمی رفسنجانی

من به نمایندگان گفتم اعضای کنگره موظف هستند به مردم آمریکا بگویند که دولت آمریکا دروغ می‌گوید که ما در تلاش هستیم تا بحران بین‌المللی را برطرف کنیم. آمریکا از آن روزی که در ایران مسئله گروگان‌ها پیش آمد نه تنها تلاشی برای رفع بحران نکرده است بلکه دائما اقدام در تشدید بحران می‌کند و ملت ایران هم شاهد تجاوزهای دیگر آمریکا هستند. من در رابطه با این مسائل چند نمونه از کارهای آمریکا را برشمردم:

۱. بلوکه کردن پول‌های ایران در بانک‌های آمریکا؛

۲. عدم انجام وظیفه در مورد تعهداتی که آمریکا داشته است در مورد تهیه قطعات یدکی کارخانه و لوازم فنی گران‌قیمت که پول آن ها قبلا پرداخت شده؛

۳. فشاری که آمریکا به سایر کشورها آورد تا آن‌ها هم ما را بایکوت کنند؛

۴. تبلیغات غلط و گمراه‌کننده‌ای که آمریکا در سراسر دنیا به منظور بد نشان دادن چهره انقلاب ما کرد؛

۵. حمله نظامی آمریکا در جریان طبی که هنوز هم عمق آن برای مردم دنیا روشن نشده است؛
۶. کودتای نافرجام اخیر که به حمایت آمریکا و اقمار او اسرائیل، مصر، عراق و عاملش بختیار و به کمک عمال داخلی در شرف انجام بود؛

۷. این رادیو صدای آمریکا که همه می‌دانند که چه چیزهایی پخش می‌کند؛

۸. مسئله تحریم صدور مواد غذایی و مواد اولیه که آمریکا از آن طرف می‌گوید نفت را نباید وسیله‌ای برای اعمال سیاست قرارداد و از طرف دیگر از این طریق کوشش کرده که بیش‌تر ما را فلج کند؛

۹. قضیه حمله به تظاهرات دانشجویان مسلمان ایرانی و اجازه تظاهرات به کسانی که ماهیت‌شان برای ما مشخص است دادن و چند مورد دیگر که الان یادم نیست.