پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
«انتخاب» قصد دارد به صورت روزانه، به منظور آگاهی مخاطبان نسبت به تحولات و اتفاقات گذشته، اسناد ویکی لیکس در رابطه با ایران را که متعلق به سال های ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۹ است منتشر کند.
سرویس تاریخ «انتخاب»: بروس لینگن کاردار سفارت آمریکا در تهران در سندی به تاریخ 4 آبان ۱۳۵۸ درباره وضعیت برخی احزاب و شخصیت ها توضیحاتی ارائه کرده است.
به گزارش سرویس تاریخ «انتخاب»، متن سند مذکور که ویکی لیکس آن را منتشر کرده، به شرح زیر است:
تاریخ: ۲۶ اکتبر ۱۹۷۹
سفارت آمریکا در تهران
۱. (C – کل متن)
۲. خلاصه: احزاب سیاسی میانه رو در ایران که در دوران انقلاب ایران فعال بوده و سابقه‌ای طولانی در مخالفت با شاه دارند، توسط افراد و گروه‌های حامی تفسیری محدود و اقتدارگرا ...، به حاشیه رانده شده اند. در هفته‌های گذشته گروه‌های میانه رو که خواهان جامعه‌ای متوازن شبیه دموکراسی غربی هستند، فعال‌تر شده اند. آنها ...، روی انتقاد از برخی ناکامی‌های واضح حکومت کنونی تمرکز می‌کنند. مخالفت سیاسی این گروه‌ها هنوز محتاطانه است؛ و خود را از طریق چند سخنگوی سکولار، معمولا روحانیون لیبرال، و برخی روزنامه‌های کوچک نشان می‌دهد. هرچند آنها هنوز نیروی قابل توجهی در صحنه سیاسی ایران نیستند، اما این گروه‌ها توانسته اند خود را به اندازه کافی سازماندهی کنند تا نظراتی مخالف با نظرات نهاد حاکم بیان کنند. پایان خلاصه
۳. نقش میانه رو‌های سکولار و مذهبی – این نقش هنوز کاملا مشخص نیست. زیرا شخصیت‌های انقلابی مانند متین دفتری، فروهر، سنجابی و شخص بازرگان زیر سایه [امام] خمینی و حامیان دیدگاه او مبنی بر ایرانی دینی قرار دارند. همه حامیان [امام] خمینی روحانیون نیستند: شامل «روحانیون سکولار» مانند قطب زاده، یزدی، چمران، طباطبایی و دیگران نیز می‌شوند. این گروه بر دولت، رسانه ها، شورای انقلاب، و شورای خبرگان تسلط دارند. .... بازرگان همچنان قدرتی ندارد؛ متین دفتری و نزیه پنهان شده اند و فروهر نادیده گرفته می‌شود؛ و سنجابی در انزوا شغل خود را رها و کشور را ترک کرد.
۴. هرچند موقعیت احزاب میانه رو در کشور هنوز بسیار شکننده است، اما در هفته‌های اخیر آنها نشانه‌هایی از حیات از خود نشان داده اند. هرچند مهمترین بازو‌های آنها، شامل روزنامه آیندگان و مجله طنز محبوب آهنگر در ماه آگوست بسته شدند، اما آنها نشریات کوچکی مانند خالومحسن (متعلق به حزب جمهوری خلق مسلمان)؛ جنبش (متعلق به علی اصغر حاج سید جوادی)، جبهه آزادی متعلق به حزب ایران و نشریه آزادی متعلق به جبهه دموکراتیک ملی را منتشر کردند. هرچند شمارگان این نشریات محدود بوده و تاثیر کمتری در مقایسه با سه روزنامه اصلی (کیهان، اطلاعات و بامداد) دارند، اما نگاهی دقیق و انتقادی به رخداد‌ها دارند – نگاهی که معمولا با نگاه رسمی تفاوت دارد.
۵. در شش هفته گذشته، حزب جمهوری خلق مسلمان، نشست‌هایی را در بعد از ظهر جمعه در مقر اصلی خود در تهران سازماندهی کرده است. هرچند در اولین نشست تنها حدود ۱۰۰ نفر شرکت داشتند، اما مامور سیاسی سفارت و دستیار سیاسی او در نشست روز ۱۹ اکتبر شرکت کرده و متوجه حضور بیش از ۱۵۰۰ نفر شدند. جمعیت غالبا جزو طبقه متوسط و تحصیلکرده بود. در میان آنها تعداد زیادی زن، برخی محجبه، و تعداد کمی روحانی حضور داشتند. سخنرانان شامل احمد علیزاده، دبیرکل حزب، و رحمت الله مقدم مراغه ای، رهبر شاخه تندرو و نماینده آذربایجان شرقی در شورای خبرگان بود. هرچند حاضران و سخنرانان هیچ علاقه‌ای به رژیم گذشته نداشتند، اما ... هیچ سخن ضدآمریکایی در آن گفته نشد.
۶. سخنرانان بیشترین انتقاد خود را به ... شورای خبرگان ... متوجه کردند. یکی از سخنرانان با گفتن این حرف باعث تشویق حاضران شد که «ما خواهان اسلام دکتر شریعتی هستیم؛ ...». ...
۷. میانه روها، ... متحدانی را در میان روحانیونی مانند آیه الله نوری و شریعتمداری پیدا کرده اند ...
۸. انتقادات اخیر میانه روها را تا حدی می‌توان به نارضایتی از برخی جوانب انقلاب ... دانست. میانه روها همچنین از سومدیریت واضح دولت در موضوعات خاص برای حمله جلب متحدانی ورای اجزای بسیار کوچک گروه‌هایی مانند جنبش رادیکال، حزب ایران و جبهه ملی استفاده می‌کنند. ...
۹. ناکامی دولت در تضمین امنیت شخصی، تلاش گسترده برای سانسور، و ... نیز حمایت از موضع میانه روها را بیشتر کرده است. ... حمله اخیر به دو روزنامه نگار در ساختمان شورای خبرگان منجر شد تا روزنامه محافظه کار اطلاعات در روز ۲۲ اکتبر سرمقاله‌ای انتقادی و تند با عنوان «بیایید دوباره اشتباه نکنیم» اشاره کرده است که مردم قم و تبریز به این دلیل علیه شاه قیام کردند که چندین دهه از حق اظهار نظر محروم شده بودند.
۱۰. همه این موارد چه نتیجه‌ای دارد؟ مهمترین نکته اینکه میانه رو‌های حزب ایران، جبهه ملی و دیگر گروه‌ها بار دیگر حق اظهارنظر پیدا و شروع به صحبت کرده اند. در این مسیر آنها باید از چند مانع مهم عبور کنند:
- الف) رسانه‌ها تا حد زیادی در اختیار مخالفان آنهاست. ... دیگر روزنامه‌های مهم نیز به شدت محافظه کارند. رادیو و تلویزیون تحت هدایت فرصت طلبانه و غیرروشنگرانه قطب زاده به ندرت از برنامه روزمره ...، تخطی می‌کند.
- ب) تمامی روشنفکران ...سرخورده شده اند. ...
۱۱. این گروه‌های میانه رو همچنان حیاتی نامطمئن در حاشیه حیات سیاسی ایران دارند. این احتمال وجود دارد که به این دلیل به آنها اجاره برگزاری نشست و انتشار نشریه داده شده که آنها را در روند سیاسی تاثیرگذار نمی‌دانند. ...
در یک سخنرانی برای رهبران مذهبی تهران در روز ۲۰ اکتبر، [امام] خمینی مستقیما به گردهمایی حزب خلق مسلمان اشاره کرده و گفت: اخیرا در یکی از گردهمایی هایشان، یکی از این گمراهان، که هیچ چیزی از اسلام نمی‌داند، گفته که شورای خبرگان باید منحل شود؛ و بقیه تشویق کرده اند ... شما، که حتی در رای گیری (برای این شورا) شرکت نکرده اید، هیچ حقی برای زدن این حرف ندارید ... این رهبران مذهبی بودند که به شما (مخالفان ولایت فقیه) آزادی دادند تا هرچه می‌خواهید بگویید. وقتی رهبران مذهبی علیه شاه و پدرش مبارزه می‌کردند، شما مخفی شده بودید. حالا می‌خواهید شورا را منحل کنید؟ ... قدرت چنین کاری را ندارید. من توی دهن شما می‌زنم. این کار را متوقف کنید و به دامن اسلام برگردید و بگذارید این کشور سروسامان بگیرد.
۱۲. ... احتمال آن نیست که ... [اقدامات علیه این گروه] به بستن روزنامه ها، ممنوعیت گردهمایی، و دستگیری رهبران منجر شود. بسیاری از این گروه‌ها و رهبران آنها سابقه‌ای شناخته شده در مخالفت با سلطنت دارند – سابقه‌ای که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. البته، [گاهی] اهداف فردی، مانند نزیه، متین دفتری و فروهر را از میان میانه روها منزوی و به آنها حمله می‌کنند.
۱۳. در حالیکه مقامات همچنان در موضوعاتی ... دچار سومدیریت هستند، پیام این گروه‌های میانه رو می‌تواند حمایت گسترده تری پیدا کند. ...
۱۴. ... در آینده نزدیک، این گروه احتمالا همچنان در حاشیه سیاست ایران قرار خواهد داشت – و قدرتی کوچک و جذاب، اما در حال گسترش ایجاد می‌کند.
لینگن
*برخی عبارات از ترجمه سند فوق حذف شده است.