خواص ضدسرطانی گیاهی فراوان ولی ناشناخته

گیاه "کاپاریس اسپینوزا" که با نام‌های «کَبَر»، «کَوَر»، «لگجی»، «داغ قارپوزی»، «کِیپر» و ... شناخته می‌شود، خاصیت ضدسرطانی قابل‌توجهی دارد و می‌تواند در صنعت داروسازی به عنوان دارویی برای درمان سرطان استفاده شود.

 با وجود پیشرفت‌های روزافزون درمان سرطان، مقاومت به داروها یکی از مشکلاتی است که برخی بیماران با آن مواجه می‌شوند. به همین دلیل پژوهش‌های مرتبط با درمان سرطان هنوز ادامه دارند و بیشتر داروسازان توجه خود را به ساخت داروهای سرطان با کارایی بیشتر، سمیت کمتر و قیمت پایین‌تر معطوف کرده‌اند.

مطالعات تجربی نشان داده که برخی گیاهان شناخته‌شده، تأثیرات ضد سرطانی دارند. به نظر می‌رسد که ساخت داروهای جدید مشتق‌شده از گیاهان، می‌تواند باعث به وجود آمدن روش‌های اثربخش‌تری در درمان سرطان شوند. در سال‌های اخیر، به دلیل پیشرفت‌های بسیار زیاد شیمی آلی، تغییرات پیشگام در روش‌های عصاره‌گیری و خالص‌سازی و شناخت دقیق‌تر ترکیبات طبیعی گیاهان، توجه زیادی به داروهای با پایه گیاهی شده است. به علاوه استفاده از منابع گیاهی به عنوان مواد اولیه ارزان‌تر می‌تواند به صنعت داروسازی کمک کند تا داروهایی با قیمت پایین‌تر ساخته شوند.

گیاه کاپاریس یا کبر؛ یکی از گیاهانی است که به دلیل داشتن مقادیر زیادی از ترکیبی فلاونوئیدی به نام «کوئرستین» می‌تواند خاصیت ضد سرطانی داشته باشد. فلاونوئیدها از مهم‌ترین ترکیبات گیاهی هستند که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند و می‌توانند رادیکال‌های آزاد درون سلول‌ها را حذف کنند. بنابراین نقش مهمی در محافظت بدن در برابر سرطان دارند.

گیاه کبر، مقاومت زیادی در برابر خشکی، شوری، آفتاب شدید، گرمای بالای ۴۰ درجه و سرمای تا ۸- درجه دارد و این ویژگی باعث شده که در مناطق مختلف و از شمال تا جنوب ایران، پراکنده شود. گیاه کبر به صورت ترشی و شور مصرف می‌شود و در غذاهای ایتالیایی همراه با سالادها، پاستاها و پیتزا استفاده می‌شود.

از آنجا که گیاه کبر به دلیل داشتن ترکیبات فلاونوئیدی می‌تواند خاصیت ضد سرطانی داشته باشد، یاسمن مقدم نیا و دکتر سهراب کاظمی استادیار فارماکولوژی دانشگاه علوم پزشکی نوشیروانی بابل، در مطالعه‌ای تأثیرات ضد سرطانی این گیاه را بررسی کردند.

برای انجام این مطالعه پس از جمع‌آوری گیاه کبر از ارتفاعات فیروزکوه در شمال ایران، میزان ترکیب کوئرستین این گیاه با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) اندازه‌گیری شد.

عصاره این گیاه به محیط کشت سلول‌های سرطانیHela (سرطان دهانه‌ی رحم)، MCF-7 (سرطان پستان)، Saos (سرطان استخوان) و سلول‌های فیبروبلاست (به عنوان گروه کنترل) اضافه شد. سپس میزان تکثیر و بقای این سلول‌ها با روش MTT مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، برای اندازه‌گیری خاصیت آنتی‌اکسیدانی گیاه کبر آزمایش FRAP نیز انجام شد.

با انجام این آزمایشات مشاهده شد که عصاره گیاه Capparis spinosaبرای این سه رده سلول سرطانی، سمی است و در غلظت‌های کم نیز می‌تواند از رشد این سلول‌های سرطانی جلوگیری کند. همچنین تأیید شد این گیاه خاصیت آنتی‌اکسیدانی زیادی دارد و میزان ترکیب کوئرستین از دیگر ترکیبات موجود در این گیاه بیشتر است.

به طور خلاصه می‌توان گفت که کوئرستین موجود در گیاه کاپاریس، تأثیر ضد توموری قابل توجهی دارد و می‌تواند به عنوان یک داروی طبیعی ایده‌آل برای درمان سرطان مورد توجه قرار گیرد.

نتایج این پژوهش زمستان ۲۰۱۹، در آخرین شماره فصلنامه علمی-پژوهشی «بیوتکنولوژی پزشکی ابن سینا» (AJMB) منتشر شده است. این مجله توسط پژوهشگاه فن‌آوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی (ابن سینا) به چاپ می‌رسد.