مهدی پازوکی، اقتصاددان می گوید: ضربتی ترین اقدامی که دولت می تواند در شرایط فعلی انجام دهد، تشکیل بازار ارز است که متقاضیان و عرضه کنندگان ارز، ارز خود را آنجا ببرند و دولت هم رانت ندهد. یعنی اگر کسی می خواهد گوشی اپل 10 یا سامسونگ اس 9 بخرد، باید پولش را بدهد نه اینکه دولت به او رانت بدهد.
پازوکی در گفت و گو با خبرنگار «انتخاب»، درباره وضعیت کنونی اقتصاد کشور گفت: اعتقاد ندارم که وضعیت به «بحران» رسیده؛ بحران زمانی است که پول ملی از مبادلات حذف می شود. بنابراین به بحران نرسیده ایم و امیدوارم هیچ وقت هم نرسیم.
برجام را نمی پذیرفتیم امروز «نفت در برابر غذا» بودیم
او با اشاره به دلایل رسیدن اوضاع اقتصاد به وضعیت کنونی گفت: اولین دلیلش این است که اقتصاد ایران گروگان سیاست است. ما تعامل‌مان با جهان برخلاف کشورهای منطقه، بسیار ضعیف است. در واقع تنها کار خوبی که در این سال ها در حوزه سیاست خارجی انجام دادیم، تعامل با 5+1 در برجام بود. من به شدت از برجام دفاع می کنم و اعتقاد دارم، برجام با FATF کاملا با هم فرق دارند.
پازوکی با بیان اینکه اگر برجام را نپذیرفته بودیم، امروز «نفت در برابر غذا» بودیم، گفت:جامعه داشت خوب پیش می رفت اما فکر می کنم برخی مسئولان کم کاری کردند که اعتقاد دارم اگر کمی منطقی تر و بخردانه تر با مسائل امنیتی ایران با دنیای بین الملل برخورد میکردند، قطعا وضعیت ما خیلی بهتر بود.
این اقتصاددان با بیا اینکه «روال بعد از برجام داشت خوب پیش میرفت» گفت: هیات ها داشتند به ایران می آمدند و وضع داشت به روال عادی برمی‌گشت، اما برخی اقدامات و تهییج دشمنان علیه خودمان، باعث شد کمی تردید نسبت به ایران ایجاد شود. در حالی که منافع ملی باید برای ما مهم باشد اما ما از نگاه اقتصادی، برخورد بخردانه ای نکردیم.
دلیل علمی وضعیت کنونی رشد فزاینده نقدینگی است
او با اشاره به دلیل دوم وضعیت کنونی اقتصاد کشور گفت: دومین دلیل، دلیل علمی است؛ یعنی شما وقتی اقتصادی دارید که رشد نقدینگی آن فزاینده است، به عبارت بهتر، نرخ رشد نقدینگی طی 5 سال گذشته، 30 درصد است ولی نرخ رشد اقتصادی حدود 5 درصد است، یک تعارض ایجاد می شود. یعنی نسبت حجم نقدینگی به حجم تولید ناخالص ملی ما متاسفانه بزرگتر از یک شده؛ یعنی حدود 110 درصد است در حالی که در استانداردهای جهانی، این نسبت باید 60 درصد باشد نه 110 درصد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: وقتی نقدینگی از تولید ناخالص ملی پیشی می گیرد، بالقوه یک سیل خطرناک است. یعنی اگر نقدینگی به سمت فعالیت های دلالی، سفته بازی و واسطه گری بیاید که متاسفانه آمده، بازار سکه، ارز و طلا را دچار مشکل می کند که کرد.
شوک خارجی اقتصاد، خروج آمریکا از برجام بود
پازوکی با اشاره به تاثیرات یک شوک بر اقتصاد کشور، در این شرایط، گفت: همین اتفاق در دولت احمدی نزاد افتاد، اما ما متاسفانه درس نمی گیریم. یعنی در دولت آقای احمدی نژاد وقتی قیمت نهاده های انرژی 500 درصد بالا رفت، دولت چون درآمد ارزی اش خوب، قیمت اسمی ارز را ثابت نگه داشت. در حالی که قیمت واقعی ارز به شدت کاهش یافته بود و نیاز به یک شوک خارجی داشت. در این شرایط، شوک تحریم ها باعث شد ارز 900 تومانی در کمتر از سه ماه به ارز سه هراز تومانی تبدیل شد. همین اتفاق در دوره اخیر افتاد. یعنی وقتی حجم نقدینگی 1500 تریلیون تومان است، اگر ده درصد این نقدینگی وارد فعالیت های سفته بازی و دلالی شود که شد، هر بازاری را دچار مشکل می کند و این موضوع، به شدت در قیمت ارز و ... تاثیر داشت. پس دلیل علمی اش نقدینگی بود و نیاز به یک شوک خارجی داشت که همان خروج آمریکا از برجام بود. یعنی حالا تاثیر تضعیف برجام بر اقتصاد کشور مشخص می شود.
سیستم بانکی ما پولشویی می‌کند
پازوکی با اشاره به اینکه تندروها به دولت روحانی می گویند چرا بانک های اروپایی با ما کار نمیکنند؟ گفت: بانک های اروپایی می گویند به این دلیل کار نمی کنیم که بخشی از سیستم بانکی شما پولشویی می‌کند. یعنی پول های کثیف وارد بانک می شود و این پول کثیف از طریق پولشویی تبدیل به پول تمیز می شود. مثلا پول ناشی از مواد مخدر، رشوه فساد اقتصادی، قاچاق کالا وارد این سیستم می شود.
او ادامه داد: خود دولت اعلام کرده است که 12 میلیارد دلار قاچاق داریم که اگر با ارز 4200 تومانی حساب کنیم، 50 هزار میلیارد تومان حجم قاچاق می شود. این حجم بسیار بالایی است و دنیا این را می فهمد. یعنی اگر یک دلار پول کثیف وارد سیستم بانکی آلمان، فرانسه، سوییس، انگلیس شود و سیستم، مبدا پول را نداند، شما را بازخواست می کند. سیستم بانکی ما این نیست.
نصرالله کاری کرد که بانک های لبنانی تحریم نشوند
پازوکی ادامه داد: سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله انسان بسیار فهیمی است و منافع ملی لبنان برای او مهم است. او به خاطر تحریم نشدن بانک های لبنان مصاحبه ای کرد و گفت ما پولمان را به صورت چمدانی می گیریم. این حرف به خاطر این بود که بانک های لبنانی تحریم نشوند. یعنی او تا این حد باهوش است.
از عدم شفافیت رنج می بریم
این اقتصاددان افزود: منافع ملی کشور در ضفافیت است، ما از عدم شفافیت رنج می بریم. چرا اکنون نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی ما 7 درصد است در حالی که در ترکیه 20 درصد است. بودجه جاری کشور باید از مالیات باشد. قانونش را هم داریم ولی عمل نمی شود. چرا؟ چون نظام اطلاعات شفاف نداریم. چون سیستم اطلاعات مالی ما در اختیار سازمان امور مالیاتی نیست. چون ایران بهشت دلالان، واسطه گران کلاهبرداران و افراد سودجوست. ما قربانی عدم شفافیت هستیم.
او ادامه داد: ما برای آنکه بیکاری را از بین ببریم، نیاز داریم در اقتصادمان سرمایه گذاری شکل بگیرد؛ ابتدا سرمایه گذاری داخلی و سپس خارجی. برای آنکه سرمایه گذاری شکل بگیرد، نیاز داریم که فضای کسب و کار مناسب تولید باشد و اولین عامل این موضوع شفافیت در اقتصاد است.
تندروها توانستند دیدگاه غیرکارشناسی خود را حاکم کنند
پازوکی با بیان اینکه متاسفانه ما به جامعه بین المللی سیگنال می دهیم که شفافیت نداریم، گفت: ما کشور را گران اداره می کنیم. اقلیت تندرو در مجلس توانستند دیدگاه غیرکارشناسی خود را به دلیل قدرت مالی و تریبون هایی که دارند، حاکم کنند.
او با تمجید از سیاست های زنگنه در وزارت نفت گفت: یکی از بهترین وزرای دولت آقای زنگنه است. ما دو دور در اوپک با عربستان منطقی برخورد کردیم و موفق شدیم؛ چون منافع مشترک داریم. متاسفانه تلویزیون ما اینها را نشان نمی دهد. دنیا این موضوع را تحسین کرد.
روس ها خنجر زدند اما ما در اوپک عالی عمل کردیم
او با بیان اینکه ما در اوپک با عربستان منافع مشترک داریم، گفت: در دور قبل اوپک، 500 هزار سهمیه عربستان کاهش یافت اما سهمیه ما افزایش پیدا کرد و تولید ما امروز به همان چیزی رسیده که سهمیه ماست.
پازوکی با بیان اینکه حمله تندروها به سفارت عربستان کلی هزینه برای مملکت به بار آورد، گفت: ما در اوپک بسیار عالی عمل کردیم در حالی که شما ببینید تدروها آقای زنگنه را کوبیدند و بایکوت کردند. روس ها در همین داستان اخیر، به ما خنجر زندند اما وزیر نفت ما با وزیر نفت عربستان بحث کارشناسی کردند چون منافع ملی داریم. ما در جنگ بارها دیدگاه مان با دیدگاه وزیر نفت صدام یکی بود چون منافع ملی برای مان مهم است.
این اقتصاددان با بیان اینکه اقتصاد ایران در شرایط فعلی به شدت از جهالت رنج می برد، گفت: چه دلمان بخواهد چه نخواهد آمریکا امروز 25 درصد تولید ناخالص ملی دنیا را دارد و ما نیم درصد و در مبادلات اقتصادی سهممان به اندازه همان نیم درصد است. بنابراین باید تلاش کنیم تولید ملی و درآمد ملی کشورمان بالا برود، فقر از بین برود و رفاه جامعه بیشتر شود.
یک طبقه نوکیسه رانتخوار آماده کرده ایم
او با بیان اینکه سیستم بانکی ما از عدم شفافیت رنج می برد گفت: در ایران یک طبقه نوکیسه ظاهر شده. بروید ببینید چه کسانی در دوره احمدی نژاد، ارز 1226 تومانی گرفتند و کالا وارد کردند و با قیمت 3 هزار تومان فروختند، اینها را شما می توانید در خانه های لواسان، زعفرانیه، در آپارتمان های شیک در فرمانیه، کارمانیه و نیاوران ببینید. ماشین های آخرین مدلی که امروزه در تهران وجود دارد، در ژاپن که یک کشور پیشرفته است، این تعداد ماشین مدل بالا دیده نمی شود.
او با ابراز تاسف از اینکه ما به جای آنکه از تولید ملی حمایت کنیم جو را برای یک طبقه نوکیسه رانتخوار آماده کرده ایم، گفت: به عنوان کسی که با رانت و عدم شفافیت مخالف است، می گویم مشکل ما جهل است، باید بدانیم که اگر دور کشور سیم خاردار بکشیم از جامعه جهانی عقب می مانیم. امروز از نان شب واجب تر، شفافیت در اقتصاد ایران است.
بازار ارز بدون رانت دولت درست کنیم
او درباره ضربتی ترین اقداماتی که دولت در حال حاضر می تواند انجام دهد ادامه داد: در شرایط فعلی پیشنهاد من این است که بازار ارز درست کنیم، که متقاضیان و عرضه کنندگان ارز، ارز خود را آنجا ببرند و دولت هم رانت ندهد. اگر کسی می خواهد گوشی اپل 10 یا سامسونگ اس 9 بخرد، باید پولش را بدهد نه اینکه دولت به او رانت بدهد.
قیمت واقعی دلار 5500 تا 5600 تومان است
او با بیان اینکه قیمت ارز 4200 تومان نیست، گفت: قیمت واقعی ارز بر اساس محاسبات کارشناسی، حدود 5500 تا 5600 تومان است. بنابراین اعتقاد دارم دولت باید بازار ارز را شکل بدهد و بانک های ما که در استانداردهای بین المللی کوچکند، با بانک های خارجی وارد معامله بشوند.
او با تاکید بر اینکه اقتصاد دستور و فرمان نمی پذیرد، گفت: اگر امنیتی کردیم، بدانیم که قیمت ارز بالا می رود.باید در کوتاه مدت بانک مرکزی با سیاست های بخردانه، بازار ارز را شکل دهد و صرافی ها را ازاد کند که ارز خرید و فروش کنند. دولت کاملا می تواند کنترل کند که چه کسانی ارز می خرند یا می فروشند.
پازوکی با بیان اینکه الان ایرانی های خارج کشور زیادی داریم که ارز خود را به داخل می فرستند، گفت: ما به پتروشیمی ها ارز با قیمت دولتی می دهیم و انها با قیمت آزاد می فروشند. این موضوع باید شفاف شود. اگر قرار است پتروشیمی ها با ارز آزاد محصول خود را بفروشند خوراک خود را هم باید با ارز آزاد بگیرند.
او با بیان اینکه باید ارز را از امنیتی بودن خارج کنیم، گفت: عمده ترین عرضه کننده ارز، دولت است باید دخالت کند و با مدیریت شناور، شرایط کند. اگر قیمت از یک حدی بالاتر رفت ارز عرضه کند و اگر پایین تر آمد ارز را بخرد.
او با بیان اینکه سه گروه رو دشمن ملت ایران می دانم، گفت: یکی تندرو در آمریکا به رهبری ترامپ، تندروها در اسراییل به رهبری نتانیاهو، و تندروهای وطنی خودمان که دنبال رانت هستند و بدشان نمی آید دوباره تحریم شود و آن طبقه نوکیسه گسترش پیدا کند. چون تندروها در ایران در یک حالت عادی نمی تواند قدرت را به دست بگیرند. بکله نیاز دارند بحران بیافریند و بحران ها را مدیریت کنند. اقتصاد مایه قوام ملت هاست اگر اقتصاد از هم بپاشد، همه ضرر می کنیم نه فقط اصلاح طلبان، بلکه اصولگراین هم ضرر می‌کند.
احمدی نژاد ربع قرن کشور را عقب برد
او با بیان اینکه احمدی نزاد ربع قرن کشور را به عقب برد، گفت: زمان تحویل دولت خاتمی به احمدی نژاد، شاخص اقتصادی در وضعیت بسیار خوبی بود. اگر روحانی بتواند ما را به همان شاخص های سال 84 برگرداند، باید مجسمه اش را در میدان پاستور بنا کنیم. تندروها باید بدانند هزینه حمایت از دولتی علم ندارد و جامعه جهانی را نمی شناسد، عقبگرد شاخص های اقتصادی است. بنابراین این اقتصاد توان اینکه یک بار دیگر عقب برود، ندارد.