مرموزترین واقعیت های بدن در ناخن ها!

 ناخن ها زبان گویای برخی از بیماری هاست بنابراین هر مشکلی که در سطح ناخن ایجاد می شود ممکن است یک بیماری خاصی را به شما هشدار دهد.

دکتر سید مهدی طبایی متخصص پوست و مو، و عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران گفت: هر عاملی که موجب اختلال در تولید سلول‏های زایا شود، قطعا مشکلات ناخن را فراهم خواهد کرد. مشکلات ناخن بخصوص در بین خانم ‏ها متعدد است که در اینجا به شایعترین آنها اشاره می‏کنیم.  
 
وی افزود: بیماری‏های ناخن به دو دسته کلی تقسیم ‏بندی می‏شوند. دسته اول بیماری‏ هایی هستند که باعث تغییر در شکل ناخن می‏شوند و دسته دوم بیماری‏هایی هستند که تغییر رنگ ناخن‏ ها را به همراه دارند. هر کدام از این دو دسته، علل و عوامل مختلف و بیماری‏های مختلفی را در خود جای می‏دهند. اما  از مهمترین و شایعترین مشکلات ناخن میتوان به ایجاد شیارهای طولی و عرضی در ناخن، شکنندگی، گوشه کردن، گود شدن، ضخیم شدن ناخن اشاره کرد.  
 
شیارهای طولی در ناخن

 در این بیماری خطوطی شبیه شیار در طول ناخن ایجاد می‏شود. این خطوط در بسیاری موارد طبیعی است و به نسبت‏ های بسیار خفیف در افراد زیادی دیده می‏شود ولی اگر این خطوط عمیق یا برجسته و بارز شوند و در تمام ناخن‏ها وجود داشته باشند در آنصورت نشاندهنده بیماری‏ های جدی تری خواهند بود و بیمار باید حتما برای درمان به پزشک مراجعه کند تا از تخریب و تغییر شکل ناخن ‏هایش پیشگیری نماید.      
 
اگر شیار عمودی فقط روی یک ناخن ایجاد شده باشد بیشتر ناشی از تروما یا ضربه فیزیکی خواهد بود. ضربه ‏هایی که به ناخن‏ ها وارد می‏شود حتما نباید شدید باشند بلکه ضربات خفیف مکرر و دائمی هم می ‏توانند چنین مشکلاتی ایجاد کنند.  
 
شیارهای عرضی در ناخن

 این شیارها به صورت عرضی روی ناخن‏ ها ایجاد می‏شوند و علت این مشکل هم در اغلب موارد ضربه است. اما هر عاملی که باعث توقف یا کم شدن فعالیت سلول‏ های زایای ناخن شود می‏تواند این مشکل را ایجاد کند.  بیماری‏ های تب‏ دار شدید و مصرف برخی داروها از جمله داروهای شیمی ‏درمانی می‏تواند باعث بروز شیار عرضی روی ناخن‏ها شود. بنابراین وجود این علامت هشداری است برای اینکه بیمار حتما به پزشک مراجعه کند تا علت واقعی آن مورد بررسی قرار بگیرد. شیارهای عرضی معمولا با رشد ناخن برطرف می‏شوند.  
 
ناخن‏ های شکننده

 شکنندگی ناخن با خشکی پوست در ارتباط است و چون خانم ‏ها بیشتر در معرض عواملی هستند که خشکی پوست را تشدید می‏کند بیشتر هم دچار این مشکل می‏شوند. این عوامل شامل کار بیش از حد با آب و مواد شوینده بدون استفاده از دستکش، استفاده زیاد از مواد آرایشی بخصوص انواع لاک‏ها یا پاک‏ کننده ‏ها به دلیل وجود مواد تحریک‏ کننده در آنها و ... است. البته استعداد ژنتیکی افراد هم در تشدید این ضایعات بی‏ تاثیر نیست. برخلاف باور عمومی در جامعه، کمبود مواد مغذی در بدن باعث ایجاد مشکل یا شکنندگی در ناخن‏ ها نمی‏شود. آنچه به ناخن‏ ها آسیب می‏ رساند بیشتر عوامل محیطی است. استفاده از دستکش هنگام کار کردن و کرم‏ های مرطوب‏ کننده در بهبود این مشکل موثر خواهند بود.  
 
جدا شدن ناخن از بستر

انیکولیز نام دیگر جدا شدن ناخن از بستر خود است. این مشکل در برخی از بیماری‏ های سیستمیک دیده می‏شود. اگر تعداد ناخن‏ های درگیر بیش از 2 تا 3 مورد باشد، بیماری‏ های جدی و مهمی مطرح خواهد بود که حتما لازم است برای درمان آنها به پزشک مراجعه کرد. اما بیشتر مواقع فقط یکی از ناخن‏ ها و آن هم معمولا ناخن‏ های بزرگ در شست پا به دلیل وجود عوامل محیطی از جمله فشار زیاد کفش دچار این عارضه می‏شوند. بلند کردن زیاد ناخن‏ ها هم آنها را مستعد ضربه‏ های مختلف و حتی جدا شدن ناخن از بستر خود می‏کند. گاهی اوقات تمیز کردن ‏های مکرر و شدید ناخن که با عنوان پدیکور و مانیکور شناخته می‏شوند ممکن است باعث ایجاد مشکل در ناخن‏ ها شوند. اما یکی از دلایل شایع جدا شدن ناخن از بستر بخصوص اگر در تعداد زیادی از ناخن ‏ها اتفاق بیفتد، ابتلا به پسوریازیس ناخن است. این بیماری می‏تواند با سایر علائم پوستی یا سابقه مثبت در خانواده بیمار همراه باشد.  
 
برخی اوقات جدا شدن ناخن از بستر خود با تغییر رنگ زرد، سفید یا سبز هم همراه است. در این شرایط باید عوامل مختلف عفونی را نیز در بیمار بررسی کرد.  
 
گود شدن ناخن‏ ها

گود شدن یا حفره ‏دار شدن ناخن‏ ها مشکل شایعی است. حفره‏ ها معمولا به دو صورت دیده می‏شوند. گاهی بسیار سطحی، منظم و یک شکل هستند و به علت اگزماهای سطحی و برخی بیماری‏ های خودایمنی که روی پوست تظاهر پیدا می‏کنند ایجاد می‏شوند. مثل ریزش موی سکه‏ ای یا آلوپشی آره‏آتا که تظاهرش روی ناخن‏ها به شکل حفره است. اگر علت گودی ناخن، اگزما باشد با درمان‏ های موضعی می‏توان به مرور زمان آن را درمان کرد. اما گاهی هم حفره ‏ها بسیار عمیق و بدشکل هستند و باعث نازیبا شدن ناخن ‏ها و دست‏ ها می‏ شوند. ابتلا به بیماری صدف یا پسوریازیس یکی از علل ایجاد این مشکل است. در اینصورت مراجعه به یک متخصص پوست برای بررسی و درمان گودی‏ های عمیق الزامی است.  
 
از بین رفتن ماهک ناخن

 ماهک ناخن منطقه‏ای هلالی شکل در ریشه ناخن است که معمولا از زیر صفحه ناخن دیده می‏شود. این منطقه محل تجمع سلول های زایای ناخن است. گاهی اوقات با آسیب‏ هایی که هنگام تمیز کردن ناخن و اقدامات زیبایی رخ می‏ دهد به ماهک ناخن و سلول‏های زایا آسیب وارد می‏شود. دیده شدن ماهک ناخن در افراد مختلف متفاوت است و از لحاظ ارثی و ژنتیکی ممکن است ماهک کمتر یا بیشتری در ناخن دیده شود. نبود ماهک ناخن بدون تغییراتی در شکل ناخن مشکل مهمی نیست و یک تغییر طبیعی محسوب می‏شود.  
 
فرو رفتن ناخن در گوشت اطراف خود

ناخن فرو رفته در گوشت یا ناخنک حالت شایعی است که در بسیاری از افراد دیده می‏شود. این حالت بیشتر ناخن پا را گرفتار می‏کند ولی گاهی به دلیل کوتاه کردن نامناسب ناخن‏ ها، در دست ‏ها هم دیده می‏شود. مهمترین اقدام برای پیشگیری از فرو رفتن ناخن در گوشت این است که سعی کنید ناخن‏ها را از ته و هلالی نگیرید. بلکه بهتر است ناخن‏ها کمی بلند باقی بمانند و زاویه داشته باشند. استفاده از کرم مرطوب‏‏ کننده در پوست اطراف ناخن و رعایت بهداشت در بهبود این مشکل موثر است. چنانچه فرو رفتن ناخن باعث ایجاد عفونت در محل شود از خود درمانی بپرهیزید و به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید شاید لازم باشد جراحی سبکی در محل انجام شود تا از شدت عفونت و بدشکلی ناخن جلوگیری کند.  
 
ضخیم شدن صفحه ناخن

ضخیم شدن ناخن می‏تواند ناشی از چند عامل مختلف باشد. یکی از این عوامل جمع شدن پوسته ‏هایی زیر ناخن است که معمولا به دلیل اضافه شدن عفونت ‏های قارچی در ناخن ایجاد می‏شود. البته برخی عوامل مانند اگزمای اطراف ناخن هم می‏توانند این حالت را تشدید ‏کنند. افرادی که پوست خشکی دارند ممکن است حین ابتلا به اگزمای پوست، ناخن‏ هایشان هم درگیر شود و همین امر باعث افزایش پوسته‏ های زیر ناخن و ضخیم شدن ناخن‏ ها شود. عامل دیگری که باعث بروز این مشکل می‏شود ضربه‏ ها هستند. به هرحال برای تشخیص هر یک از این علل، مراجعه به پزشک متخصص پوست پیشنهاد می‏شود.  
 
 پوسته شدن اطراف ناخن

پوسته شدن یا ریش ریش شدن پوست اطراف ناخن معمولا به دلیل خشکی هوا و عمدتا در فصول سرد سال ایجاد می‏شود. متاسفانه بسیاری از افراد با دستکاری و کندن پوسته‏ ها باعث تشدید مشکل و حتی باعث ایجاد عفونت‏ های ثانویه در آنها می‏شوند. پوشیدن دستکش تا حد زیادی در پیشگیری و درمان پوسته ‏ها موثر است اما گاهی اوقات استفاده از دستکش به طور صحیح صورت نمی‏ گیرد. افرادی که با این مشکل مواجه هستند باید حتما از دو دستکش استفاده کنند. بهتر است دستکش زیرین از جنس نخ باشد و در بیشتر ساعات روز دست‏ها را بپوشاند و هنگام شست ‏وشو و استفاده از مواد شوینده، دستکش لاستیکی روی دستکش نخی پوشیده شود. دست کردن دستکش لاستیکی به تنهایی ممکن است حتی باعث تشدید پوسته شدن شود.  
 
عفونت ‏های اطراف ناخن

یکی از شایع ترین مشکلات ناخن است که باعث تغییراتی در ظاهر ناخن به صورت تغییر رنگ یا تغییر شکل می‏شود. عفونت‏ ها در اطراف ناخن معمولا به دو دسته حاد و مزمن تقسیم‏ بندی می‏شوند. معمولا سه دسته عوامل میکروبی شامل قارچ‏ ها، باکتری‏ ها و ویروس ‏ها در عفونت اطراف ناخن نقش دارند. بیماری قارچی اطراف ناخن معمولا در کسانی ایجاد می‏شود که استعداد ابتلا به آن را داشته باشند. این استعداد شامل عوامل محیطی و عوامل ارثی و مشکلات شخصی هر فرد است. مثلا افرادی که در محیط ‏های مرطوب کار می‏کنند یا در طول روز زیاد با آب و رطوبت در تماس هستند، کسانی که ساعت‏ های طولانی کفش به پا دارند و پایشان زیاد عرق می‏کند، افرادی که در هفته چند بار استخر می‏روند، بیماران مبتلا به دیابت و بیمارانی که قندهای کنترل ‏نشده دارند، افراد چاق و با اضافه وزن بالا بیشتر دچار این مشکل می‏شوند بخصوص اگر بهداشت و شست ‏وشوی مناسب پوستشان را هم انجام ندهند. مانند آشپزها، آرایشگران، دندانپزشکان، ورزشکاران و ...  
 
عفونت‏های قارچی می‏تواند باعث بدشکلی و تغییر رنگ ناخن ‏ها شود. زیر ناخن معمولا پوسته ‏های ضخیمی ایجاد می‏شود و همه این موارد باعث بدشکلی‏ های پیش‏رونده در آینده می‏شود. از آنجا که عفونت‏ های قارچی واگیردار هستند امکان سرایت عفونت از یک ناخن به سایر ناخن‏ ها یا انتقال عفونت از فردی به فرد دیگر وجود دارد.  
 
تغییر رنگ ناخن

مشکل تغییر رنگ ناخن ما را متوجه برخی از بیماری‏ های مهم می‏کند به همین دلیل هرگونه تغییر رنگ در ناخن باید حتما علت‏ یابی شود بنابراین مراجعه به یک متخصص پوست می‏تواند کمک‏ کننده باشد. اما سفید شدن یا بروز لکه‏ های سفید در ناخن یک مشکل شایع است. گاهی این تغییر رنگ به صورت منطقه ‏ای و محدود و گاهی هم گسترده ‏تر و یکدست است. سفید شدن منطقه ‏ای ناخن که به صورت لکه ‏های ریز و پراکنده دیده می‏شود بر خلاف باور عمومی که آن را با کمبودهای تغذیه ‏ای مرتبط می‏دانند معمولا به دلیل ضربه های خفیف، مکرر و طولانی ‏مدت ایجاد می‏شوند‏ و از نظر پزشکی اهمیت چندانی ندارند. اما اگر لکه ‏‏ها به صورت وسیع و گسترده ناخن‏ ها را درگیر کرده باشند به طوری که ناخن‏ ها بطور یکدست سفید شوند به برخی بیماری‏ های داخلی مثل بیماری‏ های کلیه و کبد شک خواهیم کرد. گاهی هم هیچ مشکلی در کار نیست و سفید شدن ناخن‏ ها جنبه ارثی و ژنتیکی دارد.  
 
لازم به ذکر است که اگر سفید شدن ناخن‏ها با تغییرات شکل ناخن مثل بدشکلی، پوسته شدن یا افزایش ضخامت همراه باشد در آنصورت از نظر بیماری‏های قارچی مورد بررسی قرار می‏گیرد.  
 
دکتر طبایی با اشاره به اینکه  ممکن است تغییر رنگ‏ های متنوعی در ناخن‏ ها ایجاد شود که هر کدام می تواند نشان دهنده مشکل خاصی در ناخن باشد، ادامه داد: از این موارد، می توان به سیاه شدن ناخن  اشاره کرد که حتما باید به آن توجه کرد زیرا یکی از علائم ملانوم یا سرطان پوست می‏تواند به صورت یک لکه سیاه رنگ‏ در ناخن تظاهر پیدا کند. البته ناخن‏ ها بعد از ضربات شدید به دلیل خونریزی در بستر ناخن هم سیاه می‏شوند اما این حالت معمولا طی یکی دو هفته کمرنگ می‏شوند و بعد هم از بین می‏روند ولی اگر لکه سیاه با یا بدون ضربه ایجاد شود و طی 2 هفته از بین نرود نیاز به بررسی دارد.  
 
گاهی هم لکه سیاه روی ناخن حاصل خالی است که در بستر یا ریشه ناخن وجود دارد و جای نگرانی نیست  اما زرد شدن ناخن بخصوص اگر میزان اندکی از ناخن درگیر باشد باید از نظر بیماری‏های قارچی بررسی شود. کم ‏کاری یا پرکاری تیرویید هم ممکن است با تغییراتی در سطح ناخن همراه باشد که شایع ترین آنها زرد شدن ناخن‏ ها یا جدا شدنشان از بستر است.  
 
وی خاطرنشان کرد: به هرحال مشکلاتی که در ناخن‏ ها ایجاد می‏شود می ‏تواند گویای بسیاری از بیماری‏ های داخلی در بدن باشد بنابراین بهتر است با دیدن هر مشکلی در ناخن پزشک خود را از آن آگاه کنید.