پول‌های "سلامت" کجا خرج شد؟

اکنون بیش از دو سال از اجرای طرح تحول نظام سلامت گذشته؛ هر چند اکنون مشکلاتی بر سر راه تامین اعتبارات این طرح ایجاد شده و از سویی هم طبق آخرین اعلام وزارت بهداشتی‌ها بیش از ۸۰۰۰ میلیارد تومان طلب آنها از بیمه‌ها بر زمین مانده، اما اقدامات پرشماری در حوزه سلامت رقم خورد که از یک سو نفس بیمارستان‌ها و بخش درمان را باز کرد و از سویی دیگر نظام بهداشت ۳۰و چند ساله کشور را در ریل تغییر قرار داد و نهایتا هم به اذعان مسوولان وزارت بهداشت هرچند هنوز کار بر زمین مانده زیاد است، اما همین میزان اقدامات نیز بر کام مردم نشسته و رضایت ۸۵ درصدی آنها از سیستم بهداشت و درمان کشور رقم زده است.

البته با وجود این اقدامات هنوز هم مشکل همیشگی کمبود اعتبارات حوزه سلامت، ادامه مسیر "تحول" را با اما و اگرهایی مواجه کرده؛ به طوری که وزیر بهداشت مکررا بر لزوم پایدار شدن منابع حوزه سلامت تاکید می‌کند و در این راستا طلب یاری از دولت و مجلس دارد. کمبود ۱۰۰ هزار پرستار و ۱۰۰ هزار تخت بیمارستانی، وجود ۵۸ هزار تخت بیمارستانی فرسوده در کشور، عدم پرداخت مطالباتی که نفس وزارت بهداشت را گرفته است و... چالش‌هایی هستند که همچنان نظام سلامت با آنها دست و پنجه نرم می‌کند و این موارد نشان می‌دهد که هنوز حوزه سلامت کشور نیازمند تداوم نگاه حمایتی دولت، مجلس و مسوولان امر است. ‌

بیمارستان‌هایی که ساخته شد

محسوس‌ترین و البته پر سر و صداترین بخش تحول به کاهش هزینه‌های کمرشکن سلامت، کاهش سهم جیب بیماران در پرداخت هزینه‌های دارو و درمان و همچنین اقدامات انجام شده در جهت حذف پرداخت‌های نامتعارف یا همان زیرمیزی در مراکز درمانی و بیمارستانی و گامی در جهت واقعی شدن تعرفه‌ها، بازمی‌گردد که در این باره از ابتدای اجرای این طرح، بارها و از تریبون‌های مختلف صحبت شده است.

و اما اقدامات توسعه‌ای وزارت بهداشت که در راستای طرح تحول نظام سلامت و جهت بهبود شرایط "سلامت" مردم انجام شد؛ در مدت اجرای طرح تحول نظام سلامت شاهدیم که ۶۴ بیمارستان افتتاح شد و به بهره برداری رسید. همچنین از زمان آغاز طرح ۲۱۰۰۰ تخت بیمارستانی با متوسط پیشرفتی بالغ بر ۶۸ درصد تکمیل و بالغ بر ۳۳۵۶ تخت بیمارستانی در کشور راه‌اندازی شد.

سایه "تحول" بر سر هتلینگ بیمارستان‌ها

در حوزه هتلینگ ۵۷۰ بیمارستان دولتی کشور، اقدامات  بهسازی، تعمیرات اساسی، اصلاح  تاسیسات زیربنایی، استانداردسازی اتاق‌های عمل و اورژانس‌های بیمارستانی با متوسط پیشرفت ۸۰ درصد، انجام شد.

در این زمینه همواره شاهد بودیم که وزارت بهداشتی‌ها نسبت به فرسودگی بیمارستان‌های اصلی در کشور هشدار داده بودند و فرسودگی زیرساخت‌ها و کمبود نیرو را مهمترین چالش مراکز درمانی کشور دانسته‌اند. به طوریکه دکتر محمد آقاجانی، معاون درمان وزیر بهداشت اعلام کرده است؛ ۶۷ درصد بیمارستان‌های کشور، یعنی بالغ بر  ۵۸ هزار تخت فرسوده هستند. همچنین ۱۶هزار تخت نیز قدمت بالای ۵۰ سال دارند.

به گفته وی، برای حل این مشکل از دو سال‌ونیم پیش در قالب طرح تحول سلامت تصمیم به نوسازی بیمارستان‌ها و ارتقای کیفیت هتلینگ آنها گرفته شد که خوشبختانه در حال حاضر دو میلیون و ۱۰۰ هزار متر مربع بازسازی در بیمارستان‌ها انجام شده و علاوه بر این ۳۹ هزار تخت نوسازی شدند و بیش از ۷۷ هزار قلم تجهیزات هتلنیگ در بیمارستان‌ها تامین شد.

از بلوک‌های زایمانی تا اورژانس‌های بیمارستانی

در عین حال در حوزه توسعه و مدیریت منابع وزارت بهداشت پروژه‌هایی در حوزه‌های بهد اشت و درمان در قالب طرح تحول نظام سلامت تعریف شد و به تدریج پیش رفت.   در این زمینه طرح جامع استانداردسازی و بهبود فضای بلوک‌های زایمان اجرا شد که بر اساس آن بالغ بر ۲۹۲ پروژه آغاز و تا کنون ۶۰ درصدپیشرفت داشته‌اند.

همچنین طرح ساماندهی و ایجاد کلینیک‌های ویژه با رویکردهای نوین و با تاکید بر معماری بومی ایرانی- اسلامی یکی دیگر از این پروژه‌ها بود که تا کنون۶۵۸ کلینیک ویژه در ۳۸۵ شهر کشور فعال هستند.

از طرفی طرح بهسازی و ایجاد اورژانس‌های بیمارستان در سطح کشور از دیگر پروژه‌هایی بود که در قالب طرح تحول نظام سلامت اجرایی شد و تعداد ۱۱۸پروژه با پیشرفتی بالغ بر ۳۲ درصد انجام شده است.

۱۱۰ پروژه برای سرطان و شیمی‌درمانی

در عین حال درباره احداث مراکز غربالگری و تشخیص سرطان و شیمی درمانی نیز ۱۱۰پروژه تعریف شد که تاکنون پیشرفتی ۲۸ درصدی داشته است. در عین حال ۲۸۰۰ دستگاه آمبولانس تامین و بالغ بر ۱۴۰۰ آمبولانس هم در سراسر کشور توزیع شد.

از سوی دیگر افزایش ظرفیت و استانداردسازی بخش‌های ویژه آی‌سی‌یو، پی‌آی‌سی‌یو و ان‌آی‌سی‌یو با پیش‌بینی افزایش تخت به میزان ۲۴۵۸  تخت با متراژ کلی۶۷۰۰۰مترمربع نیز در دست اقدام بود و بر اساس آن بالغ بر  ۱۹۸۱ تخت به پایان رسیده و مابقی نیز در مراحل پایانی اجرا قرار دارند.

گامی برای تکمیل شبکه بهداشت کشور

در عین حال طبق پروژه‌های اعلام شده بنا بود شبکه بهداشت کشور نیز بازسازی، بازنگری و تکمیل شود و بر این اساس در حوزه بهداشت مقرر شد ۱۹۵۵ خانه بهداشت تکمیل شود که در این راستا تاکنون ۱۷۴۴ پروژه تکمیل شده و ۱۹۹ پروژه دیگر با میانگین پیشرفت ۶۹ درصد در دست اجرا است. در همین راستا ایجاد ۳۴۲ مرکز بهداشتی و درمانی روستایی نیز با پیشرفتی ۳۲ درصدی در کشور در حال اجراست.

راه‌اندازی مراکز جامعه سلامت و تامین پزشک، مراقب سلامت، کارشناسان بهداشت محیط، روان، تغذیه و ... جهت ارایه خدمات به حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیون جمعیت حاشیه نشین، تامین مکمل‌های رایگان جهت مادران باردار و دیگر گروه‌های هدف، فراهم شدن واکسن پنتاوالان و افزودن آن به برنامه واکسیناسیون ملی و ... نیز از جمله اقدامات انجام شده در حوزه بهداشت است؛ بهداشتی که کار در آن سخت و حصول نتایج در آن نیازمند زمان است.

ساخت رصدخانه سلامت ایرانیان که با بهره گیری از فناوری‌های جدید و شاخص‌های سلامت کشور رصد شده و برای پیشگیری از تبعات بیماری‌ها و نقایص بهداشتی برنامه‌ریزی می‌شود نیز در دستور کار معاونت توسعه وزارت بهداشت قرار دارد.

همچنین احداث سردخانه‌های زنجیره سرد واکسن کشور در فضایی به وسعت ۱۳۰۰مترمکعب که شامل هشت سالن زیر صفر درجه و دو سالن بالای صفر درجه است، برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده است.

احداث مرکز هدایت عملیات و بحران EOC، طراحی سیستم ارزیابی پوشش همگانی سلامت(UHC)، حاصل شدن حساب‌های ملی سلامت و تدوین فرآیندها و روش‌های علمی جمع‌آوری اطلاعات، استقرار نظام ارزیابی عملکرد و تحول در برنامه‌های اجرایی، استقرار نظام و سامانه برنامه‌ریزی عملیاتی یکپارچه در معاونت توسعه مدیریت و منابع ستاد و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نیز از دیگر پروژه‌های معاونت توسعه وزارت بهداشت در قالب تحول سلامت بوده است.  

همچنین انجام اقدامات مختلفی مانند بازنگری تشکیلات و ساختار ستاد دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، تدوین استاندارد نیروی انسانی بیمارستان‌های کشور، بازنگری تشکیلات ستاد وزارت متبوع و... در راستای مهندسی سازمان، ‌تحلیل وضعیت و جمع‌بندی اطلاعات مربوط به وضعیت نیروی انسانی دانشگاه‌ها و اخذ مجوزهای استخدامی برای رفع بخشی از کمبودهای نیروی انسانی، طراحی نظام ارزیابی عملکرد حوزه منابع انسانی دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور بر اساس مدل EFQM، برگزاری المپیاد ورزشی کارکنان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با حضور تعدادی بالغ بر ۲۷۵۰ نفر از سراسر کشور، طراحی و استقرار سامانه واگذاری ممیزی بهداشتی به بخش دولتی که فاز اول آن شامل ممیزی بهداشت مواد غذایی بود نیز از دیگر اقداماتی بود که در معاونت توسعه وزارت بهداشت و در قالب طرح تحول نظام سلامت برگزار شد و همچنان در حال پیشروی است.