بوشهر چرنوبیل نیست

دیپلماسی ایرانی: مارک فیزپاتریک، کارشناس سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی و مدیر کنونی بخش خلع سلاح در موسسه بین المللی علوم استراتژیک در لندن است. وی اخیرا یادداشتی را در مورد نیروگاه اتمی بوشهر و امنیت هسته ای ایران در نشریه نشنال منتشر کرده که متن آن را در زیر می خوانید.

بیایید مبالغه نکنیم. نیروگاه هسته ای بوشهر یک چرنوبیل دیگر نیست. بر خلاف نیروگاه اتمی اوکراین که دچار ضعف ساختاری بود، نیروگاه بوشهر مدرت است و با آب خنک می شود. همچنین این نیروگاه از طرح پیشرفته ای شامل کنترل خودکار و سیتسم های مهار کننده بهره می برد.

از سوی دیگر نیروگاه بوشهر نمی تواند به سرنوشت راکتور فوکوشیما دچار شود. در حال حاضر باید این واقعیت درک شود که نیروگاه بوشهر در بحث اشاعه هسته ای یک تهدید به شمار نمی رود. این راکتور برای تولید برق مورد استفاده قرار می گیرد و ضایعات سوخت نیز به روسیه بازگردانده می شوند. به این ترتیب حتی در صورتی که تهران بتواند به تکنولوژی مورد نیاز برای ساخت سلاح دست یابد، پلوتونیوم مورد نیاز برای ساخت سلاح در اختیار ایران قرار نمی گیرد. در هر صورت ، تا کنون هیچ کشوری از ضایعات سوخت برای اهداف تسلیحاتی استفاده نکرده است.

اما در عین حال نمی توان ریسک های امنیتی و خطرات زیست محیطی را نادیده گرفت. نیروگاه بوشهر در یک منطقه زلزله خیز واقع شده است. غبار و گرمای محلی در به تاخیر افتاد احداث این نیورگاه نقش داشته ، چرا که تمیز و خنک نگاهداشتن تجهیزات را دشوار می کرده است.

در اکتبر 2012، سوخت راکتور بوشهر به دلیل وجود براده های آهنی در کاسه راکتور، تخلیه شد که نشان می دهد برخی مشکلات پیش بینی نشده برای این نیروگاه در شرف وقوع است. این در حالی است که امنیت هسته ای با فعالیت های هسته ای محرمانه در تضاد است. فرهنگ امنیت هسته ای به شفافیت و تبادل اطلاعات نیاز دارد. اما ادعا می شود که برنامه های هسته ای ایران این ویژگی ها را ندارد.

ادعا بر این است که ایران در زمینه شفافیت هسته ای همکاری ندارد. از سال 1994، ایران از امضاء معاهده امنیت هسته ای خودداری می کند و این در حالی است که 75 کشور دیگر عضو این پیمان هستند. به بیان دیگر ایران تنها کشوری است که خارج از این پیمان، راکتور هسته ای در اختیار دارد.

مشکل دیگر عدم استقلال در قانونگذاری هسته ای ایران است که طبیعا باید در اختیار آژانس بین المللی انرژی اتمی باشد. ژاپن نیز به مشکل مشابهی دچار بود که سرانجام به فاجعه فوکوشیما منتهی شد.

معاهده امنیت هسته ای آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران می خواهد از بهرتین تحربیات بین المللی استفاده کرده و امنیت هسته ای را مورد بازبینی قرار دهد.

اگر منصف باشیم ، باید بگوییم که ایران بازبینی امنیت عملیاتی نیروگاه بوشهر را پذیرفته است و هیات هایی از آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز آن را بررسی کرده اند. اما در عین حال ایران از اینکه پیمان مورد نظر را امضاء کند،خودداری می کند.

در نوامبر گذشته اخباری در خصوص نشت تاسیسات تبدیل اورانیوم در اصفهان منتشر شد که مدتی بعد از روی سایت خبرگزاری ها برداشته شد.

این در حالی است که قرار است  روسیه در مارس سال جاری میلادی مسئولیت نیروگاه بوشهر را به ایران واگذار کند. اما تا زمانی که ایران به معاهده امنیت هسته ای ملحق نشود، این اقدام هوشمندانه به نظر نمی رسد.