تغییر اساسی در مورد آنچه از تاریخچه کره زمین می دانیم/ داستان حيات به روايت قديمی ترين سنگ جهان + تصویر

دانشمندان می گويند کشف سنگريزه ای بسيار کوچک به قدمت چهار ميليارد و ۴۰۰ ميليون سال در منطقه ای واقع در غرب استراليا باور آدمی را از تاريخچه کره زمين دستخوش تغيير اساسی کرده است.

به گزارش سرویس بین الملل انتخاب ؛ سايت آمریکایی «ان پی آر» می نويسد: شايد در نظر اول باورش سخت باشد که اين ريگ کوچک که قُطرش به زحمت به اندازه يک تار موی انسان می رسد، قاصد بازنويسی روايت کُره خاکی ما باشد.

سنگريزه ياد شده از جنس فلز «زيرکونیُم» بوده که برگرفته از واژه پارسی «زرگون» به معنای «مانند زر» است. اين ماده معدنی به شدت مقاوم بوده و در سراسر جهان يافت می شود. اين سنگريزه در تپه های غرب استراليا و درون سنگی بزرگتر کشف شد و زمانی که دانشمندان آن را استخراج کرده و مورد آزمايش قرار دادند دريافتند که قدمت آن به ۴/۴ ميليارد سال پيش بازمی گردد. يعنی کهن ترين سنگی که تا کنون بر روی اين کره خاکی يافته ايم. آنقدر قديمی که چه بسا داستان پيدايش حيات بر روی زمين را برايمان بازگو کند.

پيش از اين می دانستيم که سن کره زمين حدود چهار ميليارد و  ۵۰۰ ميليون سال يا حدود چهار ميليارد و ۶۰۰ ميليون سال است. به اين ترتيب معلوم است که ذره کشف شده تقريباً از همان اوان پديد آمدن اين کُره خاکی وجود داشته، البته «تقريباً»، با احتساب ۱۵۰ تا ۳۰۰ ميليون سال تفاوت در قدمت.

تا قبل از اين کشف، هيچ سنگ سطحی از سال های نخست پديد آمدن زمين کشف نشده بود و دليل آن نيز احتمالاً اين واقعيت بوده که در آن دوره آتشفشان های فعال سطح زمين را پوشانده بودند. در نتيجه سنگ های موجود آنقدر داغ می شدند که يا ذوب شده و به درون زمين فرو می رفتند يا بخار می شدند و در فضا پراکنده. همه جا را مواد مذاب آتشفشانی فراگرفته و پوسته داغ و گُدازه اندود زمين آماج شهاب سنگ های عظيم فضايی بود.

حقيقت مهمی که سنگريزه کشف شده آشکار کرد

زمانی که بروس واتسون و مارک هريسون، دو زمين-شيميدان، سنگريزه کهنسال را از نزديک مورد بررسی و آزمايش قرار دادند از اين ذره کوچک داستان عظيم پيدايش زندگی بر روی زمين را کشف کردند.

برای توضيح کشف اين دو زمين-شيميدان بايد يک نکته علمی را يادآور شد: بلورهای طبيعی در واقع مواد کانی رشد کننده هستند که از سخت شدن شکل مايع و داغ اين مواد به وجود می آيند.

بلور در حال رشد مواد کانی اطراف خود را جذب می کند و هر آنچه سر راهش باشد را در خود متبلور می کند. مانند راننده خودرويی که مسافران را سر راه سوار می کند. سنگريزه کوچک ۴/۴ ميليارد ساله نيز بر همين اساس در دوره رشد خود ذرات تيتانيوم را جذب کرده است.

در ميان زمين-شيميدانان، تيتانيوم را نوعی «حرارت سنج» می دانند که در دوران گرم بودن محيط بيشتر جذب فلز زيرکونيم می شود. برپايه همين اصل به ظاهر ساده واتسون و هريسون موفق شدند ميزان تيتانيوم موجود در سنگريزه را برآورد کرده و در نتيجه دمای محيط را در زمان رشد آن تخمين بزنند که در نهايت دمايی حدود ۶۸۰ درجه سلسيوس (با تقريب ۲۰ درجه) به دست آمد.

«مانند استخری در صحرا»

برای زمين شناسان اين يافته از آن جهت حائز اهميت بسيار است که اساساً در چنين دمايی سنگريزه ای تبلور يافته است. چنين چيزی تنها زمانی ممکن است که اين تبلور در مجاورت آب انجام شده باشد. انگاری که در «وسط صحرا، يک استخر وجود داشته باشد.»

پروفسور واتسون می گويد: «اکنون ناگهان سندی در برابر ما قرار گرفته که نشان می دهد در زمين جوشان، آکنده از مواد گدازنده و بی جان ۴/۴ ميليارد سال پيش، آب نيز جريان داشته! به نظر ما اين نتايج حاکی از احتمال قوی وجود آب های سطحی در مراحل اوليه شکل گيری کُره زمين است.» چه بسا اقيانوس هم وجود داشته است!

پروفسور هريسون نيز اعتقاد دارد چنين نظريه ای «تغيير بزرگی در شناخت رايج از نحوه شکل گيری حيات بر روی زمين» ايجاد می کند. به گفته وی «اين درست است که سياره ما زير بمباران شهاب سنگ های بزرگ و کوچک قرار داشت و آتشفشان ها در جای جای آن فعاليت می کردند، [اما] به ظاهر در اين ميانه زمانی هم برای تنفس وجود داشته و همان اوايل، خيلی زود، -وقتی تنها ۱۵۰ ميليون سال از عمر کُره زمين می گذشت،- اين سياره توانست نخستين اقيانوس خود را به وجود آورد.»

بر همين اساس، حتی اگر شهاب سنگ های غول پيکر نيز گاه به گاه آن اقيانوس نوپا را در چشم به هم زدنی به بخار تبديل می کردند، شايد که گوشه ای در اين کُره خاکی آنقدر آب باقی مانده بود که يک ميکروب گرمادوست مجال بروز بيابد.

نکته اساسی نيز در همين نظريه نهفته است: اگر در آن شرايط دشوار اوليه بر روی زمين زندگی به وجود آمده، می توان تصور کرد که به همين ترتيب بارها حيات در زمين پديدار و مجدد ناپديد شده تا اينکه در نهايت در ژرفنای يکی از همين اقيانوس های نخستين، در يک سوراخ گرم و امن ماندگار شده است.

اين است درسی که سنگريزه ۴/۴ ميليارد ساله به ما داد: که زندگی آنچنان توانی دارد، آنچنان فوريتی دارد که به مجرد امکان، پديد می آيد! درسی بزرگ در سنگريزه ای کوچک.