ناگفته های افزایش قیمت خودرو

شبکه ایران: در نمودار تولیدات خودرو سازان، خطی که تا ابتدای سال گذشته، پر شتاب و ناشکیبا، مسیر رشد را طی می کرد، اکنون متوقف شده است و در تعدادی از پر مشتری ترین مدل های خودرو سیر نزولی را طی می کند. این سیر نزولی تا کجا ادامه می یابد؟ واقعیت های پنهانی که در پس زمینه صنعت خودرو سازی هر از گاهی به شکل پاره های یک تصویر نامعلوم سر باز می زند چیست؟
به باور بسیاری از دست اندر کاران، خودرو سازی ایران اکنون در لبه پرتگاه حرکت می کند، حرکتی کند و پر اضطراب برای ماندن. اگر تا چندی پیش، معجزه تولید انبوه، فشارهای تورمی را می شکست و خودرو سازان توانستند از گذر دشوار حذف یارانه های انرژی بدون نیاز به اعمال شوک قیمتی با موفقیت بیرون آیند، امروز همزمانی نوسانات ارزی و تاثیر مستقیم و غیر مستقیم آن بر هزاران کالا و خدمات داخلی و خارجی که با صنعت خودرو درگیرند و در پی آن بحران نقدینگی و افت تیراژ تولید، شوکی ناگهانی را بر صنعت خودرو وارد کرده است. 
بر اساس فرمول "فورد" که ده ها سال است به قانون خدشه ناپذیر خطوط تولید صنایع دنیا تبدیل شده، حفظ و کنترل قیمت تنها با تولید انبوه امکان پذیر است و بر اساس قانون شناخته شده عرضه و تقاضا، وقتی عرضه کم باشد، تقاضا بالا می رود. هر دوی این قوانین به ما می گویند که در شرایط موجود، قیمت خودرو بالا می رود و بازار ملتهب می شود.
با این پیش زمینه ذهنی بود که به سراغ مهندس بیژن مجید زاده معاون تامین مگاموتور رفتیم. می خواستیم آنسوی دیگر واقعیات بازار خودرو را در یکی از سرپل های هلدینگ سایپا بررسی کنیم. اتاق مسئول دفتر او شلوغ بود. صندلی های انتظار توسط مدیران عامل شرکت هایی اشغال شده بود که جزو زنجیره تامین 380 شرکتی مگاموتور بودند. هر از گاهی یک ارباب رجوع در حالی که کلماتی را جویده جویده و معترض ادا می کرد، از دفتر معاون تامین مگاموتور خارج می شد. مسئول دفتر مهندس مجیدزاده می گفت: اوضاع خراب است شرکت پول ندارد و همه هم طلبکار! ببینید ما چه می کشیم!
مجیدزاده نیز در همان ابتدای گفتگو از دشواری وضعیت موجود گفت، وی گفت: مگاموتور تولیدکننده قوای محرکه سایپا شامل موتور، گیربکس و اکسل است که تقریبا 50 درصد ارزش یک خودرو را در بر می گیرد. 
او در پاسخ به اولین پرسش من درباره مهمترین دلایل افزایش قیمت تمام شده خودرو و قطعات آن می گوید: دو عامل اصلی باعث افزایش قیمت تمام شده محصولات مگاموتور شده است: اول افزایش قیمت قطعات داخلی که دلایل متعددی دارد و دیگری هم افزایش قیمت قطعات خرید خارجی که عمده ترین آن افزایش نرخ ارز است.
در بخش داخلی دلایل متعددی باعث شده تا قیمت خرید داخلی ما افزایش پیدا کند که از مهمترین آنها افزایش مواد اولیه مثل آلومینیوم، فولاد و ورق هاست. بعنوان مثال آلومینیوم از ابتدای سال 2-3 برابر افزایش قیمت و ورق و فولاد 70 تا 80 درصد افزایش قیمت داشته اند. این عامل باعث شده است تا قیمت کالاهای داخلی هم به همین نسبت افزایش پیدا کند. 
به اعتقاد معاون تامین مگاموتور، در قیمت یک کالای داخلی فقط مواد اولیه مطرح نیستند، افزایش دستمزد ها، تورم موجود در کشور، موادی که برای بسته بندی بکار می رود و ... مزید علت می شوند تا قیمت تمام شده کالا بالا رود.

عامل داخلی دیگری که باعث افزایش قیمت شده متاثر از کاهش تیراژ و تولید خودروست. بدلیل اینکه سربارهای تولید در سالهای قبل بر روی تیراژهای بالایی تعیین شده بود، بدیهی است بعد از کاهش ناگهانی تیراژها، سربارهای تولید به تیراژ پایین تری سرشکن شود بنابراین قیمت افزایش پیدا می کند.
مواد مصرفی که در بخش های مختلف فرآیند تولید مورد استفاده قرار می گیرند مثل آب صابون و انواع روغن های ماشین کاری افزایش قیمت داشته اند که در قیمت نهایی تاثیر گذارند.
معاون تامین مگاموتور در ادامه می گوید: هزینه حمل و نقل قطعات هم افزایش یافته است. زمانی که حمل و نقل افزایش داشته باشد قیمت بر تعداد کالایی که بروی کامیون حامل حمل می شود سرشکن می شود. ما این افزایش قیمت را از سازندگان داخلی قبول کرده ایم و پذیرفته ایم که هزینه های آنها 2-3 برابر افزایش پیدا کرده و البته بخشی از واحدها 70 -80 درصد افزایش پیدا کرده است.
باز هم ارز
مجیدزاده در افزایش قیمت قطعات خارجی و وارداتی خودرو را بطور مستقیم متاثر از نوسانات ارزی می داند و می گوید: بعلت بالا رفتن قیمت ارز، خریدها نیز به همین نسبت گران تر شده است. مشکل دیگر اینکه برای پرداخت ارز به تولید کننده خارجی مجبوریم نقدینگی بیشتری را بکار اندازیم. به این دلیل که قبلا با 10 درصد گشایش LC انجام می شد و بعد از اینکه کالا به گمرک می رسید 90 درصد بعدی را می توانستیم به صورت فاینانس پرداخت کنیم بنابراین برای وارد کردن کالا نقدینگی زیادی لازم نبود ولی در حال حاضر باید حداقل 130 درصد بهای کالا به بانک پرداخت شود. در حقیقت نقدینگی مورد نیاز اولیه بعنوان پیش پرداخت خرید کالا معادل 13 برابر سال قبل می شود. برای اینکه این نقدینگی بدست آید مجبور هستیم از وام های بانکی استفاده کنیم و برای آن هم باید بهره بانک را بپردازیم، این عاملی است برای بالا رفتن قیمت تا نقدینگی را تامین کند. 
معاون تامین مگاموتور در ادامه می گوید: مانند همین ماجرا برای سازندگان داخلی هم پیش می آید یعنی آنها هم اگر بخواهند جنسی را وارد کنند یا بسازند، باید پروسه ای مشابه به ما را طی کنند بعنوان مثال، برای تولید مجموعه دینام بخش هایی باید از خارج بیاید. همه این هزینه ها به ما تحمیل می شود و اگر ما این هزینه ها را نپذیریم سازندگان ما نمی توانند به کار خود ادامه دهند. بنابراین همه این افزایش هزینه ها به ما تحمیل می شود و می توانیم بگوییم قیمت های تمام شده ما نسبت به سال گذشته رشد چشمگیری داشته که اگر به طریقی توسط خودروساز جبران نشود ضررهایی که به ما وارد می شود رقم بسیار بالایی خواهد بود. 
از مجیدزاده میزان دقیق قیمت تمام شده قوای محرکه خودروهای سایپا را با توجه به نوسانات نرخ ارز می پرسیم، او می گوید: در بخش های خرید خارجی قیمت ارز که 1000 تومان بود مقداری تغییر پیدا کرد و ارز 1226 تومان شد که البته مدت کوتاهی به همین صورت بود در حال حاضر اگر ارز مبادلاتی را نزدیک به 2500 در نظر بگیریم، قیمت ها دو برابر شده و ما در خریدهای خارجی، هزینه مان دو برابر شده است.
در کنار دو برابر شدن هزینه های ارزی، بدلیل عدم گشایش LC، خرید خارجی نقدینگی زیادی نیاز دارد، پس برای تامین آن نقدینگی، اجبارا باید از اعتبارات بانکی استفاده کنیم و سود آن را هم پرداخت بکنیم بنابراین گاهی تا 3 برابر در این بخش افزایش قیمت داشته ایم.
در قسمت داخلی شرایط متفاوت است با توجه به اینکه مواد اولیه قطعه مورد استفاده داخلی یا خارجی باشد قیمت ها از 70 درصد تا بیش از 200 در نوسان است. 
معاون تامین مگاموتور، در پاسخ به سوال دیگر من درباره مشکلاتی که در تنظیم قراردادها با سازندگان پیش آمده می گوید: مشکل عمده ما بدلیل شناور بودن قیمت ارز است. سازندگان ما در شرایطی کار می کنند که بسیاری از مواد اولیه ای که مورد مصرف در قطعه سازان است قیمت های موقت و متحرک است. چون ما با این شرایط مواجه هستیم قراردادهایمان را با سازندگان بصورت سیار و قابل تغییر منعقد می کنیم یعنی قراردادمان بر اساس شرایط اقتصادی همان روز است منتها با قید این شرط، که این قیمت ها هر ماه یا هر فصل قابل تجدید نظر است، قراردادها بسته می شود و ما به جلو حرکت می کنیم. در شرایطی که تغییرات بیش از 5 درصد باشد مجبوریم در ماه بعد توافقات جدیدی انجام دهیم چه کاهشی باشد چه افزایشی بنابراین بدلیل عدم وجود ثبات اقتصادی ما مجبوریم قراردادهایمان را بر اساس شرایط تنظیم و اجرا کنیم 
- «یعنی نه شما و نه سازنده هیچکدام تصویر روشنی از شرایط یک ماه بعد ندارید؟»
-« متاسفانه خیر!!» 
این پاسخ آخر مجیدزاده به پرسش من بود.
سازنده های طلبکار نیز در معاونت تامین مگاموتور معطل بودند و من پیش از این نمی توانستم آنها را معطل بگذارم، بنابراین مصاحبه کوتاه خود را در همین جا پایان دادم.