آیا اپل که امروز ارزشمندترین شرکت جهان است، به مسیر خود ادامه خواهد داد و نخستین شرکت یک تریلیون دلاری می‌شود؟
به نوشته دنیای اقتصاد؛ هفت شرکت ارزشمند دنیا طی 20 سال اخیر شرکت‌هایی
هستند که گاهی از عرش به فرش رسیده‌اند و گاهی نیز بر عکس عمل کرده‌اند.
در این بین، فرضیاتی وجود دارد مبنی بر اینکه آیا اپل به عنوان
ثروتمندترین شرکت دنیا باز هم، مسیر خوشبختی را طی می‌کند یا اینکه برعکس،
نقص‌هایی مثل مپل‌گیت (Mapplegate) نشانه‌هایی هستند از اینکه دیگر آن
شرکت سابق نیست و تا چند سال آینده نزول خواهد کرد؟ هر دو مورد ممکن است و
تنها گذر زمان می‌تواند از پاسخ قطعی پرده بردارد.
اگر قرار است اپل همچنان در صدر بماند، کار بسیار مشکلی در پیش رو دارد.
تاریخ نشان داده که این داستان صعود و سقوط پیش‌تر برای شرکت‌های بسیاری
تکرار شده؛ مایکروسافت زمانی ارزشمندترین شرکت بود، همین‌طور شرکت‌های
نفتی و مخابراتی و غیره.
در طول 20 سال گذشته، هفت شرکت توانسته‌اند لقب شماره یک بازار سهام را به
خود اختصاص دهند و تقریبا هر کدام مربوط به صنعت متفاوتی بوده‌اند.
1) اپل همچنان محبوب
امروزه محصولات اپل همه جا هستند. گر چه اپل در ابتدا یک شرکت سازنده
کامپیوترهای شخصی بود، ولی اکنون بیشتر آن را با محصولات پست پی‌سی اش
(آی‌پاد، آی‌فون و آی‌پد) می‌شناسیم. علت رشد فزاینده ارزش شرکت که سود آن
در 10 سال اخیر به طور میانگین سالی 59 درصد رشد را به خود دیده نیز در
محبوبیت و عامه پسند بودن همین محصولاتش است.
هم اکنون اپل بر کوهی از پول نقد (117 میلیارد دلار) نشسته و گرچه ارزش
شرکت نسبت به اوج چند ماه قبل آن کاهش یافته، ولی با 496 میلیارد دلار، بر
صدر تکیه زده.
* دوره صدرنشینی: سپتامبر 2011 تاکنون
2) اکسان موبیل بر موج نفت سوار است
رسیدن قیمت نفت به اوج خود در سال 2008 باعث شد درآمد و سود اکسان موبیل
مثل موشک به سوی آسمان پرتاب شود. این شرکت برای ده‌ها سال جزو 10 شرکت
ارزشمند آمریکا بود و همین‌طور با ارزش ترین شرکت بخش انرژی محسوب می‌شد.
این شرکت، در واقع وارث اصلی و نسل جدیدی از کمپانی نفتی استاندارد اویل
جان راکفلر است. اکسون موبیل، در تاریخ ۳۰ نوامبر ۱۹۹۹ و با ادغام دو
کمپانی اکسان و موبیل، تاسیس شد. ریشه‌های این کمپانی، به سال ۱۸۷۰ و به
زمان تاسیس کمپانی استاندارد اویل، باز می‌گردد. در سال ۱۹۰۴ استاندارد
اویل با اعتراض عمومی‌روبه‌رو شد و سپس در سال ۱۹۱۱ با افزایش رو به رشد
این اعتراض‌ها و در پی حکمی که از سوی دادگاه عالی ایالات متحده اعلام
شد، استاندارد اویل، به ۳۴ شرکت تقسیم شد.
از مجموع ۳۴ شرکت، یکی از آن شرکت‌ها، بنام استاندارد اویل نیوجرسی بود،
که نامش به اکسان تغییر کرد و دیگری استاندارد اویل کالیفرنیا بود، که
ابتدا به سوکونی و سپس به موبیل تغییر نام داد. در نهایت، این دو شرکت، با
هم ادغام شدند و اکسون موبیل تشکیل شد. بر اساس همین سوابق می‌توان قدمت
آن را 125 سال دانست. با افت ارزش دارایی‌ها در چند سال اخیر، ارزش سهام
اکسان موبیل نیز کاهش یافت و سرانجام تاج شاهی را واگذار کرد. هم اکنون
ارزش آن 394 میلیارد دلار است.
* دوره صدر نشینی: فوریه 2005 تا آگوست 2011
3) مایکروسافت و تیغ قوانین ضدتراست
23 سال رکورد شکنی پیاپی در فروش و درآمد باعث شد تا سرمایه گذاران،
شوالیه ردموند را غسل تعمید داده و به بالای ابرها پرواز دهند. در سال
1998 که ویندوز 98 در 40 کشور عرضه شد، اکثر کامپیوترهای دنیا به آن ارتقا
یافته و همه شرکت‌ها شیفته این تکنولوژی شدند.
چنین بود که مایکروسافت به اوج رسید. اما در ادامه آن سال، وزارت دادگستری
آمریکا یک پرونده آنتی تراست بر علیه مایکروسافت گشود و مایکروسافت از
اوج به زیر افتاد که البته نگرانی‌ها در زمینه اینترنت و عوض شدن بازی در
صنعت کامپیوترها نیز به آن افزود. پس از این قضیه، دوباره سهام اوج گرفت و
به 72/58 دلار رسید، اما وقتی حباب تکنولوژی ترکید دوباره جشن ردموندی‌ها
خراب شد. تاج پادشاهی بعد از سال 2000 برای مدتی بین ژوئن 2002 تا
سپتامبر 2003 نیز بر سر مایکروسافت قرار گرفت ولی دوباره قاپیده شد. هم
اکنون مایکروسافت 223 میلیارد دلار ارزش دارد.
* دوره صدر نشینی: سپتامبر 1998 تا مارس 2000؛ و ژوئن 2002 تا سپتامبر 2003
4) جنرال الکتریک و اسطوره «ولش»
سال‌های پر بار دوره مدیریت جک‌ولش که مدیر اجرایی شرکت بود از 1981 آغاز
شد و میوه‌های آن در دهه 1990 به بار نشست. وی یک دهه به کوچک سازی و
بهینه سازی شرکت پرداخت؛ تعدیل نیروی کار، فروش کسب و کارهای تولیدی و در
مقابل خرید شرکت‌های مرتبط با خدمات مالی عامل موفقیت بود. در میانه دهه
90 استراتژی مدیریتی این بود که برنده‌ها را به شدت تشویق و بازنده‌ها را
طرد کنند. در چنین زمانه‌ای بود که جنرال الکتریک تبدیل به اسطوره بازار
شد. مجله فورچون این شرکت را یکی از ستودنی‌ترین شرکت‌های دنیا نامید و به
«جک ولش» لقب مدیر قرن را داد. وی در سال 2001 شرکت را ترک کرد. هم‌اکنون
جنرال الکتریک 211 میلیارد دلار ارزش دارد.
* دوره صدر نشینی: سپتامبر 1993 تا آگوست 1998
5)AT&T قربانی تماس‌های تلفنی
در سال 1993، شرکت مخابراتی ای تی‌اند تی به یک جایگاه مناسب رسید. این
نخستین بار نبود که یک شرکت مخابراتی به این جایگاه می‌رسید. در اوایل دهه
1980 هم شرکت تلفن و تلگراف در صدر بازار آمریکا قرار داشت که پس از آن طی
یک سری تغییرات -که وزارت دادگستری آمریکا باعث آن بود- شرکت به طور
داوطلبانه به سه بخش کوچک‌تر تقسیم شد که یکی از آنها AT&T نام گرفت.
کاهش درآمد حاصل از تماس‌های تلفنی عادی باعث شد که شرکت به دنبال روش‌های
درآمدزایی جدید باشد. این شرکت، در سال1991 شرکت NCR را که سازنده
کامپیوتر بود خریداری کرد، زیرا پیش‌بینی می‌شد که دو شاخه کامپیوتر و
ارتباطات با یکدیگر همپوشانی زیادی پیدا کنند. در آگوست 1993، AT&T
تملک McCaw Cellular Communications را اعلام کرد که بزرگ‌ترین شرکت ارائه
سرویس تلفن‌های سلولار بود. هم اکنون AT&T ارزشی معادل با 188
میلیارد دلار دارد.
* دوره صدر نشینی: مه1993 تا آگوست 1993
6) فروشگاه‌های زنجیره‌ای وال مارت قربانی توسعه
12 سال پیش وال مارت به صدرنشین شرکت‌های بزرگ دنیا تبدیل شد و رکوردهای
فروش و درآمد پشت سر هم به ثبت می‌رسیدند. فروشگاه‌های جدید در سرتاسر
ایالات متحده افتتاح می‌شدند و روزهای خوشی برای آن پیش‌بینی می‌شد، اما
در مارس 1993 سهام این شرکت از تکاپو افتاد و برای 4 سال آینده کم رنگ
باقی ماند.
برخی، فوت موسس آن «سم والتون» در آوریل 1992 را دلیل این سقوط می‌دانند و
برخی دیگر افزایش وسعت بی‌رویه شعبه‌های آن را دلیل اصلی قلمداد
می‌کردند. در 1994 برای افزایش سرعت رشد، سوپر سنترهای شرکت به دو برابر
افزایش یافت، ولی رشد فروش در فروشگاه‌های قبلی از 11 درصد به 6 درصد نزول
کرد که نشانه خوبی نبود. هم اکنون وال‌مارت 228 میلیارد دلار ارزش دارد.
* دوره صدر نشینی: نوامبر 1992 تا ژانویه 1993
7) فیلیپ موریس زیر سایه سیگار
این شرکت که امروزه Altria Group نام دارد صاحب پرفروش ترین برند سیگار
دنیا یعنی Marlboro است. مایک مایلز در سال 1991 مدیر اجرایی این شرکت شد و
تحت نظارت مدیر قبلی، همیش مکسول، 5 سال پیاپی شرکت را با رشد درآمد به
میزان 20 درصد رو به رو کرد که البته تصاحب دو شرکت General Foods به سال
1985 و Kraft Foods به سال 1988 (هر دو مربوط به صنایع غذایی) در این مورد
بی تاثیر نبود. اما فروش تنباکو در آمریکا به دلیل تغییر گرایش مردم در
زمینه سیگار کشیدن، رو به کاهش گذاشت و پرونده‌های قضایی نیز در سقوط شرکت
از جایگاهش بی‌تاثیر نبود. امروزه این شرکت در بازار سهام ارزشی معادل 63
میلیارد دلار دارد و سهام این شرکت جزئی از شاخص میانگین صنعتی داوجونز و
اس‌اند پی 500 است.
* دوره صدر نشینی: مارس1992