عاملی، دبیر پیشین شورای عالی انقلاب فرهنگی: نسل جوان که از کنار ما رد می‌شود مسخره می‌کنند؛ رفت و آمد با لباس روحانیت در فضای اجتماعی آسان نیست / مقصر اصلی هر مشکلی را روحانیت می‌دانند

انصاف نیوز: دبیر پیشین شورایعالی انقلاب فرهنگی معتقد است که درباره‌ی مسئله‌ی حجاب نیازی به قانون اخیر مجلس نبوده و مصوبه‌ی شورایعالی انقلاب فرهنگی کافی است. 

 

سعیدرضا عاملی می‌گوید: اینکه بخواهیم یک خانم بی‌حجاب را با زور محجبه کنیم قطعا موفق نخواهیم شد. 

 

آقای عاملی درباره‌ی مواجهه‌ی مردم با روحانیون در جامعه گفت: برخی که روحانیت متخلق را نمی‌شناسند مقصر همه‌ی مشکلات را روحانیون می‌دانند.

 

سعیدرضا عاملی، عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی درباره‌ی سیاست‌های ناکام و موفق در چهار دهه‌ی اخیر گفت: در حوزه‌های فرهنگی بر خلاف عرصه‌ی علم و فناوری توفیقات زیادی نداشتیم. 

 

او درباره‌ی چرایی این ناکامی گفت: دلیل این موضوع به این بازمی‌گردد که ماهیت فرهنگ، به ویژه فرهنگ جدید را به درستی درک نکرده‌ایم. باید توجه داشته باشیم که در تطور تاریخی معنای فرهنگ تغییر کرده است. 

 

عاملی با بیان اینکه در حال حاضر فرهنگ به معنای «روش زندگی کردن» است، گفت: من کلمه‌ای دیگر هم به این تعریف اضافه می‌کنم و می‌گویم «روش خاص زندگی کردن». به این معنا که در هر حوزه‌ی فرهنگی به دلیل سوابق تمدنی، دینی، سنت‌ها و… اختصاصات خود را نیز دارند. اگر این اختصاصات نباشد «تفاوت فرهنگی» معنایی نخواهد داشت. 

 

او ادامه داد: فرهنگ حوزه‌ای است که در آن اراده‌ی انسان‌ها دخالت جدی و پررنگی دارد. به محض اینکه بخواهیم به این حوزه‌ی ارادی انسان‌ها مداخله کنیم واکنش نشان می‌دهند. هر جایی که بگویند «وارد نشو!» خواهد پرسید که «چرا؟». انسان احساس می‌کند که حتما سرزمین عجایبی وجود دارد که مانع ورودش به آن شده‌اند.

 

او با اشاره به چالش‌ها در مواجهه با نسل تازه گفت: ما در این چند دهه به طور عمومی در حوزه‌ی فرهنگ مشکلات و ناکامی‌هایی داشته و داریم به دلیل اینکه متوجه همین ماهیت فرهنگ نشده‌ایم. به ویژه در مواجهه با نسل جدیدی که با اینترنت بزرگ شده است می‌باید به این تعریف توجه داشته باشیم. 

 

این استاد دانشگاه در توضیح بیشتر این بخش از گفته‌هایش ادامه داد: نسل جدید نسبت به ورود به حوزه‌ی ارادی خود مقاومت می‌کند حتی اگر این مداخله از سوی پدر و مادر باشد. برای نسل جدید «استقلال‌گرایی» و «فردگرایی» به معنای قطع نظر از نظر جمع عمل کردن، حائز اهمیت ویژه‌ای است. 

 

به گفته‌ی سعیدرضا عاملی در چنین شرایط کار فرهنگی کار سخت و پیچیده‌ای خواهد بود که بی‌توجهی به پیچیدگی‌های آن مشکلاتی می‌آفریند. 

 

عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی با اشاره به ناکامی‌ها در عرصه‌ی فرهنگ گفت: برای نمونه در مورد سند آموزش و پرورش اصلا موفق نبوده‌ایم و یا به عبارت دقیق‌تر اصلا وارد آن نشدیم. این سند، سندی قوی است و ملاحظات فرهنگی زیادی در آن رعایت شده است اما اجرا نکرده‌اند و هیچ وزیر آموزش و پرورشی به الزامات این سند توجه نکرد و پای اجرا شدن آن نایستاد. 

 

او در پاسخ به این سوال که ‘آیا اجرایی نشدن این سند در دولت‌هایی با گرایش‌های مختلف نشانگر اجرایی نبودن آن نیست؟ ’، گفت: ۱۲ هزار قانون مصوب مجلس داریم که بسیاری از آن هم اجرایی نشده است. در قانونگذاری باید به سه رکن اساسی توجه کرد، بعدهای مادی، معنوی و مشروعیت قانون. مشروعیت قانون به پذیرش عمومی بستگی دارد. باید عموم مردم امری را پذیرا باشند تا قانون به پیش برود و امکان اجرایی شدن پیدا کند و گرنه قانون دچار مشکل خواهد شد. 

 

عاملی با بیان اینکه بحث‌هایی که درباره‌ی فیلترینگ و حجاب می‌شود هم از این جمله است، گفت: من فکر نمی‌کنم که درباره‌ی حجاب اصلا نیازی به قانون مجلس وجود داشت. در این ارتباط مصوبه‌ی شورایعالی انقلاب فرهنگی کافی بود و اتفاقا این مصوبه کاملا فرهنگی بود. در آن مصوبه انسان‌ها را پلاک‌بندی نمی‌کردیم تا به آن جریمه وصل کنیم! این رفتار جریمه‌ی انسان‌ها معنای بسیار بدی دارد. 

 

دبیر سابق شورایعالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه مصوبه‌ی این شورا کار را از آموش و پرورش شروع می‌کرد، گفت: آن مصوبه برای رسانه‌ی ملی وظایفی تعریف کرده بود، در مرحله‌ی آخر نیروی انتظامی بود. متاسفانه هیچکدام وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دادند و بار این کار روی دوش نیروی انتظامی افتاده بود. این نیرو هم وقتی وارد عمل می‌شد آن عمل منجر به رفتار نامتناسبی می‌شد که نتیجه‌ی آن همین مسائلی است که با آن مواجه هستیم. 

 

او ادامه داد: اگر به حجاب به عنوان امری شناختی و فرهنگی توجه می‌شد نتایج متفاوتی را هم به همراه داشت. در این فضای اجتماعی نمی‌توان به زور فرهنگ را امتداد داد. باید بتوانیم با تعامل، تعلیم و تربیت، استفاده از رسانه‌ی ملی، به کار بردن رسانه‌های اجتماعی با مردم مواجه شویم. 

 

عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این سوال که چگونه کشورهایی مثل ترکیه، مالزی، جمهوری آذربایجان و… هم کشورهای اسلامی هستند هم الزام حاکمیتی حجاب در آن نیست، گفت: باید بررسی کرد کشورهایی که مثال زده می‌شود در چه وضعیتی قرار دارند. آیا آنجا بهشت است؟! 

 

عاملی در ادامه افزود: بعضی از این کشورها دچار بیشترین فساد اجتماعی هستند. برای بررسی دقیق‌تر بیاییم به پایان کار نگاه کنیم. در آموزش‌های دوره‌ی دبستان در آمریکا و اروپا گفته می‌شود که باید به بچه‌ها آموزش دهیم که درباره‌ی جنسیت خودشان فکر کنند که آیا واقعا دختر یا پسر هستند؟! 

 

او با بیان اینکه بین ۲۰ تا ۳۰ درصد نسل جوان آمریکا دچار «تردید جنسیتی» هستند، گفت: مسئله‌ی «همجنس‌بازی» یک مسئله‌ی مهم و بزرگ در دنیای غرب شده است. در آمریکا ۳۸ درصد «خانه‌ی تک‌نفره» وجود دارد. جمعیت خانواده‌های تک‌سرپرست که ۹۵ درصد آن‌ها توسط مادر اداره می‌شوند زیاد شده است و در واقع «جامعه‌ای بی‌پدر» هستند. ۲۰ درصد خانواده‌ها در آمریکا تک سرپرست شده است. در ایران هم متاسفانه ۷.۲ درصد خانواده‌ها تک سرپرست هستند. 

 

عاملی اینطور نتیجه گرفت که به همین خاطر نمی‌توان آن جوامع را به عنوان یک الگو مطرح کرد. مالزی کشوری مسلمان است اما وضعیت این کشور به لحاظ اجتماعی بسیار به هم ریخته است و نمی‌شود این کشورها را ملاک قرار داد. 

 

او در پاسخ به این سوال که «آیا این مشکلات در کشورها به دلیل آن است که الزام حاکمیتی نسبت به حجاب ندارند؟»، پاسخ منفی داد و گفت: دلایل ریشه‌داری دارد. این دو موضوع را نباید به هم وصل و مرتبط کرد. هر چیزی وزن خودش را دارد. اینکه بگوییم چون در اینجا الزام حجاب است این طور شده و آنجا به دلیل اینکه این الزام نیست آنطور شده ارزیابی درستی نیست. 

 

عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی گفت: باید از وضعیت کشورهای دیگر درس بگیریم و نباید آن‌ها را ملاک قرار دهیم. ما نیازمند یک تاسیس جدید در فرآیند زندگی خود هستیم و نیازمند نوآوری جدیدی باشیم تا به نقطه‌ی هدف که همان آرامش مردم است برسیم. هر آنچه که آرامش مردم را مختل کند باید با آن مقابله کرد. 

 

عاملی درباره‌ی اینکه آیا دو فرزند شما که در خارج از کشور بودند هم دچار چنین مشکلاتی شدند، گفت: نمی‌توان حضور دو فرزند من در خارج را ملاک قرار داد. فرزندانم انسان‌های متدینی هستند و همسرانشان هم حجاب کامل دارند و اهل روزه و نماز و خمس و زکات هستند. برای مثال آیا می‌توان فرزند آیت الله جوادی آملی را بر همه‌ی جامعه مبنا قرار دهید؟! من در بخش اول گفت‌وگو تاکید کردم که بین‌المللی هراسی رفتار نادرستی است و باید در همه‌ی محیط‌هایی که می‌تواند برای ما ارزش افزوده‌ی علمی، فرهنگی، شغلی و … ایجاد کند حضور داشت.

 

او در ادامه افزود: باید توانمندی علمی و فرهنگی خود را بالا ببریم. پیغمبر می‌فرماید که دو نیکی وجود دارد که هیچ نیکی از آن برتر نیست؛ توحید و رفع آزار از مردم. و دو پلیدی است که بدتر از آن نیست؛ شرکت و آزار مردم. آزار مردم و ایجاد مزاحمت اجتماعی برای آن‌ها کار خوبی نیست. 

 

عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی گفت: در این شورا در زمان مرحوم آیت الله رئیسی گفتم که مردم در شرایط اقتصادی تحت فشاری قرار دارند و وضعیت سفره‌ی آن‌ها بسیار نگران‌کننده است. در نتیجه توان ملی باید به سمت رفع مشکلات معیشتی مردم برود و اگر این کار انجام شود شاید دیگر خیلی از مسائل اجتماعی ایجاد نشود. و برای این کار لازم است مزاحمت‌های دیوان‌سالاری را کاهش دهیم. قرار بر این شد که گزارشی در این باره تهیه کنم.

 

او درباره‌ی این گزارش گفت: ۳۳۷ مزاحمت در نظام دیوان سالاری در ۱۴ دستگاه دولتی استخراج شد. رفع مزاحمت از زندگی مردم دکترین اسلامی است و باید بر اساس آن به پیش برویم. اینکه بخواهیم با زور یک خانم بی‌حجاب را محجبه کنیم قطعا موفق نخواهیم شد. 

 

دبیر سابق شورایعالی انقلاب فرهنگی گفت: سیاست‌های صنعتی در فرهنگ کارآیی ندارد. نباید انسان‌ها را شیء تصور کنیم. نخستین رکن شهروندی «به حساب آوردن» است. اقشاری از جامعه که «استثنا» محسوب می‌شوند به بیشترین توجه نیاز دارند. بالاترین بودجه‌ها در کشورها در حوزه‌ی تامین اجتماعی به افرادی اختصاص داده می‌شود که افراد ناتوان اجتماعی هستند. 

 

او ادامه داد: نکته‌ی دوم این است که باید حقوق سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و… افراد را رعایت کنیم. نتیجه‌ی رفتاری مبتنی بر این دو نکته ایجاد «تعلق اجتماعی» است. اگر تعلق و سرمایه‌ی اجتماعی ضعیف شود سیاست‌های فرهنگی نیز به پیش نخواهد رفت. نباید به جامعه صنعتی نگاه کنیم. جامعه موجودی زنده است و انسان هم موجودی صاحب اراده است و لازم است که به او به عنوان موجودی «صاحب اراده» نگاه کرد. 

 

عاملی با بیان اینکه رسانه باید هم‌سطح جامعه شود تا بتواند اثرگذاری داشته باشد، گفت: رهبر انقلاب در بیانیه‌ی گام دوم تعبیر گرانسنگی دارند مبنی بر «تمدن نوین اسلامی». تمدن امری پیشینی است اما ایشان آن را برای آینده استفاده کرده است. دو نکته برای این تمدن‌سازی اشاره کرده‌اند: خودسازی و جامعه‌پردازی. 

 

او ادامه داد: انتظاری که ایشان از تحول فرهنگی داشتند تغییر نهادی نبود که شاهد ادغام یا حذف و اضافه کردن نهادهایی باشیم. خواسته‌ی رهبر انقلاب تحول در نگاه به جامعه بوده است. البته بخشی از این ناکامی به جنگ نرم هم بازمی‌گردد. 

 

حجت الاسلام سعیدرضا عاملی در پاسخ به این سوال که در سطح جامعه چه مواجهه‌ای با او در لباس روحانیت دارند، گفت: من با لباس روحانیت رفت و آمد می‌کنم. خیلی‌ها در ابتدا می‌گفتند که با لباس روحانیت در دانشگاه نیا، زیرا اذیت خواهی شد ولی واقعیت این است که در محیط دانشگاه احساس اذیتی نداشتم اما در فضای اجتماعی وضعیت متفاوت است. 

 

او در ادامه گفت: در سال ۷۲ در بهارستان قدم می‌زدم پیرمردی گفت خدا لعنت‌تان کند. به او گفتم نگران نمی‌شوی سید اولاد پیغمبر را لعن کردی، گفت این چه مملکتی است درست کردید. به دیدن نوه‌ام می‌روم ولی پول ندارم یک شکلات برایش بخرم. خواستم به او مقداری پول دهم که گفت کمک نمی‌خواهم. چنین مواجهه‌هایی در جامعه وجود دارد. 

 

عاملی در پایان گفت: نسل جوان که از کنار ما رد می‌شود مسخره می‌کنند. رفت و آمد با لباس روحانیت در فضای اجتماعی آسان نیست. آن‌هایی که با روحانیون متخلق تعامل مستقیم ندارند و آن‌ها را نمی‌شناسند مقصر اصلی هر مشکلی را روحانیت می‌دانند.