پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : ایرنا: در دهه‌های اخیر، تک‌فرزندی و بی‌فرزندی به عنوان معضلاتی جدی برای خانواده‌ها و جامعه ایرانی در آمده است. عواملی همچون فشارهای اقتصادی، تغییرات فرهنگی و اجتماعی، و مشکلات معیشتی موجب کاهش تمایل به فرزندآوری شده و این تغییرات، نه تنها بر ساختار خانواده‌ها بلکه بر آینده جمعیتی و اقتصادی کشور نیز تأثیرگذار است. طبق آمارهای رسمی، درصد خانواده‌هایی که تنها یک فرزند دارند، به‌طور چشمگیری افزایش یافته است و این روند به‌طور بالقوه می‌تواند به بحران جمعیتی و اقتصادی منجر شود.
تحقیقات نشان می‌دهند که یکی از دلایل اصلی افزایش تک‌فرزندی در ایران، مشکلات اقتصادی است. حمیدرضا حاجی‌هاشمی، جمعیت‌شناس، بر این باور است که بسیاری از خانواده‌ها به دلیل وضعیت نامساعد اقتصادی و نگرانی از آینده مالی، از داشتن فرزند بیشتر خودداری می‌کنند. این وضعیت نه تنها به یک پدیده اجتماعی تبدیل شده بلکه به بحران فرهنگی و اقتصادی کشور دامن زده است. در کنار این مسئله، تغییرات نگرشی و فرهنگی نیز بر کاهش تمایل به فرزندآوری تأثیرگذار بوده است.
در همین راستا، زهرا طاهرنژاد، روانشناس، به عواملی همچون شاغل بودن مادران و نگرانی از دست دادن موقعیت شغلی اشاره می‌کند و می‌گوید که بسیاری از زنان ترجیح می‌دهند تنها یک فرزند داشته باشند تا بتوانند شرایط شغلی و اقتصادی خود را حفظ کنند. همچنین، دیر ازدواج کردن و تأخیر در فرزندآوری نیز از دیگر دلایل کاهش تعداد فرزندان در خانواده‌ها است.
پیامدهای اجتماعی و روانی تک‌فرزندی
تک‌فرزندی با خود پیامدهای جدی اجتماعی و روانی به همراه دارد. از جمله مهم‌ترین مشکلات آن، می‌توان به کاهش رشد جمعیت، پیری جمعیت، کاهش نیروی کار و تضعیف پیوندهای خانوادگی اشاره کرد. همچنین، کودکانی که در خانواده‌های تک‌فرزند بزرگ می‌شوند، به دلیل نبود خواهر یا برادر، احساس تنهایی بیشتری می‌کنند و در روابط اجتماعی خود مشکلاتی دارند. آنها معمولاً بیش از حد به والدین خود وابسته می‌شوند که می‌تواند به مشکلات روانی و اجتماعی در آینده منجر شود.
برای مقابله با این بحران، نیاز به سیاست‌گذاری‌های جامع و هم‌راستا در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. یکی از مهم‌ترین راهکارها، توانمندسازی اقتصادی خانواده‌ها، به ویژه جوانان، از طریق ایجاد شغل‌های پایدار و تأمین امنیت مالی است. حمیدرضا حاجی‌هاشمی تأکید دارد که مشوق‌های مالی به تنهایی نمی‌توانند تأثیرگذار باشند، بلکه باید شرایط اقتصادی پایدار و مطمئن برای خانواده‌ها فراهم شود.
از سوی دیگر، تغییر نگرش‌ها و فرهنگ‌سازی در مورد اهمیت فرزندآوری و ترویج مدل‌های حمایتی از خانواده‌ها نیز باید در دستور کار قرار گیرد. طاهرنژاد نیز بر اهمیت نقش زنان در خانواده تأکید می‌کند و می‌گوید که زنان باید در مسیر رشد فردی و اجتماعی خود بازنگری کنند تا بتوانند تعادل مناسبی بین مسئولیت‌های خانوادگی و اجتماعی خود برقرار کنند.
بحران تک‌فرزندی و بی‌فرزندی در ایران، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به همراه دارد. برای حل این مشکل، باید در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اقدامات مؤثری انجام شود تا نه تنها شرایط زندگی خانواده‌ها بهبود یابد، بلکه ساختار جمعیتی کشور نیز حفظ شود. تغییر نگرش‌ها، توانمندسازی اقتصادی و ایجاد شرایط مساعد برای فرزندآوری از جمله اقدامات ضروری در این زمینه است.