پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
معمای ظاهر شدن یک نهنگ بلوگا در ساحل نروژ که افسار به گردن داشت، ممکن است سرانجام حل شده باشد.
این نهنگ سفید اهلی که محلی‌ها نام هولدیمیر را برایش انتخاب کردند، پنج سال پیش در میان گمانه‌زنی‌های گسترده مبنی بر جاسوس بودنش برای روسیه، خبرساز شد.
اکنون یک کارشناس گونه‌های دریایی معتقد است که این نهنگ به‌واقع متعلق به ارتش بوده و از یک پایگاه نیروی دریایی در دایره قطب شمال فرار کرده است.
اما دکتر اولگا اشپاک باور ندارد که این نهنگ جاسوس بوده باشد. او معتقد است این نهنگ بلوگا برای حفاظت از پایگاه آموزش دیده بود و به دلیل «شیطنت» از آنجا گریخته است.
روسیه همواره از تأیید یا رد این موضوع که این نهنگ سفید توسط ارتش آموزش دیده، خودداری کرده است.
اما دکتر اشپاک که از دهه ۱۹۹۰ تا بازگشت به زادگاهش اوکراین در سال ۲۰۲۲ در روسیه روی پستانداران دریایی تحقیق می‌کرد، به بی‌بی‌سی گفت: «برای من این قضیه صد درصد قطعی است.»
گفته‌های دکتر اشپاک که بر مبنای گفتگوهای او با دوستان و همکاران سابقش در روسیه استوار است، در مستند بی‌بی‌سی با عنوان «رازهای نهنگ جاسوس» آمده است.
این نهنگ افساری به تن داشت که رویش محفظه‌ای برای دوربین تعبیه شده بود
این نهنگ اسرارآمیز اولین بار پنج سال پیش مورد توجه عموم قرار گرفت، زمانی که به ماهیگیران در سواحل شمالی نروژ نزدیک شد. یکی از این ماهیگیران به نام جوآر هستن می‌گوید: «نهنگ شروع کرد به مالیدن خودش به قایق. شنیده بودم حیواناتی که در شرایط سخت هستند، به‌طور غریزی می‌فهمند که باید از انسان‌ها کمک بخواهند. با خودم فکر کردم که این نهنگ خیلی باهوش است.»
این اتفاقی غیرعادی بود، چون این نهنگ بلوگا بسیار اهلی به نظر می‌رسید و این گونه از نهنگ‌ها به‌ندرت در این حد در مناطق جنوب قطب دیده می‌شوند. علاوه بر این، او افساری به تن داشت که رویش محفظه‌ای برای دوربین تعبیه شده بود و عبارت «تجهیزات سنت‌پترزبورگ» به زبان انگلیسی روی آن نوشته شده بود.
آقای هستن کمک کرد تا افسار را از بدن نهنگ جدا کنند. پس از آن، نهنگ به بندر نزدیک «هامرفست» شنا کرد و چندین ماه در آنجا ماند.
روی افسار نهنگ عبارت «تجهیزات سنت‌پترزبورگ» به زبان انگلیسی روی آن نوشته شده بود
این نهنگ که ظاهراً قادر به شکار ماهی زنده نبود، با رفتارهایی مانند ضربه زدن به دوربین بازدیدکنندگان و حتی برگرداندن یک تلفن همراه در یک مورد خاص، توجه مردم را به خود جلب کرد.
ایو ژوردین، پژوهشگر موسسه تحقیقاتی«بررسی اورکا» می‌گوید: «خیلی واضح بود که این نهنگ خاص آموزش دیده بود که پوزه‌اش را روی هر چیزی که شبیه هدف به نظر می‌رسید، قرار دهد؛ چون هر بار همین کار را می‌کرد. اما ما هیچ ایده‌ای نداریم که او در چه نوع تأسیساتی بوده و در نتیجه نمی‌دانیم برای چه آموزش دیده است.»
بعد از اینکه افکار عمومی در نروژ، شیفته داستان این نهنگ شد، برنامه‌هایی برای نظارت و تغذیه او ترتیب داده شد. نامی که به آن داده شد – «هولدیمیر» – اشاره‌ای به «هوال»، واژه نروژی به معنای نهنگ، و نام رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین بود.
دکتر اشپاک، برای حفظ امنیت منابع خود، از نام بردن آنها خودداری کرد، اما گفت که به او گفته شده وقتی این نهنگ در نروژ ظاهر شد، گروهی که روی پستانداران دریایی روسیه کار می‌کنند، فوراً آن را به‌عنوان یکی از نهنگ‌های خود شناسایی کردند.
او می‌گوید: «پیامی از طریق زنجیره دامپزشکان و مربیان به دستم رسید مبنی بر این که آنها یک نهنگ بلوگا به نام آندروها را گم کرده‌اند.»
به گفته دکتر اشپاک، آندروها/هولدیمیر ابتدا در سال ۲۰۱۳ در دریای اوخوتسک در شرق دور روسیه به دام افتاد. او یک سال بعد، از یک تأسیسات متعلق به دلفیناریوم سنت‌پترزبورگ به برنامه نظامی در قطب شمال منتقل شد؛ جایی که مربیان و دامپزشکان همچنان با آن در تماس بودند.
او می‌گوید: «فکر می‌کنم وقتی شروع به کار در آب‌های آزاد کردند و به این حیوان اعتماد کردند که فرار نکند، حیوان تصمیم گرفت آنها را رها کند.»
او افزود: «چیزی که از افراد دلفیناریوم شنیدم این بود که آندروها باهوش بود، پس انتخاب خوبی برای آموزش بود. اما در عین حال کمی شبیه یک شیطان کوچک بود – یک نهنگ بلوگای فعال – بنابراین تعجب نکردند که او از دنبال کردن قایق دست کشید و به جایی که می‌خواست، رفت.»
تصاویر ماهواره‌ای از نزدیکی پایگاه دریایی روسیه در مورمانسک نشان می‌دهند که خانه قدیمی آندروها/هولدیمیر ممکن است همانجا بوده باشد. در این تصاویر، قفس‌هایی در آب دیده می‌شوند که به نظر می‌رسد نهنگ‌های سفید در آن قرار دارند.
توماس نیلسن از یک روزنامه آنلاین نروژی به نام «بارنتس آبزرور» می‌گوید: «موقعیت نهنگ‌های بلوگا بسیار نزدیک به زیردریایی‌ها و کشتی‌های سطحی ممکن است به ما بگوید که آنها واقعاً بخشی از یک سیستم حفاظت هستند.»
روسیه هرگز به‌طور رسمی به ادعای آموزش آندروها/هولدیمیر توسط ارتش پاسخ نداده است. اما این کشور سابقه طولانی در آموزش پستانداران دریایی برای اهداف نظامی دارد.
در سال ۲۰۱۹ یک سرهنگ بازنشسته روس به نام ویکتور بارانتس گفت: «اگر ما از این حیوان برای جاسوسی استفاده می‌کردیم، واقعاً فکر می‌کنید یک شماره تلفن همراه با پیام “لطفاً با این شماره تماس بگیرید” به او می‌بستیم؟»
متأسفانه داستان خارق‌العاده آندروها/هولدیمیر پایان خوشی ندارد.
این نهنگ پس از یادگیری شکار چندین سال در امتداد سواحل نروژ سفر کرد و حتی در ماه مه ۲۰۲۳ در سواحل سوئد دیده شد.
سپس در اول سپتامبر ۲۰۲۴، جسد او در دریا، نزدیک شهر «ریساویکا» در سواحل جنوب‌غربی نروژ پیدا شد.
آیا دست‌های دراز روسیه پوتین به این نهنگ بلوگای سرکش رسید؟
به نظر نمی‌رسد. با وجود اینکه برخی گروه‌های فعال ادعا کردند که نهنگ هدف گلوله قرار گرفته است، پلیس نروژ این فرضیه را رد کرد.
آنها می‌گویند هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه فعالیت انسانی به‌طور مستقیم باعث مرگ نهنگ شده باشد، وجود ندارد. کالبدشکافی نشان داد که آندروها/هولدیمیر به‌دلیل گیر کردن یک تکه چوب در دهانش جان باخته است.
منبع: بی بی سی